Της Μαρίας Κουλούρη,
Οι συγγραφείς, όπως και όλοι οι καλλιτέχνες, «μιλούν» μέσα από την τέχνη τους. Τα συναισθήματα, οι εμπειρίες και οι επιθυμίες τους εκφράζονται μέσα από το έργο τους, το οποίο αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι του εαυτού του, αυτό που με «λόγια» φοβούνται ή αδυνατούν να εκφράσουν για πολλούς λόγους. Αυτό επιβεβαιώνει το βιβλίο Γραφή κοφτερή σαν μαχαίρι της Annie Ernaux, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο σε μετάφραση της Ρίτας Κολαΐτη, και μας αποκαλύπτει άγνωστες λεπτομέρειες του έργου της συγγραφέα.
Η συγγραφέας του βιβλίου, Annie Ernaux, αποτελεί μια από τις σημαντικότερες σύγχρονες συγγραφείς της Γαλλίας. Γεννήθηκε την 1η Σεπτεμβρίου του 1940 στη Lillebonne, μια περιοχή της Νορμανδίας. Σπούδασε παιδαγωγικά στα Πανεπιστήμια της Ρουέν και του Μπορντώ, ενώ το 1971 απέκτησε μεγαλύτερο τίτλο σπουδών με ειδίκευση στη σύγχρονη λογοτεχνία. Επίσης, ως καθηγήτρια εργάστηκε σε πολλά λύκεια, αλλά και στο Centre national d’enseignement à distance or Cned in French, όπου και παρέμεινε για 23 χρόνια. Έχει τιμηθεί με πολλές διακρίσεις για το έργο της, με σημαντικότερη από αυτές το Νόμπελ Λογοτεχνίας του 2022. Στο έργο της περιλαμβάνονται τα: Ο τόπος, Τα χρόνια, Πάθος, Η εμμονή, Η ντροπή.
Το Γραφή κοφτερή σαν μαχαίρι, λοιπόν, αποτελεί μια συνέντευξη —ή καλύτερα συνομιλία— της Annie Ernaux με τον Frédéric-Yves Jeannet, στην οποία η συγγραφέας αποκαλύπτει τους λόγους και τους σκοπούς της γραφής της. Ωστόσο, δεν πρόκειται για μια συμβατή συνέντευξη όπως τις γνωρίζουμε. Για έναν ολόκληρο χρόνο, από το 2001 έως το 2002, ο Jeannet και η Ernaux αντάλλασσαν τις ερωτήσεις-απαντήσεις μέσω μηνυμάτων του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Η Ernaux παραδέχεται στο βιβλίο της πως σε αυτή τους τη συνομιλία δεν υπήρχε ιδιαίτερη κανονικότητα, αφού σπανίως απαντούσε άμεσα στις ερωτήσεις του Jeannet, ενώ, παράλληλα, σημειώνει πως, το γεγονός ότι είχε πολύ χρόνο να απαντήσει στις ερωτήσεις την έκανε να νιώσει πιο ελεύθερη, αφού η αμεσότητα μιας προφορικής συνέντευξης και ο ελάχιστος χρόνος από την ερώτηση στην απάντηση πάντα την αγχώνουν.
«Καθ’ όλη τη διάρκεια της συνέντευξης, η μόνη μου έγνοια ήταν η ειλικρίνεια και η ακρίβεια· η τελευταία μάλιστα με δυσκόλευε περισσότερο από την πρώτη». Πράγματι, αυτό γίνεται φανερό και στα 22 κεφάλαια του βιβλίου, τα οποία η Ernaux χωρίζει άτυπα ανά θεματικές και περιλαμβάνουν 1-3 ερωτήσεις το καθένα. Αρχικά, διατυπώνει με σαφήνεια πως ο πυρήνας των λεγόμενών της θα είναι οι λόγοι που την ωθούν στη συγγραφή εδώ και 30 χρόνια. Σημειώνει, επίσης, πως προτιμά τον όρο «γραφή» από τον όρο «έργο», την οποία και διαχωρίζει σε δημόσια και ιδιωτική, σε λογοτεχνία και ζωή, σε ολότητα και ανολοκλήρωτο. Μεταξύ άλλων, επιπλέον, αναφέρει πως η γραφή του κάθε ανθρώπου επηρεάζεται από αυτό που ο ίδιος θέλει να πει, επιβάλλοντας το ύφος του, ενώ επισημαίνει πως αναγνωρίζει ότι η ίδια μιλά συχνά για την πολιτική, την οποία αναγνωρίζει και ως μια πτυχή της γραφής. Για την Ernaux η λογοτεχνία είναι απελευθερωτική, όταν αναζητά και καταδεικνύει την αλήθεια, είτε μέσω του ρεαλισμού είτε μέσω της αλληγορίας. Τέλος, η συγγραφέας καταλήγει στη σημασία που είχε για εκείνη η συνέντευξη, γεγονός που την ώθησε στο να την εκδώσει ως βιβλίο.
Εν κατακλείδι, πρόκειται για ένα ανάγνωσμα που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αφού οι προβληματισμοί που αναδύονται μέσα από αυτό δεν αποτελούν κτήμα μονάχα της συγγραφέα, αλλά και του αναγνωστικού κοινού. Είναι, επομένως, ένα έργο που διαβάζεται απνευστί λόγω της γραπτής προφορικότητάς του – ή της προφορικής γραφής του. Εσείς αποφασίζετε τη σκοπιά ανάγνωσής του!
