Της Ελένης Κάζου,
Το αδίκημα της πρόκλησης απλής σωματικής βλάβης τυποποιείται στην πρώτη παράγραφο του άρθρου 308 του Ποινικού Κώδικα. Ανήκει στην κατηγορία των εγκλημάτων κατά της ζωής και ορίζεται ως η πρόκληση σε τρίτον «σωματικής κάκωσης» και «βλάβης της υγείας του». Προστατευόμενο έννομο αγαθό είναι τόσο η σωματική ακεραιότητα, δηλαδή η προστασία της εξωτερικής εμφάνισης του ανθρώπου, όσο και η υγεία, η οποία αφορά στη λειτουργία των εσωτερικών του οργάνων. Στο δεύτερο εδάφιο της β’ παραγράφου, τυποποιείται ως προνομιούχα μορφή του εγκλήματος η πρόκληση εντελώς ελαφράς σωματικής βλάβης.
Ζητήματα συρροής προκύπτουν όταν μια απόπειρα απλής σωματικής βλάβης προκαλεί εντελώς ελαφρά προσβολή της σωματικής ακεραιότητας. Σε αυτή την περίπτωση υπάρχει συρροή μεταξύ του βασικού εγκλήματος σε απόπειρα και της προνομιούχας μορφής του. Ενώ αρχίζει να τελείται η μυϊκή ενέργεια η οποία είναι πρόσφορη να προκαλέσει το αποτέλεσμα της απλής σωματικής βλάβης, τελικά δεν επέρχεται το αποτέλεσμα αυτό και προκαλείται στον παθόντα μια εντελώς ελαφρά σωματική βλάβη του β’ εδαφίου.
Ως κριτήριο για τον προσδιορισμό της εντελώς ελαφράς σωματικής βλάβης γίνεται δεκτή η ένταση της βλάβης. Ειδικότερα, ως «εντελώς ελαφρά» χαρακτηρίζεται η σωματική βλάβη όταν, μολονότι δεν είναι εντελώς επουσιώδης, έχει επιπόλαιες μόνο συνέπειες. Κατά την πάγια νομολογία του Αρείου Πάγου η κρίση του δικαστηρίου σχετικά με την ένταση της σωματικής βλάβης πρέπει να είναι πλήρως αιτιολογημένη ως προς τον προσδιορισμό, με ακρίβεια του είδους της σωματικής κάκωσης ή της βλάβης της υγείας του παθόντος, προκειμένου να ελεγχθεί η ύπαρξη και ο χαρακτήρας της σωματικής βλάβης.
Μια άποψη που έχει υποστηριχθεί σχετικά με τη συρροή των δύο μορφών πρόκλησης σωματικής βλάβης αναφέρει ότι ο δράστης θα τιμωρηθεί μόνο για ό,τι προκάλεσε στον παθόντα, δηλαδή για την προνομιούχα μορφή της σωματικής βλάβης. Ωστόσο, η άποψη αυτή οδηγεί σε άτοπο. Η απειλούμενη ποινή της εντελώς ελαφράς σωματικής βλάβης είναι η χρηματική ποινή διαζευκτικά με την παροχή κοινωφελούς εργασίας, ενώ αντίθετα η απόπειρα απλής σωματικής βλάβης απειλείται με ποινή φυλάκισης ή χρηματική ποινή. Με την υιοθέτηση της ανωτέρω άποψης, ο δράστης ο οποίος τελεί απόπειρα απλής σωματικής βλάβης, χωρίς παράλληλα να τραυματίσει το θύμα, θα τιμωρηθεί βαρύτερα από τον δράστη αυτόν που θα προκαλέσει έστω κάποιον επουσιώδη τραυματισμό.
Για αυτόν τον λόγο γίνεται αποδεκτή η αντίθετη άποψη, η οποία στηρίζεται στους κανόνες της φαινομενικής συρροής. Ειδικότερα, η απόπειρα απλής σωματικής βλάβης συρρέει φαινομενικά κατ’ ιδέαν με την ολοκληρωμένη ελαφρά σωματική βλάβη λόγω της ταυτότητας του προσβαλλόμενου έννομου αγαθού και εφαρμόζεται η αρχή της απορρόφησης: ο δράστης θα τιμωρηθεί για την βαρύτερη πράξη της απόπειρας απλής σωματικής βλάβης. Η προνομιούχα μορφή του εγκλήματος απορροφάται στο βαρύτερο έγκλημα ως συντιμωρητή πράξη και συναξιολογείται κατά την επιμέτρηση της ποινής.
Τέλος, ζητήματα συρροής με την πρόκληση απλής σωματικής βλάβης προκύπτουν στην περίπτωση της απόπειρας ανθρωποκτονίας (άρθρο 299 ΠΚ σε συνδυασμό με το άρθρο 42 ΠΚ). Είναι δυνατό κατά την αρχή τέλεσης της μυϊκής αυτής ενέργειας, η οποία είναι πρόσφορη και αναγκαία κατά την ολοκλήρωση της και τη συνήθη πορεία των πραγμάτων, να οδηγήσει σε βλάβη του έννομου αγαθού της ζωής, να προκληθούν στον παθόντα τραυματισμοί οι οποίοι βλάπτουν τη σωματική του ακεραιότητα. Σε αυτή την περίπτωση υπάρχει συρροή ανάμεσα στην απόπειρα ανθρωποκτονίας και την πρόκληση απλής σωματικής βλάβης.
Εδώ εφαρμόζεται η θεωρία της ενότητας η οποία είναι η επικρατέστερη στη νομική επιστήμη. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, για να φτάσει κάποιος σε βλάβη του έννομου αγαθού της ζωής θα πρέπει αναπόφευκτα να έχει προβεί με οποιονδήποτε τρόπο, έστω ελάχιστα, σε βλάβη της υγείας. Η προσβολή της σωματικής ακεραιότητας αποτελεί στην περίπτωση αυτή το κάτι «λιγότερο», χωρίς να διαφέρει από την προσβολή της ζωής. Επομένως, το αδίκημα της πρόκλησης απλής σωματικής βλάβης του άρθρου 308 ΠΚ θα απορροφηθεί από την ανθρωποκτονία που έμεινε στο στάδιο της απόπειρας και η οποία σε αυτή την περίπτωση αποτελεί το βαρύτερο αδίκημα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ελισάβετ Συμεωνίδου-Καστανίδου, Εγκλήματα κατά προσωπικών αγαθών, 5 η έκδοση, 2023, Νομική Βιβλιοθήκη.
- Ιωάννης Μανωλεδάκης, Ποινικό Δίκαιο – Επιτομή Γενικού Μέρους, Άρθρα 1-49 ΠΚ, Επιμέλεια: Μαρία Καϊάφα-Γκμπάντι / Ελισάβετ Συμεωνίδου-Καστανίδου, ζ’ έκδοση, 2005, Εκδόσεις Σάκκουλα.
