Του Παναγιώτη – Παρασκευά Χάτζιου,
Ο 18ος αιώνας στιγμάτισε τη Γαλλία, τόσο σε κοινωνικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο. Συνέβησαν αλλαγές οι οποίες άρχισαν σταδιακά να ευνοούν τα κατώτερα στρώματα και να διεκδικούν τα δικαιώματα που τους είχε στερήσει η αριστοκρατία.
Από τα εμβληματικότερα γεγονότα της περιόδου αυτής ήταν «Η Πορεία των Γυναικών στις Βερσαλλίες», της 5ης Οκτωβρίου του 1789. Η Πορεία έφερε στην επιφάνεια τον κρυφό δυναμισμό και ζήλο των γυναικών, να παλέψουν για τις οικογένειές τους ώστε να αποκτήσουν ξανά πρόσβαση στο σίτο. Ο Πόλεμος, η κακή διαχείριση και η πλουσιοπάροχη ζωή των αριστοκρατών, εξουθένωσαν την οικονομία και την ανεκτικότητα των χαμηλών τάξεων. Αυτά σε συνδυασμό με τις αλλεπάλληλες, χρόνιες, κακές σοδειές οδήγησαν τον λαό σε πείνα και φτώχεια.
Ο πληθυσμός της Γαλλίας αποτελούνταν κυρίως από φτωχούς ανθρώπους που είχαν ως βασική τροφή το ψωμί. Η αύξηση της τιμής του ψωμιού, έκανε την πρόσβαση σε αυτό απαγορευτική για τους πολλούς με συνέπεια την εξαθλίωση και την πείνα. Με τις παραπάνω συνθήκες να επικρατούν σε όλο το βασίλειο, οι γυναίκες αποφασισμένες συγκεντρώθηκαν νωρίς το πρωί της 5ης Οκτωβρίου 1789, στην πλατεία στο Δημαρχείο του Παρισιού. Εκεί άρχισαν σταδιακά να μαζεύονται όλο και περισσότερες στηρίζοντας η μία την άλλη δίνοντας κουράγιο για διαμαρτυρία. Τα αιτήματα ήταν η ακρίβεια, η έλλειψη ψωμιού και οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης αυτών και των οικογενειών τους. Σχεδόν 7.000 γυναίκες εξοπλισμένες με ρόπαλα, δίκρανα, μαχαίρια ξεκίνησαν μια μεγάλη πορεία προς τις Βερσαλλίες, καθώς εκεί βρισκόταν το παλάτι του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΣΤ’.
Τα νέα δεν άργησαν να φτάσουν στο παλάτι, μέχρι και οι εκπαιδευμένοι φρουροί τρομοκρατήθηκαν στο άκουσμα αυτής της διαμαρτυρίας. Ο τρόμος δεν ήταν αδικαιολόγητος αφού οι γυναίκες που ήταν μπροστά στην πορεία ήταν “Poissardes”, δηλαδή γυναίκες δυνατές σωματικά, μυώδεις που δούλευαν στις κεντρικές ψαραγορές. Όταν η γυναίκα του βασιλιά Μαρία Αντουανέτα, έμαθε για την πορεία, λέγεται πως είπε τη γνωστή πλέον σε όλους φράση «αν πεινάνε ας φάνε παντεσπάνι». Βέβαια, η φράση αυτή πιθανότατα, είναι απλώς μύθος των ντόπιων και έπειτα διαδόθηκε και έμεινε στην ιστορία.
Υπό τις συνθήκες αυτές και ενώ το πλήθος οργισμένο, έφτασε στις πύλες του παλατιού, ο Λουδοβίκος ΙΣΤ’ αναγκάστηκε να έρθει σε επαφή με εκπροσώπους τους ώστε να μετακομίσει αυτός και η οικογένειά του στο Παρίσι, όπου θα είναι πιο κοντά στο λαό. Πέρασε μια μέρα και το πλήθος πολλαπλασιάστηκε και άγγιξε τα 20.000 άτομα. Ο βασιλιάς προσπαθούσε να αντισταθεί στο αίτημα και η Μαρία Αντουανέτα δυσανασχετούσε. Όταν το πλήθος έμαθε τη στάση του βασιλικού ζεύγους, ξεχείλισε από οργή και χύθηκε στο παλάτι. Έσπασε τις πύλες και αποκεφάλισε τους φρουρούς που έβρισκε μπροστά του, ζητούσε το κεφαλή της βασίλισσας. Ο οργισμένος λόχος την αναζητούσε απεγνωσμένα και για να γλιτώσει διέφυγε σε ένα δωμάτιο, μαζί με τον σύζυγό της.
Ο λαός ήταν κάθετος στο αίτημα και έτσι το βασιλικό ζεύγος υπέκυψε. Ο κόσμος εισχώρησε στις αποθήκες και άδειασε τα αποθέματα τροφής τα οποία ήταν πλούσια σε ποσότητα. Το πλήθος έξω τριπλασιάστηκε, έφτασε τα 60.000 άτομα και όλοι μαζί με τον Βασιλιά όδευαν προς το Παρίσι. Μπροστά από την άμαξα που μετέφερε τον μονάρχη, οι πιο φανατικοί επαναστάτες είχαν κρεμάσει σε λόγχες τα κεφάλια των φρουρών και τους πέρασαν μακιγιάζ. Η εικόνα αυτή αποτελεί μία από τις πιο τραγικές στιγμές που έζησε η Γαλλία στιγματίζοντάς την. Υποδείκνυε τη μεταστροφή της εξουσίας από τη μοναρχία στο λαό αλλά και τη βία που επικρατούσε εκείνη την εποχή.
Με την άφιξη του βασιλικού ζεύγους στο Παρίσι ξεκίνησε μια νέα ιστορία για τη Γαλλία. Η αριστοκρατία άρχισε να αποδυναμώνεται και έκανε την εμφάνισή της, με βρεφικά βήματα, η δημοκρατία. Η «Πορεία των γυναικών στις Βερσαλλίες» δεν έδωσε απλώς τέλος στις αυθαιρεσίες του βασιλιά, αλλά έδειξε και τη δύναμη που έκρυβαν οι γυναίκες της εποχής απέναντι στην καταπίεση. Διεκδίκησαν τα δικαιώματά τους απέναντι στην ισότητα, ανοίγοντας έναν νέο ορίζοντα με τη συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική ιστορία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Women’s March on Versailles, worldhistory.org, Διαθέσιμο εδώ
- George Lefebvre (2003), Η Γαλλική Επανάσταση, Αθήνα Εκδόσεις: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης
