Του Μάρκου Ζουζούνη,
Πώς μια επίθεση σε ένα μάθημα χορού μπορεί να πυροδοτήσει τις μεγαλύτερες ακροδεξιές συγκεντρώσεις της δεκαετίας; Αυτό το ερώτημα απασχολεί την τελευταία εβδομάδα τόσο τους ειδικούς, όσο και τη νεοεκλεγείσα βρετανική Κυβέρνηση.
Μόλις έγινε γνωστό ότι ένας άνδρας επιτέθηκε σε μία σχολή χορού, σκοτώνοντας τρία κορίτσια, από έξι έως εννέα ετών, και τραυματίζοντας άλλα οκτώ παιδιά και δύο ενήλικες· η χώρα πάγωσε. Ο δράστης συνελήφθη επιτόπου, αλλά κατά τη συνήθη πρακτική, η τοπική αστυνομία στο Σάουθπορτ, μια πόλη στα περίχωρα του Λίβερπουλ, αρνήθηκε να δώσει στη δημοσιότητα τα στοιχεία του.
Στο κενό πληροφοριών που ακολούθησε, όχι κάτι ασυνήθιστο κατά τη βρετανική δικαστική πρακτική, το διαδίκτυο κατακλύστηκε από άκρατη συνωμοσιολογία. Οι «διαδικτυακοί ακτιβιστές» της άκρας δεξιάς «ανακάλυψαν» στο πρόσωπο του δράστη, έναν φανατικό ισλαμιστή τρομοκράτη, ή, εναλλακτικά, ένα παράνομο μετανάστη από την Αφρική. Δίχως ίχνος στοιχείων ή κοινής λογικής, τα σενάρια αυτά διαδόθηκαν ανεξέλεγκτα μέσω των ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης. Προτού ακόμα και οι ίδιες οι αρχές να κατανοήσουν τι και ποιος ευθύνεται για τη θρασύδειλη επίθεση, η Άκρα Δεξιά είχε ήδη εντοπίσει και καταδικάσει τον συνήθη ύποπτο.
Λιγότερο από 24 ώρες από το συμβάν, οι πρώτοι διαδηλωτές είχαν συγκεντρωθεί έξω από το τοπικό τζαμί, φωνάζοντας συνθήματα, προτού συγκρουστούν με τις αστυνομικές δυνάμεις. Το ίδιο σκηνικό θα επαναλαμβάνονταν τις επόμενες μέρες και σε άλλες πόλεις, χιλιόμετρα μακριά από το Σάουθπορτ. Το μοτίβο της βίας σταδιακά επιδεινώθηκε, με τους συγκεντρωμένους να τραυματίζουν αστυνομικούς, να πυρπολούν οχήματα, ακόμη και να λεηλατούν μαγαζιά, όπως συνέβη στο Σάντερλαντ, στον αγγλικό Βορρά.
Ούτε και η ανακοίνωση της αστυνομίας, η οποία τελικά ταυτοποίησε τον δράστη της επίθεσης ως έναν 18χρονο, γεννημένο στη Βρετανία, δε φάνηκε να κατευνάζει τα πνεύματα. Σύμφωνα με όσα έγιναν γνωστά, ο δράστης, γιος μεταναστών από τη Ρουάντα, δεν είχε καμία γνωστή σχέση με το Ισλάμ και φέρεται να πάσχει από ψυχολογικά προβλήματα, χωρίς να διευκρινίζεται το κίνητρο της πράξης του. Παρά τις επίσημες διευκρινήσεις, οι θιασώτες της Ακροδεξιάς, σε ένα ακόμη δείγμα διαδικτυακής συνωμοσιολογίας, φάνηκαν πεπεισμένοι ότι η αστυνομία προσπαθεί να συγκαλύψει το πραγματικό κίνητρο της επίθεσης. Έτσι, συνέχισαν, και συνεχίζουν, ανεξέλεγκτα την καταστροφική τους δράση στους δρόμους των αγγλικών πόλεων.
Το πιο ανησυχητικό, σύμφωνα με τους αναλυτές της Άκρας Δεξιάς, όπως τον καθηγητή Matthew Feldman, είναι ότι τα πρόσφατα επεισόδια φαίνεται να σηματοδοτούν μια νέα φάση στην εξέλιξη των ακροδεξιών κινημάτων στη Γηραιά Ήπειρο. Συγκεκριμένα, οι συγκεντρώσεις αυτές φαίνεται να οργανώνονται μέσω των κοινωνικών δικτύων, αλλά εκτός των πλαισίων των διάφορων ακροδεξιών οργανώσεων. Αν και πολλοί από τους συμμετέχοντες είναι ή έχουν υπάρξει μέλη τέτοιων οργανώσεων, με πιο γνωστή την “English Defence League” (EDL), και χρησιμοποιούν συνθήματά τους, τα επεισόδια έχουν ως αφετηρία κινητοποιήσεις που κοινοποιούνται στο διαδίκτυο. Αυτό, κατά τους ειδικούς, είναι που δυσκολεύει και τη δουλειά των αρχών, καθώς δεν μπορούν να εντοπίσουν έγκαιρα τις συγκεντρώσεις αυτές, ενώ δεν υπάρχει κάποια κεντρική ιεραρχία, η οποία θα μπορούσε να λογοδοτήσει δικαστικά.
Επιπλέον, οι φορείς οργάνωσης της Άκρας Δεξιάς έχουν πλέον φύγει από τα στενά όρια των πολιτικών κομμάτων, όπως το Reform του Nigel Farage, και πλέον συσπειρώνονται γύρω από ανώνυμα «δίκτυα ειδήσεων» και ομάδες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και γύρω από πρόσωπα. Το πιο γνωστό από αυτά στη Βρετανία, δεν είναι άλλος από τον Stephen Yaxley-Lennon, γνωστό με το όνομα “Tommy Robinson”, σεσημασμένο μεταξύ άλλων για οπαδική βία.
Η κινητοποίηση της Ακροδεξιάς δεν έμεινε αναπάντητη από τους πολίτες διάφορων πολιτικών και ιδεολογικών τοποθετήσεων, οι οποίοι βγήκαν στους δρόμους, οργανώνοντας αντισυγκεντρώσεις και σχηματίζοντας ανθρώπινες αλυσίδες γύρω από τζαμιά και ξενοδοχεία που φιλοξενούν πρόσφυγες. Αλλά και η ίδια η μουσουλμανική κοινότητα επέλεξε σε κάποιες περιπτώσεις να απαντήσει στις αιτιάσεις. Χαρακτηριστικότερο όλων είναι το παράδειγμα ενός ιμάμη στο Λίβερπουλ, ο οποίος δήλωσε πως πολλοί από τους διαδηλωτές αντιδρούν με βία γιατί ζουν οι ίδιοι τρομοκρατημένοι από την παραπληροφόρηση στην οποία εκτίθενται. Μάλιστα, ο ίδιος προσέφερε φαγητό και αναψυκτικά στα μέλη των ακροδεξιών οργανώσεων που διαμαρτύρονταν έξω από το τζαμί του, και τους κάλεσε να συζητήσουν τις ανησυχίες τους, μόλις τα πράγματα ηρεμήσουν.
Ένα άλλο «αγκάθι» που εντοπίζουν οι ειδικοί είναι αυτό της έλλειψης λογοδοσίας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Συγκεκριμένα, επισημαίνουν τα κενά στη νομοθεσία, η οποία αφήνει ατιμώρητες τις διαδικτυακές πλατφόρμες, όταν αυτές δεν καταφέρνουν περιορίσουν τη διάδοση της παραπληροφόρησης μέσω των δικτύων τους. Πλέον, θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι η αδιαφορία για τη διάδοση της παραπληροφόρησης, δεν οφείλεται μόνο στην αμέλεια των εταιρειών αυτών, αλλά και σε συνειδητή επιλογή της διοίκησης τους, όπως αποδεικνύει το παράδειγμα του “X” του Elon Musk.
Σε αυτό το πνεύμα, Υπουργοί της βρετανικής Κυβέρνησης έσπευσαν να επισημάνουν ότι οι εταιρείες των κοινωνικών δικτύων φέρουν ευθύνη για την αντιμετώπιση των επεισοδίων. Ταυτόχρονα, από την Κυβέρνηση του Λονδίνου φαίνεται να προωθούνται ακόμη πιο δραστικά μέτρα για την αντιμετώπιση της ακροδεξιάς βίας, όπως εξειδικευμένες μονάδες της αστυνομίας, αλλά και χρήση λογισμικού αναγνώρισης προσώπων. Ένα τέτοιο σύστημα, αν και εξαιρετικά αμφιλεγόμενο πολιτικά και νομικά, θα επέτρεπε στις αρχές να καταγράφουν και να ταυτοποιούν τους δράστες των επεισοδίων, ανάμεσα στον όχλο, με σκοπό τη δίωξή τους, σε δεύτερο χρόνο.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις στο πρόβλημα της ακροδεξιάς βίας. Σίγουρα, μέρος της λύσης θα πρέπει να είναι και η αντιμετώπιση πολλών πραγματικών ανησυχιών, οι οποίες εξωθούν τους πολίτες στα άκρα του πολιτικού φάσματος. Ενδεικτικά μόνο, προβλήματα, όπως η παράνομη μετανάστευση, η εγκληματικότητα, αλλά και η οικονομική ανασφάλεια, συμβάλλουν στη διαρκώς επιδεινούμενη ριζοσπαστικοποίηση του εκλογικού σώματος. Όμως, εκτός από τα παραπάνω προβλήματα, είναι φανερό πως η άκρατη και ανεξέλεγκτη παραπληροφόρηση του διαδικτύου αποτελεί εύφορο έδαφος για την ανάπτυξη της συνωμοσιολογίας, η οποία εν τέλει μπορεί να οπλίσει το χέρι οποιουδήποτε ριζοσπαστικοποιημένου ή ασταθούς ατόμου. Έτσι, όσο οι εταιρείες των κοινωνικών δικτύων «κάνουν τα στραβά μάτια», τόσο θα αυξάνονται οι τοξικές, και συχνά θανατηφόρες, συνέπειες της ανεπάρκειάς τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Who Are the Far-Right Groups Behind the U.K. Riots?, New York Times, διαθέσιμο εδώ
- Love will prevail’: how a far-right rally in Liverpool was defused, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Anti-racists mobilise to counter ‘unprecedented’ UK far-right rallies, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Far-right riots flare in Sunderland amid ongoing UK anti-immigrant protests, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- The 2011 London riots prepared Starmer for stopping unrest but tackling deeper roots of protests will be much harder, Sky News UK, διαθέσιμο εδώ
