Της Ανθής Ντόλα,
Η δεύτερη θητεία της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχει ξεκινήσει και μαζί ξεκινά και η υλοποίηση των «προεκλογικών» δεσμεύσεων. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μέσα στα σχέδιά της για την δεύτερη θητεία της είχε συμπεριλάβει και τη δημιουργία της θέσης του Επίτροπου Άμυνας. Ακόμα δεν είναι γνωστό το πρόσωπο που θα αναλάβει αυτή τη θέση αλλά είναι βέβαιο πως θα έχει μεγάλο και δύσκολο έργο.
Η σκέψη και η ανάγκη για την δημιουργία τέτοιας θέσης έγινε εντονότερη από τη στιγμή που ξέσπασε ο Ρωσο-ουκρανικός πόλεμος. Η Ε.Ε. είναι μία ένωση που συνηθίζει να περικόπτει τις στρατιωτικές της δαπάνες και η ύπαρξη ενός πολέμου στο εσωτερικό της Ευρώπης προκαλεί συζητήσεις για την αύξηση των στρατιωτικών εξοπλισμών και πυρομαχικών.
Από το 1999 έως το 2021, οι συνδυασμένες αμυντικές δαπάνες στο μπλοκ αυξήθηκαν κατά 20%, ενώ της Ρωσίας αυξήθηκαν κατά 300% και της Κίνας κατά 600%, δήλωσε η φον ντερ Λάιεν. Η εγχώρια βιομηχανία της ΕΕ είναι μικρή και οι αμερικανικές εταιρείες κυριαρχούν στην αγορά. Οι περισσότερες αγορές που πραγματοποιούν τα κράτη μέλη γίνονται από εταιρείες εκτός χωρών της Ευρώπης. Δύο σημαντικές βιομηχανίες στην ευρωπαϊκή ήπειρο είναι η βρετανική “BAE Systems” και η ιταλική “Leonardo” εκ των οποίων τα έσοδα της πρώτης στο κομμάτι του αμυντικού τομέα είναι διπλάσια σε σχέση με αυτά της δεύτερης.
Η σημασία της ενίσχυσης της άμυνας και της αγοράς αμυντικού εξοπλισμού των κρατών-μελών από εταιρείες σε χώρες που ανήκουν στην ΕΕ εξασφαλίζει ανεξαρτησία σε όλη την Ένωση. Η ισχυρές ευρωπαϊκές εταιρείας σε περίπτωση ανάγκης θα αποτελέσουν πηγή προμηθειών για τα ευρωπαϊκά κράτη τα οποία δεν θα είναι εκτεθειμένα στην εκάστοτε αμερικανική κυβέρνηση και Αμερικανό Πρόεδρο.
Πάρα ταύτα, το κομμάτι της στρατιωτικής πολιτικής των κρατών- μελών είναι ιδιαίτερο στην Ε.Ε. Ενώ η Ένωση είναι υπεύθυνη για την ενοποίηση των εθνικών αγορών, στο κομμάτι της στρατιωτικής πολιτικής δεν μπορεί να επέμβει καθώς αυτή καθορίζεται από το εκάστοτε κράτος-μέλος. Το βέτο που μπορούν να ασκήσουν τα κράτη μέλη, με τρανό παράδειγμά την μέχρι τώρα στάση της Ουγγαρίας απέναντι στην Ουκρανία, μπλοκάρει τις αποφάσεις των Βρυξελλών για μία ενιαία στρατιωτική πολιτική. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι ευρωπαϊκές εταιρείες «να ανταποκρίνονται στις ανάγκες ενός εθνικού πελάτη – του δικού τους υπουργείου Άμυνας» όπως αναφέρει ο Ντίλαν Μακιαρίνι Κρόσον του Κέντρου Μελετών Ευρωπαϊκής Πολιτικής. Επιπλέον, αυτό το αντιλαμβάνονται οι πολιτικοί των Βρυξελλών, με μία εξ αυτών να είναι και η ευρωβουλευτής Ναταλί Λουαζό (Renew Europe, Γαλλία): «Δεν υπάρχει αρκετή χρηματοδότηση, δεν υπάρχει αρκετά συντονισμένος σχεδιασμός και δεν υπάρχει πραγματική ενιαία αγορά για τις αμυντικές βιομηχανίες», δήλωσε, τονίζοντας πως «Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε με την τρέχουσα κατάσταση».
Κατά πόσο μπορεί στην πράξη τα κράτη μέλη να υποστηρίξουν μία τέτοια θέση; Δυστυχώς η ΕΕ έχει χάσει ένα κομμάτι της εμπιστοσύνης των κρατών-μελών, με αποτέλεσμα όσα ζητήματα διαχειρίζονται οι πρωτεύουσες να δυσκολεύονται και να αρνούνται να τα μεταφέρουν στην ένωση. Η ανισορροπία μεταξύ των κρατών και η έλλειψη ισότητας μεταξύ των μελών καθιστά αυτόματα τα κράτη ιδιαίτερα δύσπιστα σε τέτοιου είδους χειρισμούς.
Αυτή η δυσπιστία λειτουργεί ως τροχοπέδη στο νέο βήμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δημιουργία της θέσης του επιτρόπου Άμυνας καθώς το ζήτημα της άμυνας των κρατών είναι λεπτό και βασικό στην ατζέντα κάθε κυβέρνησης. Η παρουσία ενός ανθρώπου που θα συγκεντρώσει και θα «ενώσει», μέχρι κάποιο βαθμό, τις στρατιωτικές δυνάμεις των χωρών-μελών είναι δύσκολο αν όχι ακατόρθωτο. Κανένας δεν θέλει να μοιραστεί τα «μυστικά» του σε ότι αφορά την ασφάλεια και την στρατιωτική ισχύ του. Άλλωστε η προμήθεια στρατιωτικού εξοπλισμού από αμερικανικές εταιρείες είναι και μία μορφή άρρηκτης συνεργασίας με τις ΗΠΑ, έναν ισχυρό σύμμαχο σε πεδία μάχης. Με βάση όλα τα παραπάνω, αλλά και τον προϋπολογισμό τον οποίο θα χρειαστεί ο επίτροπος Άμυνας, η δουλειά του φαίνεται πως θα είναι δύσκολη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Επίτροπος Άμυνας: Μπορεί να υπάρξει τέτοιο πόστο στην ΕΕ; Protagon, διαθέσιμο εδώ.
- Φον ντερ Λάιεν: Θετική στην ιδέα για επίτροπο Άμυνας στην Ε.Ε., Η Καθημερινή, διαθέσιμο εδώ.
- Η νέα Κομισιόν θα περιλαμβάνει επίτροπο Αμυντικής Βιομηχανίας – τι θα κληθεί να κάνει, Euronews, διαθέσιμο εδώ.
