Του Δημήτρη Μήλιου,
Σύμφωνα με το άρθρο 10 του Ν. 4172/2013 αντικείμενο του φόρου εισοδήματος αποτελεί το εισόδημα που αποκτά το φυσικό πρόσωπο ετησίως. Οι φορολογικοί κάτοικοι της χώρας φορολογούνται τόσο για το εισόδημα που αποκτούν στη χώρα μας όσο και για αυτό που αποκτούν στην αλλοδαπή, ενώ όσοι δεν είναι φορολογικοί κάτοικοι υπόκεινται στον φόρο μόνο για το εισόδημα που αποκτούν στην Ελλάδα. Η προϊσχύουσα νομοθεσία είχε υιοθετήσει τις κατηγορίες του Ν. 1640/1919 περί φορολογίας καθαρών προσόδων, σε αντίθεση με τον νέο κώδικα, ο οποίος στο άρθρο 7 κατατάσσει τα ακαθάριστα εισοδήματα σε τέσσερις κατηγορίες, οι οποίες θα αναλυθούν περαιτέρω στη συνέχεια και είναι οι εξής: 1) εισόδημα από μισθωτή εργασία και συντάξεις, 2) εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα, 3) εισόδημα από κεφάλαιο, 4) εισόδημα από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου.
Στο άρθρο 12 του Ν. 4172/2023 ορίζεται ότι το ακαθάριστο εισόδημα από μισθωτή εργασία και συντάξεις περιλαμβάνει τα πάσης φύσεως εισοδήματα, σε χρήμα ή σε είδος, που αποκτώνται στο πλαίσιο υφιστάμενης, παρελθούσας ή μελλοντικής εργασιακής σχέσης. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο νομοθέτης επεδίωξε να υποβάλει στον φόρο όλα τα χρηματικά ποσά, ανεξαρτήτως αν αυτά αποτελούν εισόδημα ή έχουν χαρακτήρα αποζημίωσης.
Επομένως, εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες, σύμφωνα με τον ισχύοντα κώδικα, είναι, καταρχήν, κάθε παροχή σε χρήμα, σε είδος, τακτική ή έκτακτη που προσφέρεται ως αντάλλαγμα παροχής υπηρεσιών εξαρτημένης εργασίας, αλλά και τα ποσά που αποκτώνται λόγω σύνταξης. Όσον αφορά τις απαλλαγές από τον φόρο ο ΚΦΕ ακολουθώντας «αναλυτικό σύστημα» προβλέπει για κάθε μία από τις κατηγορίες εισοδημάτων συγκεκριμένες απαλλαγές από τον φόρο. Έτσι, στο άρθρο 14 παρ. 1 θεσπίζονται συγκεκριμένες απαλλαγές για μισθωτούς και συνταξιούχους.
Περαιτέρω, σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 15, μετά τις πρόσφατες τροποποιήσεις, το φορολογητέο εισόδημα των μισθωτών και συνταξιούχων υποβάλλεται σε φόρο με βάση τις παρακάτω τιμές: α) για εισόδημα 0-10.000 ο φορολογικός συντελεστής είναι 9%, β) για εισόδημα 10.001-20.000 ο συντελεστής είναι 22%, γ) για εισόδημα 20.001-30.001 ο συντελεστής είναι 28%, δ) για εισόδημα 30.001-40.000 ο συντελεστής είναι 36%, ενώ ε) για εισόδημα 40.001 και άνω ο συντελεστής είναι 44%. Συμπληρωματικά, το άρθρο 16 του κώδικα προβλέπει ότι υπάρχουν ορισμένες μειώσεις του φόρου που προκύπτει από την παραπάνω κλίμακα αναλόγως την ύπαρξη εξαρτώμενου τέκνου από τον φορολογούμενο.
Ως εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα νοείται το σύνολο των εισοδημάτων που αποκτώνται από την εν γένει επιχειρηματική δραστηριότητα, στην οποία εντάσσεται η εμπορική, βιομηχανική και γεωργική δραστηριότητα αλλά και η οικονομική δραστηριότητα των ελεύθερων επαγγελματιών. Ειδικότερα και σύμφωνα με το άρθρο 21 παρ. 1 ΚΦΕ ορίζεται ότι ως κέρδος από επιχειρηματική δραστηριότητα είναι το σύνολο των εσόδων από τις επιχειρηματικές συναλλαγές αφού αφαιρεθούν οι επιχειρηματικές δαπάνες, οι αποσβέσεις και οι προβλέψεις για επισφαλείς απαιτήσεις.
Το κέρδος από επιχειρηματική δραστηριότητα προσδιορίζεται για κάθε φορολογικό έτος με βάση τον λογαριασμό αποτελεσμάτων χρήσης, ο οποίος συντάσσεται σύμφωνα με το Ελληνικό Λογιστικό Σχέδιο και τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα, όπως ορίζει το άρθρο 21 παρ. 2 ΚΦΕ. Σε περίπτωση που η επιχείρηση εφαρμόζει Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα, το κέρδος προσδιορίζεται αποκλειστικά σύμφωνα με τον πίνακα φορολογικών αποτελεσμάτων χρήσης.
Όσον αφορά τα ζητήματα της κατηγορίας των εισοδημάτων από κεφάλαιο αυτά ρυθμίζονται στα άρθρα 35 έως 40 του Ν. 4172/2013. Σύμφωνα με το άρθρο 35 το εισόδημα από κεφάλαιο περιλαμβάνει το εισόδημα που αποκτά ένα φυσικό πρόσωπο και προκύπτει στο φορολογικό έτος σε μετρητά ή σε είδος με τη μορφή μερισμάτων, τόκων, δικαιωμάτων καθώς και το εισόδημα από ακίνητη περιουσία. Το άρθρο 40 καθορίζει τους φορολογικούς συντελεστές με βάση τους οποίους επιβαρύνονται οι διάφορες πηγές του εισοδήματος από κεφάλαιο.
Οι σχετικές με το εισόδημα από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου διατάξεις εντοπίζονται στα άρθρα 41-43 του ΚΦΕ ενώ γίνεται διάκριση ανάμεσα στη μεταβίβαση ακίνητης περιουσίας αφενός και στη μεταβίβαση τίτλων αφετέρου. Ειδικότερα, στην πρώτη κατηγορία ανήκει το εισόδημα που προκύπτει από την υπεραξία μεταβίβασης ακινήτου περιουσίας εξ επαχθούς αιτίας, αλλά και το εισόδημα που προκύπτει από υπεραξία συγκεκριμένων τίτλων, αλλά και μεταβίβασης ολόκληρης επιχείρησης, εφόσον φυσικά αυτό δεν συνιστά επιχειρηματική δραστηριότητα.
Ως υπεραξία, εδώ, νοείται η διαφορά μεταξύ της τιμής κτήσης που κατέβαλε ο φορολογούμενος και της τιμής πώλησης ή της αξίας του ανταλλάγματος που καταβάλλεται σε αυτόν και λαμβάνεται αποπληθωρισμένη. Η τιμή κτήσης, η τιμή πώλησης, αλλά και ο χρόνος κτήσης αποτελούν όρους που επηρεάζουν άμεσα την υπεραξία. Όσον αφορά τη δεύτερη κατηγορία, αυτή της υπεραξίας από τη μεταβίβαση τίτλων, το άρθρο 42 παρ. 1 ορίζει ότι κάθε εισόδημα που προκύπτει από υπεραξία μεταβίβασης των τίτλων που ρητά αναφέρει η ρύθμιση, καθώς και μεταβίβασης ολόκληρης επιχείρησης, υπόκειται σε φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων, εφόσον δεν συνιστά επιχειρηματική δραστηριότητα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Κωνσταντίνος Δ. Φινοκαλιώτης, Φορολογικό Δίκαιο, ΣΤ΄ έκδοση, Εκδόσεις Σάκκουλα, 2020.
