Του Παντελή Σιμώτα,
Ο μύθος του βασιλιά Αρθούρου είναι μια από τις πιο διαχρονικές και γοητευτικές ιστορίες της δυτικής λογοτεχνίας. Με ρίζες σε ένα μείγμα ιστορίας, θρύλου και ρομαντισμού, η ιστορία του Αρθούρου, του ευγενούς βασιλιά που υπερασπίστηκε τη Βρετανία από τους εισβολείς, έχει αιχμαλωτίσει τη φαντασία του κοινού για πάνω από μια χιλιετία. Από το σπαθί στην πέτρα μέχρι τους ιππότες της Στρογγυλής Τραπέζης, ο μύθος του βασιλιά Αρθούρου εξελίχθηκε με την πάροδο του χρόνου, ενσωματώνοντας διάφορα στοιχεία λαϊκής παράδοσης, ιπποτισμού και χριστιανικού συμβολισμού. Παρά την αβέβαιη προέλευσή του, ο μύθος συνεχίζει να αποτελεί μια ισχυρή πολιτιστική δύναμη, αντανακλώντας τα ιδανικά και τις προκλήσεις των κοινωνιών που τον διηγήθηκαν και τον ξαναδιηγήθηκαν.
Η προέλευση του μύθου του βασιλιά Αρθούρου καλύπτεται από μυστήριο. Δεν υπάρχει καμία οριστική ιστορική καταγραφή που να επιβεβαιώνει την ύπαρξη του Αρθούρου και οι μελετητές συζητούν για το αν ήταν μια πραγματική μορφή ή μια σύνθεση διαφόρων ιστορικών και θρυλικών προσώπων. Οι πρώτες αναφορές στον Αρθούρο εμφανίζονται στην ουαλική λογοτεχνία, κυρίως στα γραπτά του μοναχού Nennius του 9ου αιώνα. Στο έργο του “Historia Brittonum” («Ιστορία των Βρετανών»), ο Nennius αναφέρει έναν πολεμιστή ονόματι Αρθούρος που πολέμησε εναντίον των εισβολέων Σαξόνων. Ωστόσο, αυτός ο Αρθούρος δεν απεικονίζεται ως βασιλιάς και οι λεπτομέρειες της ζωής του είναι λιγοστές.
Ο θρύλος άρχισε να παίρνει μια πιο διαδεδομένη μορφή τον 12ο αιώνα, όταν ο Geoffrey of Monmouth, ένας Ουαλός κληρικός, έγραψε την “Historia Regum Britanniae” («Ιστορία των βασιλιάδων της Βρετανίας»). Το έργο του Τζέφρι είναι ένα μείγμα ιστορίας και μύθου, και εδώ παρουσιάζεται για πρώτη φορά ο Αρθούρος ως βασιλιάς, ένας ευγενής ηγεμόνας που οδηγεί το λαό του σε μια σειρά μαχών για την υπεράσπιση της Βρετανίας. Ο Τζέφρι εισήγαγε επίσης βασικά στοιχεία του θρύλου του Αρθούρου, όπως ο μάγος Μέρλιν και η έννοια του Κάμελοτ, της ειδυλλιακής αυλής του Αρθούρου.
Καθώς περνούσαν οι αιώνες, ο μύθος του βασιλιά Αρθούρου συνέχισε να εξελίσσεται, εμπλουτισμένος από τις συνεισφορές διαφόρων συγγραφέων και πολιτισμών. Τον 12ο και 13ο αιώνα, Γάλλοι συγγραφείς όπως ο Chrétien de Troyes και ο Robert de Boron διεύρυναν τον μύθο εισάγοντας τους Ιππότες της Στρογγυλής Τραπέζης, την αναζήτηση του Αγίου Δισκοπότηρου και την τραγική ερωτική ιστορία του Λάνσελοτ και της Γκουένεβιρ. Ο Chrétien de Troyes, ειδικότερα, πιστώνεται την ανάπτυξη της έννοιας της αυλικής αγάπης και του ιπποτισμού, που έγιναν κεντρικά θέματα στην αφηγηματική ιστορία του Αρθούρου.
Η συμπερίληψη του Αγίου Δισκοπότηρου στον θρύλο του Αρθούρου προσέδωσε μια βαθιά πνευματική διάσταση στην ιστορία. Το Δισκοπότηρο, που συχνά απεικονίζεται ως το ποτήρι που χρησιμοποίησε ο Ιησούς στον Μυστικό Δείπνο, έγινε σύμβολο της θείας χάρης και της απόλυτης αναζήτησης της αγνότητας και της λύτρωσης. Η αναζήτηση των ιπποτών για το Δισκοπότηρο αντανακλούσε τις χριστιανικές αξίες της εποχής και υπογράμμιζε την ιδέα ότι η αυλή του Αρθούρου δεν ήταν μόνο ένας τόπος πολεμικής ανδρείας αλλά και ηθικής και πνευματικής αρετής.
Ο μύθος έφτασε στο λογοτεχνικό του αποκορύφωμα στα τέλη του 15ου αιώνα με το βιβλίο του Σερ Τόμας Μάλορι “Le Morte d’Arthur” («Ο θάνατος του Αρθούρου»). Το έργο του Μάλορι είναι μια συλλογή παλαιότερων ιστοριών του Αρθούρου, συνυφασμένων σε μια συνεκτική αφήγηση που παρακολουθεί την άνοδο και την πτώση του βασιλιά Αρθούρου. Το “Le Morte d’Arthur” υπήρξε ένα από τα κείμενα με τη μεγαλύτερη επιρροή στην Αρθουρική παράδοση, διαμορφώνοντας τον τρόπο με τον οποίο ο θρύλος έγινε κατανοητός και απεικονίστηκε στη μετέπειτα λογοτεχνία, την τέχνη και τη λαϊκή κουλτούρα.
Η διαχρονική γοητεία του θρύλου του Αρθούρου έγκειται στα διαχρονικά θέματά του και στην ικανότητά του να προσαρμόζεται στις μεταβαλλόμενες αξίες και ανησυχίες των διαφόρων εποχών. Ο μύθος του βασιλιά Αρθούρου είναι μια ιστορία ηρωισμού, πίστης και θυσίας, αλλά είναι επίσης μια ιστορία προδοσίας, τραγωδίας και της ευθραυστότητας των ανθρώπινων ιδανικών. Το ουτοπικό όραμα του Αρθούρου για το Κάμελοτ, ένα μέρος όπου η δικαιοσύνη και η ιπποσύνη βασιλεύουν, απειλείται διαρκώς από τα ελαττώματα και τις αδυναμίες των ίδιων των ανθρώπων που υποτίθεται ότι το υποστηρίζουν.
Με πολλούς τρόπους, ο θρύλος του βασιλιά Αρθούρου αντανακλά την καθολική ανθρώπινη λαχτάρα για μια δίκαιη και ευγενή κοινωνία, καθώς και την αναπόφευκτη απογοήτευση που προκύπτει όταν αυτό το ιδανικό αποδεικνύεται άπιαστο. Η πτώση του Κάμελοτ και ο θάνατος του Αρθούρου λειτουργούν ως οδυνηρές υπενθυμίσεις της παροδικότητας ακόμη και των μεγαλύτερων επιτευγμάτων και της αναπόφευκτης παρακμής ακόμη και των πιο ενάρετων κοινωνιών.
Ο μύθος υπήρξε επίσης αξιοσημείωτα προσαρμοστικός, βρίσκοντας νέα σημασία σε κάθε γενιά. Στη βικτοριανή εποχή, τα θέματα του Αρθούρου χρησιμοποιήθηκαν για να εξερευνήσουν ζητήματα αυτοκρατορίας και ηθικής. Τον 20ό αιώνα, τα μοτίβα του Αρθούρου εμφανίστηκαν σε έργα της λογοτεχνίας φαντασίας, όπως το “The Once and Future King” του T.H. White και το “The Mists of Avalon” της Marion Zimmer Bradley, τα οποία επαναπροσδιόρισαν τον μύθο από διαφορετικές οπτικές γωνίες, συμπεριλαμβανομένης της οπτικής γωνίας των γυναικών στη ζωή του Αρθούρου.
Ο μύθος του βασιλιά Αρθούρου είναι μια απόδειξη της διαχρονικής δύναμης της αφήγησης. Ανεξάρτητα από το αν ο Αρθούρος ήταν ή όχι πραγματική ιστορική προσωπικότητα, ο μύθος του έχει γίνει ένα ισχυρό σύμβολο της ανθρώπινης αναζήτησης για δικαιοσύνη, τιμή και έναν καλύτερο κόσμο. Η ιστορία του βασιλιά Αρθούρου έχει ξεπεράσει τον χρόνο και τον πολιτισμό, συνεχίζοντας να εμπνέει και να βρίσκει ανταπόκριση στο κοινό σε όλο τον κόσμο. Όσο οι άνθρωποι λαχταρούν για ήρωες και ιδανικά που αξίζουν να αγωνιστούν, ο μύθος του βασιλιά Αρθούρου θα παραμείνει ένα ζωτικό και πολύτιμο κομμάτι της συλλογικής μας φαντασίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Geoffrey of Monmouth (1977), The History of the Kings of Britain (μτφρ. Lewis Thorpe), εκδ: Penguin Classics
- O. J. Padel (2013), Arthur in Medieval Welsh Literature, εκδ: University of Wales Press
