Του Χάρη Χρυσανθόπουλου,
Η ανακάλυψη του «Νέου Κόσμου» από τους Ευρωπαίους αποτελεί χωρίς αμφιβολία μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα περίοδο στην ανθρώπινη ιστορία. Η ευρωπαϊκή ανακάλυψη και έπειτα αποίκηση της βόρειας και της νότιας Αμερικής υπήρξε ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα της προηγούμενης χιλιετίας. Δημιούργησε νέες παγκόσμιες συνθήκες και προοπτικές και ξεκίνησε να θεμελιώνει τον κόσμο περισσότερο ως αυτό που αναγνωρίζουμε σήμερα.
Οι ευρωπαϊκές δυνάμεις επωφελήθηκαν ιδιαίτερα από την πρόσβαση σε αυτά τα νέα εδάφη, γεμάτα ορυκτό και αγροτικό πλούτο. Στους αιώνες που ακολουθήσαν μετά την άφιξη του Κολόμβου στις Μπαχάμες το 1492, τεράστια κύματα μετανάστευσης από την Ευρώπη κατέληξαν στον Νέο Κόσμο, ανακουφίζοντας έτσι την ευρωπαϊκή χερσόνησο και παρέχοντας νέες εστίες εμπορίου στους κατοίκους της.
Φυσικά η άφιξη των «λευκών» δεν υπήρξε ανάλογη εμπειρία για τους ιθαγενείς της Αμερικής. Μέσα σε λίγα μόνο χρόνια οι ευρωπαίοι κατακτητές του νέου κόσμου προκάλεσαν την κατάρρευση ολόκληρων αυτοκρατοριών και ζημίωσαν σοβαρά την κουλτούρα και τον τρόπο ζωής του ντόπιου πληθυσμού. Ο βίαιος εκχριστιανισμός και ουσιαστικά η γενοκτονία που συνόδευσε την άφιξη των ευρωπαίων μέσω σφαγών και επιδημιών προκάλεσε μέσα σε έναν αιώνα τον θάνατο δεκάδων εκατομμυρίων Αμερικάνων ιθαγενών. Πρόκειται για την μεγαλύτερη καταγεγραμμένη γενοκτονία της ανθρωπότητας.
Πολλές ήταν οι προσωπικότητες που ξεχώρισαν στην ανακάλυψη και εξερεύνηση του νέου κόσμου. Ένας από τους πιο διάσημους εξερευνητές (και ουσιαστικά κατακτητές) υπήρξε ο Eρνάν Κορτές, ένα όνομα που πολλοί μπορεί να έχουν ακουστά αλλά να μην γνωρίζουν την ιστορία που το συνοδεύει.
Ο Κορτές γεννήθηκε το 1485 στην Καστίλη της Ισπανίας, επτά μόλις χρόνια πριν ο Κολόμβος ανακαλύψει την Αμερική. Προερχόταν από μια μικροαριστοκρατική οικογένεια, με τον πατέρα του να ήταν διακεκριμένος στρατιωτικός και καπετάνιος. Ο Κορτές ήταν, μέσω της μητέρας του, δεύτερος ξάδερφος του επίσης πασίγνωστου κατακτητή, Φραγκίσκο Πιζάρo, του ανθρώπου που ουσιαστικά διέλυσε την Αυτοκρατορία των Ίνκας. Σε νεαρή ηλικία οι γονείς του τον στείλαν στην Σαλαμάνκα, προκειμένου να σπουδάσει δικηγορία. Ο νεαρός Κορτές, όμως, σύντομα παράτησε αυτόν τον δρόμο. Τα νέα της ανακάλυψης της Αμερικής είχαν προκαλέσει το ενδιαφέρον του Κορτές και αυτός είχε σαγηνευτεί από την προοπτική ενός ταξιδιού σε αυτήν την ανεξερεύνητη και μυστηριώδης ήπειρο.
Ύστερα από πολλές προσπάθειες, ο Κορτές κατόρθωσε να επιβιβαστεί σε πλοίο με προορισμό τον νέο κόσμο. Το 1504, σε ηλικία μόλις 18 ετών, ο Κορτές έφτασε στον Άγιο Δομίνικο, την πρωτεύουσα της Ισπανιόλας. Του παραχωρήθηκε το δικαίωμα για γη, το οποίο συνόδευε όποιον αποκτούσε την ιδιότητα του πολίτη. Χάρη στις υψηλές γνώσεις του (σε μια περίοδο όπου οι περισσότεροι Ισπανοί δεν γνώριζαν ούτε γραφή) ο Κορτές κατόρθωσε σύντομα να αναδειχθεί επαγγελματικά. Πήρε μέρος στις κατακτήσεις νέων εδαφών στην Ισπανιόλα και στην Κούβα αποκτώντας έτσι περισσότερες γνώσεις και πλούτο.
Ο Κορτές πλέον ήταν επιφανές μέλος της κοινωνίας των ισπανικών αποικιών στην κεντρική Αμερική. Γύρω στο 1510 γνώρισε τον Ντιέγκο Βελάσκεθ Κουέλαρ, τον οποίο ακολούθησε στην αποστολή του για την κατάκτηση της Κούβας για το Ισπανικό στέμμα. Ο Βελάσκεθ έγινε ο πρώτος κυβερνήτης της Κούβας και ο Κορτές εξασφάλισε για τον εαυτό του μια καλή θέση στην διοίκηση του νησιού. Με την πάροδο των χρόνων όμως η σχέση των δυο ανδρών άρχισε να φθείρεται. Ορισμένοι μελετητές πιστεύουν ότι αυτό οφείλεται στην ερωτική σχέση του Κορτές με την κουνιάδα του κυβερνήτη Βελάσκεθ, Καταλίνα. Εν τέλει, υπό μεγάλη πίεση από τον Βελάσκεθ ο οποίος ήθελε να προστατεύσει την τιμή της οικογένειάς του, ο Κορτές αναγκάστηκε να παντρευτεί την Καταλίνα.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1510, νέα για τεράστιο ορυκτό πλούτο στην ηπειρωτική χώρα του Μεξικού οδήγησαν στον Βελάσκεθ να οργανώσει μια αποστολή με επικεφαλής τον Κορτές, με σκοπό να εξερευνηθεί αυτός ο άγνωστος τόπος. Την τελευταία στιγμή, όμως, λόγω ίσως της αντιπάθειας που είχε πλέον μεγαλώσει ανάμεσα στους δυο άνδρες, ο Βελάσκεθ διέταξε να ακυρωθεί η αποστολή προς το Μεξικό. Ο φιλόδοξος Κορτές, προς έκπληξη των ανδρών του και του κυβερνήτη, αγνόησε τη διαταγή του Βελάσκεθ και τον Φεβρουάριο του 1519 σάλπαρε για το Μεξικό. Με μια δύναμη 500 περίπου ανδρών, αλόγων και πυροβολικού, ο Κορτές αποβιβάστηκε στην χερσόνησο Γιουκατάν, στην περιοχή των Μάγια. Σύντομα την ομάδα του προσέγγισε ένας άνδρας με το όνομα Τζερόνιμο Ντε Αγκουιλάρ. Ο Αγκουιλάρ ισχυριζόταν ότι ήταν ιερέας και ο μοναδικός άνθρωπος που επέζησε από ένα ναυάγιο του 1511. Όταν βγήκε στην στεριά, οι Μάγια των αιχμαλώτισαν και πέρασε μαζί τους κάποια χρόνια μέχρι που τελικά κατόρθωσε να αποδράσει. Η συναρπαστική αυτή ιστορία του ιερέα εντυπωσίασε τον Κορτές, ο οποίος πήρε κοντά του τον ιερέα ως σύμβουλο και μεταφραστή, καθώς είχε μάθει πολύ καλά την γλώσσα τον Μάγια.
Οι Ισπανοί σχεδόν αμέσως δέχθηκαν επίθεση από ιθαγενείς των παράκτιων περιοχών. Αν και ο Κορτές δεν είχε ουσιαστικά καμία ουσιαστική στρατιωτική εμπειρία, αποδείχθηκε ικανότατος ηγέτης. Η τεχνολογία και οι πολεμικές τεχνικές των Ισπανών επιπλέον αποδείχθηκαν υπεραρκετές για να κατατροπωθούν οι «πρωτόγονοι και άγριοι» ιθαγενείς. Διασχίζοντας πυκνή ζούγκλα, ο Κορτές και οι άνδρες του προχώρησαν όλο και πιο βαθιά μέσα στην περιοχή των ιθαγενών. Το καλοκαίρι του 1519 ο Κορτές κατέλαβε το Βεραλρούζ, μια σημαντική πόλη της Αυτοκρατορίας των Αζτέκων. Μέσω συναντήσεών του με αρχηγούς των Αζτέκων, ο Κορτές απαίτησε μια συνάντηση με τον αυτοκράτορα τους, Μοκτεζούμα. Όταν επανειλημμένα ο αυτοκράτορας αρνήθηκε σε μια συνάντηση με τον Κορτές, αυτός κατευθύνθηκε προς την μεγάλη πόλη του Τενοτχτιτλάν. Ο Κορτές, προκειμένου να εμποδίσει τους άνδρες του να υποχωρήσουν, έκαψε τα πλοία του. Ο μονός δρόμος για τους Ισπανούς εξερευνητές ήταν πλέον η αχανής χώρα του Μεξικού.
Στην διαδρομή προς την πόλη, διάφορες φυλές ιθαγενών επιτέθηκαν στους ολιγάριθμους Ισπανούς, σε σημείο μάλιστα να τους περικυκλώνουν και να είναι θέση να τους εξολοθρεύσουν. Ο Κορτές, ωστόσο, κατόρθωσε να πείσει τους ηγέτες τους ότι οι Ισπανοί είναι εχθροί του Μοκτεζούμα, ο οποίος ήταν εχθρός και των ίδιων. Έτσι, οι ιθαγενείς όχι μόνο δεν έσφαξαν τους Ισπανούς, αλλά τους παρείχαν και ανθρώπινο δυναμικό προκειμένου να εξασφαλιστεί η νίκη ενάντια στον Αυτοκράτορα.
Όταν οι Ισπανοί, συνοδευόμενοι από έναν μικρό στρατό 1.000 περίπου ιθαγενών έφτασαν έξω από την Τενοτχτιτλάν, ο αυτοκράτορας αναγκάστηκε να τους επιτρέψει την είσοδο. Με αυτόν τον τρόπο μάλλον ήλπιζε να γνωρίσει περισσότερα για τους μυστήριους αυτούς σιδεροφορεμένων ανδρών, με την περίεργη γλώσσα και την αλλόκοτη εμφάνιση. Μέσω επιστολών που έστειλε ο Κορτές στον βασιλιά της Ισπανίας γνωρίζουμε πως αρκετοί Αζτέκοι πίστευαν πως ο Κορτές ήταν ο θεός Κετσαλκοάτ, ίσως λόγω της ενδυμασίας του. Αυτό το γεγονός υποστηρίζεται από αρκετούς ιστορικούς. Αρχικά οι Αζτέκοι πρόσφεραν φιλοξενία στους Ισπανούς παρέχοντάς τους τροφή και πλούσια δώρα. Ο Κορτές, όμως, πολύ σύντομα διέταξε την αιχμαλωσία του αυτοκράτορα, κυβερνώντας έτσι τους Αζτέκους μέσω αυτού. Ορισμένοι ιστορικοί πιστεύουν ότι η είδηση της σφαγής ορισμένων συντρόφων τους στα μετόπισθεν από Αζτέκους ήταν αυτό που ώθησε τους Ισπανούς να αιχμαλωτίσουν τον αυτοκράτορα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Hernán Cortés, britannica.com, διαθέσιμο εδώ.
- Hernán Cortés, history.com, διαθέσιμο εδώ.
- Hernando Cortés (1485-1547), bbc.co.uk, διαθέσιμο εδώ.
- Hernán Cortés, biography.com, διαθέσιμο εδώ.
- Hernán Cortés, worldhistory.org, διαθέσιμο εδώ.
- Hernán Cortés, exploration.marinersmuseum.org, διαθέσιμο εδώ.
