Του Γιώργου Κιόση,
Προεπισκόπηση
Ο όρος βλεφαρόπτωση (Eyelid ptosis) αναφέρεται στην παθολογική κατάσταση κατά την οποία το ένα ή και τα δύο άνω βλέφαρα του ανθρώπου χαλαρώνουν και πέφτουν. Με την πτώση αυτή μπορεί να καλύπτεται είτε ολόκληρη η κόρη, οπότε το άτομο να μην βλέπει καθόλου, είτε μέρος της, με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται στην όραση. Χαρακτηριστικό στους ασθενείς αυτούς είναι το ανασήκωμα του κεφαλιού προς τα πίσω, ώστε να απελευθερωθεί η κόρη και να είναι δυνατή η όραση, όπως επίσης και η προσπάθεια ανασήκωσης του βλεφάρου με το χέρι. Οι προσπάθειες αυτές, όμως, προκαλούν συχνά κεφαλαλγίες, καθώς και πόνους στον αυχένα.
Η πτώση μπορεί να ταξινομηθεί σε τρεις κατηγορίες: 1-2 χιλιοστά η μικρή, 3-4 χιλιοστά η μέτρια και μεγαλύτερη από 4 χιλιοστά η μεγάλη και περισσότερο σοβαρή. Μπορεί να αφορά είτε το ένα είτε και τα δύο μάτια, ενώ δεν είναι πάντοτε επιβλαβής για την υγεία του ασθενή.
Σε ορισμένες περιπτώσεις ταυτόχρονα με την βλεφαρόπτωση εμφανίζονται και συμπτώματα όπως αυξημένη δακρύρροια, θολότητα στην όραση και «κουρασμένη» όψη.
Αιτίες
Η βλεφαρόπτωση μπορεί να είναι είτε εγγενής (congenital), δηλαδή να εμφανιστεί από τη γέννηση του ατόμου, είτε επίκτητη (acquired), που το άτομο την εμφανίζει κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Η εγγενής βλεφαρόπτωση οφείλεται σε μη φυσιολογική ανάπτυξη και διαμόρφωση του ανελκτήρα μυ του βλεφάρου (μυς υπεύθυνος για την ανέλιξη του βλεφάρου), και έτσι αυτός ούτε χαλαρώνει ούτε συσπάται.
Η επίκτητη βλεφαρόπτωση μπορεί να οφείλεται σε διάφορες αιτίες:
- Ηλικία: με την πάροδο της ηλικίας, ο μυς ο οποίος ανασηκώνει το βλέφαρο χαλαρώνει και έτσι αδυνατεί να «σηκώσει» το βλέφαρο. Επίσης, ο τένοντας του ανελκτύρα μυ αποκολλάται και μετακινείται από τη θέση του, προκαλώντας πτώση του βλεφάρου.
- Νευρολογικό αίτιο: δυσλειτουργία του νεύρου που νευρώνει τον ανελκτήρα μυ του βλεφάρου καθιστά ανίκανο τον μυ να συσπάται και να χαλαρώνει.
- Μυογενές αίτιο: αιτίες που αφορούν τον τρόπο λειτουργίας μυός, όπως η μυασθένεια του Gravis.
- Σοβαρές παθολογικές καταστάσεις: εγκεφαλικό, καρκίνος και όγκος στον εγκέφαλο μπορούν να προκαλέσουν βλεφαρόπτωση.
- Μηχανικά τραύματα
Διάγνωση
Η διάγνωση της βλεφαρόπτωσης μπορεί να γίνει σχετικά απλά, μέσω του πεσμένου βλεφάρου. Για να γίνει όμως αυτό είναι αναγκαίο το ένα μόνο από τα δύο βλέφαρα να είναι πεσμένο. Επίσης, άξιες εκτίμησης από τον οφθαμλίατρο είναι και οι κινήσεις κεφαλιού που πραγματοποιούν οι ασθενείς προκειμένου να δούνε. Υπάρχουν βέβαια και εξειδικευμένες εξετάσεις που λαμβάνουν χώρα, όπως:
- Αιματολογικές εξετάσεις
- Απεικονιστικές εξετάσεις
- Τεστ σχισμοειδούς λυχνίας (είναι δυνατή η εξέταση όλου του ματιού)
- Τεστ οπτικού πεδίου
- Τεστ Tensilon (χορηγείται ενδοφλεβίως το ομώνυμο φάρμακο και γίνεται για την διάγνωση μυασθένειας Gravis)
Αντιμετώπιση
Η μέθοδος θεραπείας η οποία θα ακολουθηθεί εξαρτάται από την αιτία πρόκλησης της βλεφαρόπτωσης (λόγω ηλικίας, ασθένειας ή εγγενής), καθώς και από τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Στην περίπτωση όπου δεν επηρεάζεται η όραση και η εμφάνιση δεν ενοχλεί τον ασθενή, τότε πιθανόν ο οφθαλμίατρος να μην προτείνει κάποια παρέμβαση.
Σε περίπτωση εγγενούς βλεφαρόπτωσης, ο γιατρός συνιστά χειρουργική επέμβαση ώστε να βελτιωθεί η όραση. Στόχος είναι είτε η ενίσχυση του ανελκτήρα μυός είτε η πρόσδεση του βλεφάρου με άλλους παρακείμενους μύες που θα τον βοηθήσουν στο ανασήκωμα.
Ένας ενήλικας, όπως αναφέρεται, μπορεί να αναπτύξει βλεφαρόπτωση είτε λόγω ηλικίας είτε λόγω παθολογικής κατάστασης. Η αντιμετώπισή του μπορεί να γίνει είτε χειρουργικώς είτε φαρμακευτικά.
Χειρουργικά μπορεί να γίνει με δύο τρόπους: είτε με τομή του δέρματος του άνω βλεφάρου είτε χωρίς τομή. Και στις δύο περιπτώσεις στόχος είναι να «σφίξει» ο ανελκτήρας μυς των βλεφάρων. Η χειρουργική αντιμετώπιση της βλεφαρόπτωσης ενέχει βέβαια και πιθανές επιπλοκές. Σε αυτές περιλαμβάνονται η αιμορραγία (σε επεμβάσεις με τομή), λοιμώξεις της επέμβασης, ασύμμετρο μέγεθος ή κλείσιμο των δύο βλεφάρων, ακόμα και ατέλεια στο κλείσιμο. Γι’ αυτό είναι απαραίτητο ο ασθενής να πραγματοποιήσει επίσκεψη στον οφθαλμίατρο εντός των επόμενων ημερών του χειρουργείου, ώστε να προληφθεί οποιαδήποτε επιπλοκή.
Φαρμακευτικά η βλεφαρόπτωση μπορεί να αντιμετωπιστεί με σταγόνες οξυμεταζολίνης. Οι σταγόνες αυτές είναι χρήσιμες για βλεφαροπτώσεις ορισμένων αιτιών, δηλαδή δεν συνίστανται προς όλους τους ασθενείς. Με τις σταγόνες αυτές οι ασθενείς αισθάνονται ότι «δυναμώνει» ο ανελκτήρας μυς των βλεφάρων τους και είναι αποτελεσματικές μόνο μετά από συστηματική χρήση.
Πρόληψη
Η πρόληψη της βλεφαρόπτωσης είναι πρακτικά αδύνατη. Η εγγενής βλεφαρόπτωση δεν μπορεί να προληφθεί, μιας και το παιδί γεννιέται με αυτό, ενώ δεν μπορούν να προληφθούν επίσης και οι αιτίες που προκαλούν την επίκτητη. Η καλύτερη αντιμετώπιση είναι η άμεση επίσκεψη στον ειδικό γιατρό μόλις παρατηρηθεί πτώση.
Πρόγνωση
Η εξέλιξη της βλεφαρόπτωσης εξαρτάται από την αιτία της, καθώς και τη σοβαρότητά της. Συνήθως είναι ακίνδυνη εφόσον δεν εμποδίζει την όραση του ατόμου. Αν δυσκολεύεται στην όραση, τότε πιθανόν ο ασθενής να μην είναι σε θέση να οδηγεί μέχρι να διορθωθεί το πρόβλημα. Τέλος, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, μπορεί να συνδέεται με σοβαρές παθολογικές καταστάσεις (π.χ. εγκεφαλικό). Είναι, λοιπόν, αναγκαίο πάντοτε να διασαφηνίζεται η αιτία της πτώσης αυτής, ώστε να δίνεται από τον γιατρό εκτίμηση της πορείας της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ptosis (Droopy Eyelid), Cleveland Clinic. Διαθέσιμο εδώ
- What is Ptosis?, American Academy of Ophthalmology. Διαθέσιμο εδώ
- Ptosis: Droopy Eyelid Causes and Treatment, healthline. Διαθέσιμο εδώ
- Bλεφαρόπτωση: Γιατί ”πέφτει” το βλέφαρό μου;, ιατροnet. Διαθέσιμο εδώ
