Της Γεωργίας Παγιαβλά,
Στις 11 Αυγούστου του 2024 ολοκληρώθηκαν οι 33οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Υπήρχαν 5.084 μετάλλια μοιρασμένα μεταξύ των 32 αθλημάτων και 39 σχετικών αγωνισμάτων (Ναυτεμπορική, 2024). Σύμφωνα με τον Πίνακα 1, οι ΗΠΑ βρίσκονται στην πρώτη θέση μεταλλίων με 40 χρυσά και 44 ασημένια, ακολουθεί η Κίνα με 40 χρυσά και 27 ασημένια και στην τρίτη θέση βρίσκεται η Ιαπωνία με 20 χρυσά και 12 ασημένια. Όσον αφορά την Ελλάδα, βρίσκεται 51η θέση με 8 μετάλλια, ενώ η Κύπρος στην 74η θέση με ένα μετάλλιο.
Η χρηματοδότηση των αθλητών για τη συμμετοχή στους Ολυμπιακούς Αγώνες επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από την οικονομική κατάσταση και το πολιτικό σύστημα μιας χώρας, οδηγώντας σε σημαντικές διαφορές στην υποστήριξή τους. Με άλλα λόγια, οι ανισότητες στη χρηματοδότηση σημαίνουν ότι οι αθλητές/τριες από πλουσιότερες χώρες έχουν περισσότερες πιθανότητες να κερδίσουν μετάλλια σε σύγκριση με εκείνους/ες από φτωχότερες χώρες (Voa news, 2009). Πίσω από κάθε μετάλλιο κρύβεται μια ιστορία αφοσίωσης, θυσίας και συχνά σημαντικών οικονομικών δυσκολιών, καθώς πολλοί αθλητές και οι οικογένειές τους πρέπει να ξεπεράσουν σημαντικά οικονομικά εμπόδια και προκλήσεις για να φτάσουν στην κορυφή του αθλήματός τους.
Η ενασχόληση των παιδιών με τον αθλητισμό μπορεί να επιφέρει σημαντική οικονομική επιβάρυνση στις οικογένειες, ιδίως όταν αυτά προχωρούν σε πιο ανταγωνιστικά επίπεδα. Κατά μέσο όρο, οι οικογένειες ξοδεύουν περίπου $ 883 ετησίως ανά παιδί για τον αθλητισμό των νέων, αν και αυτό ποικίλλει σημαντικά ανάλογα με τις απαιτήσεις του αθλήματος (Porter, 2024). Ετησίως, αθλήματα όπως το χόκεϊ επί πάγου, με υψηλό κόστος εξοπλισμού και εγκαταστάσεων, μπορεί να κοστίζουν κατά μέσο όρο $ 2.583 ανά παιδί, ενώ αθλήματα με λιγότερες απαιτήσεις, όπως ο στίβος, μπορεί να κοστίζουν μόλις $ 191. Ωστόσο, ορισμένες οικογένειες επικεντρώνονται στο να βάλουν φαγητό στο τραπέζι και δεν μπορούν να διαθέσουν πολλά χρήματα για την εξωσχολική δραστηριότητα ενός παιδιού. Μια οικογένεια που βγάζει λιγότερα από $ 50.000 τον χρόνο ξοδεύει κατά μέσο όρο $ 523 για το κύριο άθλημα ενός παιδιού –οι οικογένειες που βγάζουν $ 50.000-149.999 ξοδεύουν $ 940– και οι οικογένειες που βγάζουν πάνω από $ 150.000 ξοδεύουν περίπου $ 2.068 για το άθλημα ενός παιδιού (Charnoff, 2023).
Αυτό δημιουργεί ένα χάσμα μεταξύ του ποιος μπορεί και ποιος δεν μπορεί να συμμετέχει σε αθλητικές δραστηριότητες. Η μελέτη των Richard et al. (2024) διερευνά τη σχέση μεταξύ της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης και της αθλητικής συμμετοχής, εστιάζοντας σε δεδομένα από τη Γενεύη μεταξύ 2005 και 2019. Διαπιστώνει ότι τα άτομα με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο, εισόδημα και επαγγελματική θέση έχουν σημαντικά περισσότερες πιθανότητες να συμμετέχουν σε αθλητικές δραστηριότητες. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι ανισότητες, ιδίως σε σχέση με το εισόδημα, έχουν αυξηθεί, ιδίως μεταξύ των γυναικών και των ηλικιωμένων ενηλίκων. Μια ακόμα μελέτη διαπίστωσε ότι το 70 τοις εκατό των παιδιών από οικογένειες με εισόδημα πάνω από περίπου 105.000 δολάρια – τέσσερις φορές το όριο της φτώχειας – συμμετείχαν σε αθλητικές δραστηριότητες το 2020. Αλλά η συμμετοχή ήταν περίπου 51% για οικογένειες με μεσαίο εισόδημα και μόλις 31% για οικογένειες που βρίσκονται στο όριο της φτώχειας ή κάτω από αυτό (Richtel, 2023). Σύμφωνα με παραπάνω τα παιδιά των οποίων το νοικοκυριό εμπίπτει στο χαμηλότερο εισοδηματικό κλιμάκιο, πιθανότατα θα αγωνίζονται σε ένα λιγότερο ακριβό άθλημα όπως στίβος και ποδόσφαιρο, αν φυσικά είναι σε θέση να συμμετάσχουν σε κάποιο άθλημα.
Επί Σοβιετικής Ένωσης, οι εξωσχολικές δραστηριότητες (συμπεριλαμβανομένου του αθλητισμού, των τεχνών, των επιστημών και του τουρισμού) ήταν καθολικά προσβάσιμες από όλα τα παιδιά (Ivanov & Zviagintsev, 2023). Η σωματική αγωγή έγινε βασικό μέρος των προσπαθειών των Μπολσεβίκων να προωθήσουν έναν υγιεινό τρόπο ζωής και να διασφαλίσουν την ισότητα των φύλων (Сидорчук, 2022). Παρά τις προσπάθειες, η πρόοδος παρεμποδίστηκε από την ανεπαρκή διαχείριση, χρηματοδότηση και εγκαταστάσεις, έως ότου ένα σημαντικό διάταγμα το 1929 επέβαλε τη φυσική αγωγή στα πανεπιστήμια. Οι προκλήσεις παρέμειναν μέχρι να σημειωθούν αξιοσημείωτες βελτιώσεις στα τέλη της δεκαετίας του 1930. Ωστόσο, μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, η ανισότητα στις εξωσχολικές δραστηριότητες αυξήθηκε σημαντικά, με μειωμένη εδαφική και οικονομική προσβασιμότητα και μέσο ποσοστό εγγραφής που έπεσε στο 40% περίπου στις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες. Οι ανισότητες μεταξύ των φύλων στη συμμετοχή, οι οποίες προηγουμένως ήταν αμελητέες, επανεμφανίστηκαν (Ivanov & Zviagintsev, 2023).
Ο σοβιετικός αθλητισμός θεωρούνταν επί μακρόν μια σφαίρα ολοκληρωτικού ελέγχου, μια «Μεγάλη Κόκκινη Μηχανή». Πρόσφατες μελέτες επισκιάζουν αυτή την απλοϊκή ερμηνεία του σοβιετικού αθλητισμού, η οποία υπερτονίζει τον ρόλο του κράτους και της ιδεολογίας. Οι μελετητές που ενδιαφέρονται για τον σοβιετικό αθλητισμό, χρησιμοποιώντας αρχεία, συνεντεύξεις και τοπικές εφημερίδες, έχουν αναδείξει νέες πτυχές που παρέχουν μια πιο διαφοροποιημένη κατανόηση σχετικά με την ποικιλομορφία των πρακτικών εντός της Σοβιετικής Ένωσης και ιδιαίτερα ζητήματα σχετικά με τον στόχο που αποδίδεται στον αθλητισμό και τη σωματική αγωγή και τη θέση που δίνεται στους αθλητές (Dufraisse, 2022).
Η ανάδειξη των ανισοτήτων που κυριαρχούν στον αθλητισμό αναδεικνύουν τη σημασία των δημόσιων γυμναστηρίων. Αυτές οι εγκαταστάσεις δεν είναι απλώς χώροι για γυμναστική αλλά μπορούν να χρησιμεύσουν ως κοινοτικοί πόροι που προσφέρουν ισότιμη πρόσβαση σε σωματικές δραστηριότητες για άτομα από όλα τα κοινωνικοοικονομικά στρώματα. Δηλαδή μπορούν να εκδημοκρατίσουν την πρόσβαση στον αθλητισμό, παρέχοντας ευκαιρίες τόσο στους νέους όσο και στους ενήλικες να ασχοληθούν με αθλητικές δραστηριότητες που διαφορετικά δε θα θα ήταν οικονομικά εφικτές.
Ας φανταστούμε έναν/μία νεαρό/ή αθλητή/τρια που ανακαλύπτει το πάθος του/της για τον αθλητισμό σε ένα δημόσιο γυμναστήριο. Αυτός ο δημόσιος χώρος θα μπορούσε να αποτελέσει την αφετηρία για το ταξίδι του/της από τους τοπικούς αγώνες στα διεθνή στάδια. Το όνειρο να αγωνιστεί μια μέρα στους Ολυμπιακούς Αγώνες γίνεται ένας απτός στόχος όταν τέτοιες εγκαταστάσεις παρέχουν την απαραίτητη εκπαίδευση, τους πόρους και την υποστήριξη που χρειάζεται ένας/μία αθλητής/αθλήτρια. Τα δημόσια γυμναστήρια μπορούν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην καλλιέργεια ταλέντων, προσφέροντας προπόνηση, εξοπλισμό και ένα δομημένο περιβάλλον που ευνοεί την προπόνηση υψηλού επιπέδου.
Στην ουσία, το όνειρο να γίνεις ολυμπιονίκης από ένα δημοτικό γυμναστήριο δεν είναι απλώς μια προσωπική φιλοδοξία αντικατοπτρίζει μια κοινωνία που έχει δεσμευτεί για τη συμμετοχικότητα και τις ίσες ευκαιρίες, όπου κάθε αθλητής/τριας έχει την ευκαιρία να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητές του/της. Καθώς υποστηρίζουμε περισσότερες δημόσιες επενδύσεις σε αθλητικές υποδομές, συμβάλλουμε σε ένα μέλλον όπου τα εμπόδια για την αθλητική αριστεία θα μειωθούν και ο δρόμος προς την ολυμπιακή δόξα θα είναι ανοιχτός για όλους και όλες μας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Charnoff, Α. (2023), How economic background affects sports participation and future success, διαθέσιμο εδώ
- Dufraisse, S. (2020), Facing the involvement of youths in competitions: Soviet visions and adaptations to the rejuvenation of elite sports (second half of the 20th century). Frontiers in Sports and Active Living, 2, 568025.
- Ολυμπιακοί Αγώνες 2024: Στην 51η θέση η Ελλάδα στον τελικό πίνακα μεταλλίων -«Πρωτιά» των ΗΠΑ στο… φινάλε, iefimerida, διαθέσιμο εδώ
- Ivanov, I., & Zviagintsev, R. (2023), Transformation of extracurricular education in post-Soviet countries: from universal access to inequality. Children and Youth Services Review, 155, 107221.
- Porter, J. (2024). Cost of Youth Sports: 2024 Review, διαθέσιμο εδώ
- Richard, V., Piumatti, G., Pullen, N., Lorthe, E., Guessous, I., Cantoreggi, N., & Stringhini, S. (2023). Socioeconomic inequalities in sport participation: pattern per sport and time trends–a repeated cross-sectional study. BMC Public Health, 23(1), 785.
- The income gap is becoming a physical-activity divide, The New York Times, διαθέσιμο εδώ
- Olympic Funding Often Reflects Country’s Values, Voa News, διαθέσιμο εδώ
- Ολυμπιακοί Αγώνες: Νικήτρια η Αμερική στη μάχη των μεταλλίων, Ναυτεμπορική, διαθέσιμο εδώ
- Сидорчук, И. В. (2022). ИНТЕГРАЦИЯ ФИЗИЧЕСКОЙ КУЛЬТУРЫ И СПОРТА В СИСТЕМУ ВЫСШЕГО ОБРАЗОВАНИЯ В 1920-1930-Х ГГ. История: факты и символы, (2 (31)), 19-28.
