Της Κωνσταντίνας Χασιώτη,
Δεν είναι τυχαίο που η Ευρώπη θεωρείται ως η ήπειρος των γυναικών, μιας και η Ευρωπαϊκή Ένωση, ως πολιτικό σύστημα, έχει εντάξει στο σύνολο των πολιτικών της αρκετούς νόμους και πρωτοβουλίες που στοχεύουν στην περαιτέρω ενίσχυση της ισότητας των φύλων. Η έμπρακτη καταπολέμηση των διακρίσεων αποτέλεσε από την αρχή βασική αξία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με αυτή να θέτει μια σειρά νόμων που ξεπερνούν σε δυναμική τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές κοινωνικές νομοθεσίες. Μέσω των αποφάσεων που λαμβάνει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο εφαρμόζονται νέες πρακτικές που συμβάλλουν στην γεφύρωση του χάσματος μεταξύ των δύο φύλων, ενώ παράλληλα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατέχει μια μόνιμη επιτροπή που εξειδικεύεται στα δικαιώματα των γυναικών και της ισότητας.
Η Συνθήκη της Ρώμης το 1957, η οποία προέβλεπε μια ευρωπαϊκή ενοποίηση σε οικονομικό επίπεδο, θα έφερνε με την σειρά της κοινωνική πρόοδο και αρμονία στην Γηραιά Ήπειρο. Σύμφωνα με το άρθρο 157 της Συνθήκης για την Λειτουργία της Ε.Ε. δηλώνεται για πρώτη φορά η ίση αμοιβή μεταξύ γυναικών και ανδρών, που απώτερο σκοπό δεν είχε την επίτευξη κοινωνικής δικαιοσύνης, αλλά την προστασία των τομέων εργασίας που βασίζονταν σε μεγάλο βαθμό στην γυναικεία απασχόληση. Παρ’ όλα αυτά, το άρθρο 157 αποτελούσε μέχρι και το 1997 τη μοναδική πολιτική για την ισότητα των δύο φύλων και θεωρείται η βάση χάρη στην οποία η Ευρωπαϊκή Ένωση χαρακτηρίζεται ως ένα από τα πιο προοδευτικά συστήματα. Η ίση αμοιβή και μεταχείριση στον χώρο εργασίας, η άδεια μητρότητας, η κοινωνική ασφάλιση, η προστασία των εγκύων και η αποφυγή κάθε μορφής διάκρισης αποτελούν κάποια από τα βασικά ζητήματα που έθεσε η Ευρωπαϊκή νομοθεσία με στόχο την ισότητα.
Ειδικότερα, το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων μειώνεται με αυξανόμενο ρυθμό στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με το 13% του 2021 να έχει πάρει την θέση του 16,4% του 2013. Επιπρόσθετα, η γυναικεία πλήρης απασχόληση αποτελεί πλέον το προσδοκώμενο και όχι την εξαίρεση με πάνω από το 66% των Ευρωπαίων γυναικών να εντάσσονται πλήρως στον εργασιακό χώρο. Σημαντική είναι και η συμμετοχή του γυναικείου φύλου στην Ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή με το 44,4% της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να αποτελείται από γυναικείες, ενώ παράλληλα γυναίκες όπως η Ursula von Der Leyen (Επικεφαλής Ευρωπαϊκής Επιτροπής) και η Christine Legard (Πρόεδρος Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας), να λαμβάνουν υψηλές πολιτικές και ηγετικές θέσεις οι οποίες μέχρι προσφάτως ανήκαν διαχρονικά σε άνδρες. Συγκρίνοντάς τον παγκόσμιο μέσο όρο εκπροσώπησης των γυναικών στην πολιτική που βρίσκεται στο 26% με τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο του 37,7%, γίνεται εύκολα αντιληπτή η υπεροχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην διαχείριση θεμάτων που απασχολούν την ισότητα, εξακολουθώντας βέβαια να υπάρχει τεράστια ανάγκη για περαιτέρω μεταρρυθμίσεις.
Παρά τις ισχυρές νομοθεσίες και την πρόοδο που έχει επιδείξει η Ευρώπη στο τομέα της ισότητας των φύλων των τελευταίο αιώνα, οι γυναίκες της Ευρώπης έρχονται ακόμα αντιμέτωπες με στερεότυπα και προκαταλήψεις τόσο στον εργασιακό τους χώρο, όσο και στην κοινωνική τους ζωή. Συγκεκριμένα, το 68% των εργαζόμενων γυναικών στην Γερμανία και το 66% στη Ισπανία δήλωσαν πως έχουν υποστεί παρενόχληση στον χώρο εργασίας τους. Επιπλέον, η Γαλλία αρίθμησε τον μεγαλύτερο αριθμό θυμάτων βιασμού, ενώ η Πολωνία ανέφερε τα μεγαλύτερα ποσοστά γυναικοκτονιών σε ολόκληρη την Ευρώπη. Παρά το γεγονός πως η βία με βάση το φύλο επηρεάζει και τους άνδρες, οι στατιστικές δείχνουν πως τα πιο συχνά θύματα εξακολουθούν να είναι γυναίκες, οδηγώντας έτσι την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2022 στην δημιουργία σχεδίου για την καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής και της εργασιακής βίας κατά των γυναικών.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί μέχρι και σήμερα μια ασπίδα προστασίας των γυναικών, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως δεν υπάρχει περιθώριο βελτιώσεων. Ο κίνδυνος επιστροφής σε οπισθοδρομικά καθεστώτα συνεχώς παραμονεύει και η απλή νομοθεσία αλλά μη εφαρμογή των νόμων περί ισότητας θέτει το γυναικείο φύλο σε μειονεκτική θέση απέναντι στην κοινωνία αλλά και στον νόμο. Η πλήρης επίτευξη της ισότητας σε παγκόσμιο επίπεδο φαίνεται να καθυστερεί, ειδικά ύστερα από την πανδημία του Covid-19 που προκάλεσε σημαντικές πληγές στην γυναικεία εργασιακή αλλά και οικογενειακή κατάσταση, συνεπώς αποτελεί μέλημα όλων μας και πιο επιτακτικά των Ευρωπαίων πολιτών να υπερασπίζονται τύφλα τα δικαιώματα των γυναικών και να παλεύουν για την ισότητα μεταξύ των δύο φύλων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- European Union Gender Equality Policies Since 1957, EHNE, διαθέσιμο εδώ
- Gender equality in Europe – Statistics & Facts, Statista, διαθέσιμο εδώ
- Gender parity in Europe: a – still imperfect – model in the world, Fondation Robert Schuman, διαθέσιμο εδώ
