Της Αναστασίας Δαβάρη,
Η Τουρκική Εισβολή στην Κύπρο στις 20 Ιουλίου 1974 αποτέλεσε μια από τις πλέον τραγικότερες στιγμές της σύγχρονης ιστορίας της Ελλάδος, σηματοδοτώντας όμως ταυτόχρονα το τέλος της επταετούς δικτατορίας στην Ελλάδα. Με την είδηση πως η Κυρήνεια «έπεσε» στις 22 Ιουλίου 1974, έχουμε και επίσημα την κατάρρευση του στρατιωτικού καθεστώτος. Έτσι, πλέον για την Ελλάδα αρχίζει μια καινούρια περίοδος ανασυγκρότησης και ανακατατάξεων, αυτή της Μεταπολίτευσης.
Μέσα σε ένα κλίμα ανασφάλειας και αγωνίας για το μέλλον της χώρας, το Γ’ Σώμα Στρατού που έδρευε στη Μακεδονία εξέδωσε μια επαναστατική διακήρυξη, μέσω της οποίας οι 250 αξιωματικοί του απαιτούσαν τον άμεσο τερματισμό του στρατιωτικού καθεστώτος και τη σύσταση πολιτικής κυβέρνησης υπό τον πρώην Πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή, ο οποίος γνώριζε ευρείας αποδοχής από τον ελληνικό λαό. Η διακήρυξη αυτή, καθώς και η κάθοδος του Γ’ Σώματος Στρατού στην Αθήνα προκειμένου να συλλάβει τα μέλη της Χούντας και να προσφέρει μια άμεση λύση έκαναν το καθεστώς να καταρρεύσει οριστικά.
Η 23η Ιουλίου 1974 αποτελεί ημέρα σταθμό στη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Οι αρχηγοί των ενόπλων δυνάμεων συγκάλεσαν σύσκεψη στα Παλαιά Ανάκτορα, όπου αποφάσισαν την κατάργηση της δικτατορίας και έθεσαν τις βάσεις για την επίλυση της κρίσης που βρισκόταν σε εξέλιξη λόγω της Τουρκικής Εισβολής στην Κύπρο. Στη σύσκεψη, αρχικά, συμφωνήθηκε η σύσταση κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας υπό τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, με τη συμμετοχή των δύο μεγάλων πολιτικών κομμάτων της εποχής, της ΕΡΕ (Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση) και της Ένωσης Κέντρου. Ωστόσο, σύντομα κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής θα ήταν πιο αποτελεσματικός στην καθοδήγηση της χώρας προς την ομαλότητα και την αποκατάσταση της δημοκρατίας.
Έτσι, απεστάλη εντολή στον Κωνσταντίνο Καραμανλή να επιστρέψει από τη Γαλλία, όπου ζούσε αυτοεξόριστος. Ο Καραμανλής κατέφθασε στην Ελλάδα τις πρώτες πρωινές ώρες της 24ης Ιουλίου (περίπου 3.10 π.μ.) στο γραφείο του Προέδρου της Δημοκρατίας, απ’ όπου και ενημερώθηκε για την κατάσταση που επικρατούσε. Σχηματίστηκε κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας και ανέλαβε το δύσκολο έργο της αποκατάστασης της δημοκρατίας, της σταθεροποίησης της πολιτικής κατάστασης και της αντιμετώπισης των συνεπειών της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο. Η ημέρα αυτή σηματοδοτεί την αρχή της Μεταπολίτευσης. Οι βουλευτικές εκλογές του 1974 ήταν οι πρώτες που διεξήχθησαν μετά τη Δικτατορία των Συνταγματαρχών και πραγματοποιήθηκαν από την κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του Κωνσταντίνου Καραμανλή στις 17 Νοεμβρίου 1974.
Στις εκλογές αυτές η Νέα Δημοκρατία, το κόμμα του Κωνσταντίνου Καραμανλή, αναδείχθηκε νικήτρια με μεγάλη κοινοβουλευτική πλειοψηφία (220 έδρες). Η διεξαγωγή των πρώτων ελεύθερων εκλογών μετά από μία δεκαετία αποτέλεσε κομβικό σημείο στην πορεία για την πλήρη εξομάλυνση των συνθηκών που επικρατούσαν. Η κυβέρνηση που αναδείχθηκε από τις εκλογές αυτές διέθετε αδιαμφισβήτητη λαϊκή εντολή. Έπειτα από το Δημοψήφισμα που πραγματοποιήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 1974 για τη μορφή του πολιτεύματος μεταξύ Βασιλευόμενης και Αβασίλευτης Δημοκρατίας, το αποτέλεσμα ήταν 69,2% υπέρ της Αβασίλευτης Δημοκρατίας. Επιπλέον αναδείχθηκε η Ε΄ Αναθεωρητική Βουλή, η οποία ήταν επιφορτισμένη με την εκπόνηση νέου Συντάγματος (Σύνταγμα 1975). Ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας επιλέχθηκε ο Κωνσταντίνος Τσάτσος.
Κατά τη διάρκεια της πρωθυπουργίας του, ο Καραμανλής συνεργάστηκε αποτελεσματικά με τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Σεραφείμ, συμβάλλοντας στην αποκατάσταση της κανονικότητας στο εσωτερικό της Εκκλησίας που είχε πληγεί κατά τη διάρκεια της επτάχρονης δικτατορίας. Στον οικονομικό τομέα, η ανάπτυξη συνεχίστηκε, ενώ πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες μεγάλες κρατικοποιήσεις. Στον τομέα των εξωτερικών σχέσεων, ο Καραμανλής προχώρησε σε άνοιγμα προς τις χώρες του Ανατολικού Μπλοκ και υπέγραψε σημαντικές συμφωνίες. Αυτή η πολιτική εντάσσεται στην κρίση που σημειώθηκε στις ελληνο-αμερικανικές σχέσεις, με αποτέλεσμα την προσωρινή αποχώρηση της Ελλάδας από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ από το 1974 έως το 1980. Το 1980, ο Καραμανλής παραιτήθηκε μετά την υπογραφή της συνθήκης προσχώρησης της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) και τον διαδέχθηκε ο Γεώργιος Ράλλης.
Η περίοδος της Μεταπολίτευσης, αν και με πολλές προκλήσεις και δυσκολίες, έθεσε τα θεμέλια για τη σύγχρονη Ελλάδα, η οποία κατάφερε να ανασυγκροτηθεί και να αναγεννηθεί, εδραιώνοντας τη δημοκρατία και προχωρώντας προς μια νέα εποχή πολιτικής σταθερότητας και οικονομικής ανάπτυξης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Από το Πραξικόπημα στη Μεταπολίτευση: το άβολο παρελθόν, in.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Βαγγέλης Καραμανωλάκης στην «Α» / Η Μεταπολίτευση άλλαξε την ελληνική Ιστορία του 20ού αιώνα, avgi.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Σόλων Ν. Γρηγοριάδης (2011), Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, 1941-1974: Πολυτεχνείο-Κύπρος-Μεταπολίτευση, Εκδόσεις Ελευθεροτυπία
