Της Άννας Καρρά,
Εξαιτίας των συχνών πολεμικών συρράξεων αλλά και των εναλλαγών των πολιτικών καθεστώτων που χαρακτηρίζουν τη σύγχρονη εποχή, γίνεται διάλογος για τα προσφυγικά ρεύματα αλλά και τον όχι τόσο επιτυχή τρόπο επανένταξής τους στην ελληνική κοινωνία. Αδιαμφισβήτητα, η Ελλάδα είναι πόλος υποδοχής χιλιάδων προσφύγων καθημερινά και ιδιαίτερα τα νησιά, με αποτέλεσμα να έρχεται αντιμέτωπη με πολλές προκλήσεις. Ωστόσο, πέρα από χώρα υποδοχής και εκείνη έχει «αναγκάσει» πολλές φορές στο παρελθόν υπηκόους της να την εγκαταλείψουν και να βρουν καταφύγιο σε άλλες χώρες.
Σε πρώτο επίπεδο, κρίνεται αναγκαίο να διασαφηνίσουμε την έννοια του πρόσφυγα, προκειμένου να μην υπάρχει ταύτιση με την έννοια του μετανάστη. Σύμφωνα με την Σύμβαση της Γενεύης για τους πρόσφυγες, «πρόσφυγας ονομάζεται κάθε άνθρωπος που βρίσκεται έξω από το κράτος του οποίου είναι πολίτης εξαιτίας δικαιολογημένου φόβου ότι εκεί θα υποστεί διωγμούς λόγω της φυλής, της θρησκείας ή της εθνικότητάς του, ή ακόμα εξαιτίας της ιδιότητας του μέλους μιας ιδιαίτερης κοινωνικής ομάδας ή των πολιτικών του απόψεων (πολιτικός πρόσφυγας), και επιπλέον τού είναι αδύνατο να εξασφαλίσει προστασία από τη χώρα του, ή, εξαιτίας του φόβου αυτού, δεν επιθυμεί να τεθεί υπό αυτή την προστασία». Στον αντίποδα, μετανάστης είναι αυτός που εγκαταλείπει τη χώρα καταγωγής του για την ανεύρεση καλύτερων συνθηκών διαβίωσης, έχοντας την δυνατότητα επιστροφής χωρίς να κινδυνεύει να υποστεί βασανισμό ή θάνατο.
Πώς μπορεί, όμως, η ελληνική κοινωνία να ενσωματώσει τους πρόσφυγες; Πρωταρχικό ρόλο διαδραματίζει η χορήγηση σε αυτούς αξιοπρεπών καταλυμάτων για να διαβιώνουν μαζί με τις οικογένειες τους, αλλά και η προμήθεια τους με φαγητό και είδη ρουχισμού, μέχρι να μπορέσουν να σταθούν στα πόδια τους. Επιπρόσθετα, το κράτος έχει χρέος να τους παρέχει θέσεις εργασίας είτε στον δημόσιο είτε στον ιδιωτικό τομέα, προκηρύσσοντας θέσεις ή δίνοντας κίνητρο στους επιχειρηματίες να τους προσλάβουν. Με αυτό τον τρόπο και το κράτος θα έχει κέρδος, αφού θα μπορέσει να αξιοποιήσει ένα σημαντικό σε αριθμό εργατικό δυναμικό, αλλά και το κάθε άτομο ξεχωριστά, καθώς θα ανεξαρτοποιηθεί οικονομικά και θα καταφέρει να χτίσει τη νέα του ζωή.
Επιπρόσθετα, εκείνοι είναι σημαντικό να απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα στην υγεία με τα αντίστοιχα των ντόπιων πολιτών, όπως για παράδειγμα δικαίωμα νοσηλείας αλλά και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, προκειμένου να μπορέσουν να θεραπευθούν σε περιπτώσεις που αρρωστήσουν ή τραυματιστούν.
Αξίζει να σημειωθεί πως τα παιδιά των προσφύγων θα πρέπει να φοιτήσουν σε ελληνικά σχολεία και να διδαχτούν την ελληνική γλώσσα. Σε αυτό το εγχείρημα θα χρειαστούν ειδικά καταρτισμένοι εκπαιδευτικοί, με όρεξη και διαλλακτικότητα, προκειμένου να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις του έργου αυτού. Για να μπορέσει, όμως, να επιτύχει η ένταξη αυτών πρέπει και η ίδια η κοινωνία να είναι έτοιμη να τους υποδεχτεί και να τους «αγκαλιάσει». Σε μια κοινωνία που διακατέχεται από προκαταλήψεις και ρατσισμό, όπως και η ελληνική είναι ιδιαίτερα δύσκολο να μπορέσουν αυτοί οι άνθρωποι να νιώσουν σαν το σπίτι τους, γιατί σε κάθε γωνία θα τους υπενθυμίζεται πως είναι ξένοι, πως δεν ανήκουν εδώ.
Ωστόσο, πέρα από την εκμάθηση και μεταλαμπάδευση τους των ελληνικών αξιών και εθίμων, αποτελεί αδήριτη ανάγκη να μπορούν να διατηρήσουν τη διαφορετικότητα και την πολιτισμική κουλτούρα τους. Έτσι, θα πρέπει να τους επιτρέπεται η λατρεία της θρησκείας τους, η αναβίωση των εθίμων ή ο εορτασμός. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι μουσουλμάνοι πρόσφυγες που ενσωματώθηκαν στην ελληνική κοινωνία, στους οποίους επιτρέπεται η επίσκεψη σε τζαμί, αλλά και το ραμαζάνι.
Συμπερασματικά, η ένταξη των πληθυσμιακών ομάδων σε μια κοινωνία είναι μια δύσκολη διαδικασία που αποτελεί χρόνο και συλλογικές προσπάθειες. Ας μην λησμονήσουμε, όμως, να αναφέρουμε πως συμβάλλουν σημαντικά σε αυτό το επίτευγμα και εθελοντές από όλο τον κόσμο, γεγονός που υποδεικνύει τον αλτρουισμό και την συμπόνια. Παρόλα αυτά, ας ελπίσουμε ότι οι πολεμικές συρράξεις, η μισαλλοδοξία και η εμπάθεια θα τερματιστούν και δεν θα χρειάζεται άνθρωποι να ξενιτεύονται από τα σπίτια τους.
