Του Φωκίωνα Δανιηλίδη,
Μετά από δεκατέσσερα χρόνια συγκρούσεων, ο Οκταβιανός κατάφερε να αποδεκατίσει τους αντιπάλους του το 31 π.Χ., στη Μάχη του Ακτίου και να καταλάβει την Αλεξάνδρεια τον επόμενο χρόνο. Πλέον, ήταν ο απόλυτος και αδιαμφισβήτητος κυρίαρχος της Ρώμης, σε Ανατολή και Δύση. Στην πρωτεύουσα τον περίμεναν θρίαμβοι και έπαινοι, διότι χάρις αυτόν οι καιροί της αβεβαιότητας είχαν λήξει για τους κατοίκους της.
Όντας, πλέον, μονοκράτορας, ο Οκταβιανός δοξαζόταν από τους υπηκόους του και, παράλληλα, από τον ίδιο του τον εαυτό. Ο διαδοχικός χαρακτήρας της προπαγάνδας του στην Ρώμη, είχε φτάσει στο ζενίθ του. Ως σφραγίδα χρησιμοποιούσε το πρόσωπο το Μεγάλου Αλεξάνδρου, ενώ στις απεικονίσεις του είναι πασίδηλη η ομοιότητά του με εκείνες του Μακεδόνα βασιλιά. Το οικοδομικό του έργο, βασισμένο σε εκείνο του Περικλή και στην αρχιτεκτονική της Αλεξάνδρειας, είχε ως σκοπό να μετατρέψει την Ρώμη σε μία μαρμάρινη πόλη, παρόμοια με τις πιο όμορφες της Μεσογείου. Η χρήση του μαρμάρου δεν ήταν διαδεδομένη στην Ιταλία μέχρι την άνοδό του και πλέον τα λατομία της Καράρας ξεκίνησαν να λειτουργούν εντατικά. Η σημαντική πλειονότητα των μνημείων του εξυμνούν τον Οκταβιανό και τη δυναστεία του. Όσο οι γλύπτες και οι αρχιτέκτονες εργάζονταν σκληρά, ο Μάρκος Αγρίππας, ο πιστός στρατιωτικός του Αυγούστου, ανέλαβε την οικοδόμηση του ρωμαϊκού Πάνθεον.
Γενικότερα, ο Οκταβιανός γέμισε την πρωτεύουσά του με σύμβολα νίκης και θριάμβου, τα οποία διέταξε να διαδοθούν και εκτός της Ρώμης, σε ολόκληρη την επικράτεια. Η αυγούστεια προπαγάνδα δεν ήταν περιορισμένη στα δημόσια μνημεία, αντιθέτως, τα νέα σύμβολα, όπως η θεά Νίκη, ο Απόλλων, στον οποίο ανήγαγε την νίκη του στο Άκτιο, ο Τρίτων, τα δελφίνια, που συνδέονται με τη θεϊκή προέλευση της Ιούλιας δυναστείας, και ο ίδιος ο Οκταβιανός απεικονίζονταν και σε ιδιωτικά αντικείμενα των κατοίκων. Για παράδειγμα, πολλοί χρησιμοποιούσαν σφραγίδες με μία από τις συγκεκριμένες εικόνες, δηλώνοντας την ευγνωμοσύνη τους προς τον ηγεμόνα. Η νέα αυτή κοινωνική τάση, πράγματι, είναι χαρακτηριστική της μετάβασης του ρωμαϊκού πολιτεύματος και επιβεβαιώνει τους ισχυρισμούς του μελετητή της Αυγούστειας περιόδου, Paul Zanker
Επιπλέον, ο Αύγουστος δεν δίστασε να συγκρίνει τις νίκες του με εκείνες των Αθηναίων έναντι των Περσών και των Αμαζόνων, απεικονίζοντας την Αμαζονομαχία σε οροφές οικιών και αναπαριστώντας τη Μάχη της Σαλαμίνας στο φόρουμ του. Ο παραλληλισμός αυτός φαίνεται να είχε το επιθυμητό αποτέλεσμα. Πράγματι, οι ποιητές της Ρώμης έτειναν να στρέφονται στο Άκτιο, ενώ δόξαζαν μία πρόσφατη νίκη του κράτους.
Η νέα φήμη που σχεδίαζε για τον εαυτό του είχε σκοπό να τον κάνει αρεστό στην παλαιά αριστοκρατία, της οποίας την υποστήριξη χρειαζόταν περισσότερο. Ήταν διατεθειμένος να πείσει τη Ρώμη πως πράγματι θα φέρει την αλλαγή στην πολιτική, όπως είχε επανειλημμένως υποσχεθεί μετά την νίκη του στο Άκτιο, ως ο σωτήρας της Res Publica, γνωρίζοντας πως η αποτυχία του θα σήμαινε τον ξεσηκωμό του λαού του. Ευτυχώς για τον Οκταβιανό η Ρώμη πείστηκε πως ήταν ικανός να την οδηγήσει στο απόγειό της και η Σύγκλητος του έδωσε, μεταξύ άλλων, τον τίτλο του Αυγούστου το 27 π.Χ. Αυτό είναι το γεγονός που σηματοδοτεί, κατά κοινή αποδοχή, την έναρξη της αυτοκρατορικής περιόδου. Τελικά, ο αυτοπροσδιοριζόμενος προστάτης της Res Publica ήταν ο ίδιος που την κατέλυσε οριστικά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Διονύσιος Χατζόπουλος (2015), Ιστορία του Ρωμαϊκού Κράτους, Ηρόδοτος, Αθήνα.
- Werner Eck (2014), Η εποχή του Αυγούστου, μτφρ. Μιχαλόπουλος Ανδρέας, Πεδίο, Αθήνα.
- Mary Beard (2016), SPQR: Ιστορία της Αρχαίας Ρώμης, μτφρ. Κουρεμένος Κώστας, Αλεξάνδρεια, Αθήνα.
- Christopher Mackay (2014), Αρχαία Ρώμη: Στρατιωτική και πολιτική ιστορία, μτφρ. Ζαννή Δούκενα, Παπαδήμας, Αθήνα.
- Άγγελος Χανιώτης, (2021), Η εποχή των κατακτήσεων: Ο ελληνικός κόσμος από τον Αλέξανδρο στον Ανδριανό (336 π.Χ. – 138 μ.Χ.), Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ηράκλειο.
- Paul Zanker (1988), The power of images in the Age of Augustus, μτφρ. Alan Shapiro, Michigan University Press, Μίσιγκαν.
- Andrew Ramage (2018), Ρωμαϊκή Τέχνη: Από τον Ρωμύλο έως τον Κωνσταντίνο, University Studio Press, Αθήνα
