Του Άρη Γλυκού,
Η σχέση της Ρωσίας με τα κρυπτονομίσματα είναι πολυσύνθετη και έχει περάσει από διάφορα στάδια, ανάλογα με τα συμφέροντα της εξουσίας της χώρας. Οι πρόσφατες εξελίξεις, όμως, στην οικονομία ανάγκασαν τη Ρωσία να ξεκαθαρίσει τη στάση της απέναντι στα κρυπτονομίσματα, αλλά και στο crypto mining (εξόρυξη κρυπτονομισμάτων), χρησιμοποιώντας τα ως ένα μέσο για να ξεπεράσει τις κυρώσεις που της έχουν επιβληθεί.
Τα πρώτα χρόνια εμφάνισης του Bitcoin και των κρυπτονομισμάτων, οι ρωσικές αρχές δεν είχαν επίσημη στάση απέναντι σε αυτά, επιτρέποντάς τους να εξελιχθούν και στη Ρωσία. Το 2014 όμως, η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας έβγαλε το πρώτο μήνυμα αναφορικά με τα κρυπτονομίσματα, αναδεικνύοντας, κυρίως, αρνητικές πτυχές αυτών, όπως τη δυνατότητα ξεπλύματος χρήματος, ενώ υπήρχαν συζητήσεις για απαγόρευσή τους, καθώς θεωρήθηκε ότι αποτελούσαν απειλή για την οικονομία της χώρας.
Το 2017 έγινε μια ιδιαίτερα σημαντική συνάντηση ανάμεσα στον Vitalik Buterin, δημιουργό του δεύτερου μεγαλύτερου κρυπτονομίσματος, με τον Vladimir Putin, όπου συζητήθηκε η δυνατότητα αξιοποίησης τεχνολογιών που είχαν αναπτυχθεί στη Ρωσία. Παρόλα αυτά, δεν υπήρχε, τελικά, εξέλιξη στη νομοθεσία της χώρας. Την ίδια στάση διατήρησε μέχρι και το 2020, όταν ψηφίστηκε ο νόμος “On digital financial assets” (σε ψηφιακά χρηματοοικονομικά στοιχεία), όπου αναγνωρίστηκαν μεν τα κρυπτονομίσματα, αλλά απαγορεύτηκε η χρήση τους για τη διενέργεια συναλλαγών.
Το 2021 υπήρχε ακόμα μεγαλύτερη αυστηρότητα, με την απαίτηση αναφοράς εισοδημάτων από κρυπτονομίσματα. Το 2022 η κατάσταση επιδεινώθηκε περαιτέρω, με συζητήσεις να γίνονται για την απαγόρευση των κρυπτονομισμάτων στο σύνολό τους στη Ρωσία, αλλά και της «εξόρυξης» κρυπτονομισμάτων. Παρόλα αυτά, υπάρχουν στοιχεία ότι χρησιμοποιούνταν ήδη από το 2023 για την αγορά αμυντικού εξοπλισμού, σημειώνοντας, δηλαδή, μια στροφή 180 μοιρών αναφορικά με τη στάση των αρχών. Παράλληλα, τον Απρίλιο του 2023 η Ρωσία έγινε ο δεύτερος μεγαλύτερος «εξορυκτής» κρυπτονομισμάτων πίσω από τις ΗΠΑ, αν και έχει περίπου το ένα τρίτο των δυνατοτήτων αυτής. Ακόμα, όμως, και υπό αυτές τις συνθήκες το νομοθετικό πλαίσιο δεν ήταν ξεκάθαρο, με αποτέλεσμα να υπάρχει σημαντική αβεβαιότητα για τον κλάδο, ενώ και στα μέσα Ιουλίου του 2024 ο Vladimir Putin ανέδειξε τον κίνδυνο για πιθανές διακοπές ρεύματος, αν συνεχίσει να αυξάνεται το crypto mining με τον ίδιο ρυθμό.
Επίσης, από τα τέλη του 2023 υπάρχουν σημαντικά προβλήματα στις οικονομικές σχέσεις της Ρωσίας με την Κίνα, καθώς οι κινεζικές τράπεζες και επιχειρήσεις φοβούνται μήπως είναι οι επόμενοι που θα υποστούν τις κυρώσεις της μεγαλύτερης αγοράς της υφηλίου, αυτής των ΗΠΑ. Η κατάσταση έγινε ακόμα πιο δύσκολη όταν οι ΗΠΑ συμπεριέλαβαν τον Ιούνιο στο στρατιωτικό – βιομηχανικό σύστημα της Ρωσίας και μεγάλες ρωσικές τράπεζες, το οποίο σημαίνει ότι όσες επιχειρήσεις συνεργάζονται με τις τράπεζες αυτές κινδυνεύουν να υποστούν αντίστοιχες κυρώσεις.
Επομένως, οι κινέζικες τράπεζες που ήταν διατεθειμένες να διευκολύνουν τις ρωσικές συναλλαγές πλέον αντιμετωπίζουν σημαντικούς κινδύνους να επιβληθούν κυρώσεις και σε αυτές. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα στα τέλη του Ιουλίου να γίνει γνωστό ότι από κάθε 10 συναλλαγές που πραγματοποιούνται από τη Ρωσία σε γουάν μόνο 2 ολοκληρώνονται, με τις υπόλοιπες να επιστρέφονται, αφότου φυσικά έχουν διακρατηθεί οι προμήθειες από τους ενδιάμεσους και με σημαντικές καθυστερήσεις, δεσμεύοντας σημαντικά κεφάλαια και περιορίζοντας τις δυνατότητες των εταιρειών να συνεχίσουν τις δραστηριότητες τους. Αντίστοιχο πρόβλημα υπάρχει και στις εμπορικές σχέσεις και με άλλες χώρες, όπως την Τουρκία, η οποία μείωσε σημαντικά το α’ εξάμηνο τις εισαγωγές της από τη Ρωσία, μειώνοντάς τες σχεδόν κατά 30%, με βασικό λόγο να αποτελούν οι δυσκολίες στην πραγματοποίηση των πληρωμών λόγω των κυρώσεων.
Οι συνθήκες αυτές ανέδειξαν τα κρυπτονομίσματα ως το βασικό μέσο για την αντιμετώπιση του προβλήματος των συναλλαγών. Για τον λόγο αυτόν, στις 30 Ιουλίου του 2024 έγινε η πρώτη ουσιαστική νομοθετική κίνηση για την εγκαθίδρυση ξεκάθαρων πλαισίων λειτουργίας του «οικοσυστήματος» των κρυπτονομισμάτων. Συγκεκριμένα, η Κρατική Δούμα, που αποτελεί την κάτω βουλή της Ομοσπονδιακής Συνέλευσης της Ρωσίας, ψήφισε ώστε να νομιμοποιηθεί πλήρως η εξόρυξη κρυπτονομισμάτων, θέτοντας όμως όρια στην κατανάλωση ρεύματος για να αποφευχθούν σημαντικές διακοπές.
Ο δεύτερος νόμος που ψηφίστηκε αφορά συγκεκριμένα τις συναλλαγές με κρυπτονομίσματα σε πειραματικό επίπεδο, δίνοντας τη δυνατότητα σε επιλεγμένες εταιρείες να πραγματοποιήσουν συναλλαγές με εταιρείες του εξωτερικού με κρυπτονομίσματα μετά από αίτηση στην Κεντρική Τράπεζα. Η ίδια ελευθερία, όμως, δεν δίνεται και στους πολίτες, οι οποίοι δεν θα επιτρέπεται να χρησιμοποιήσουν κρυπτονομίσματα για να πραγματοποιήσουν συναλλαγές, ενώ όποιες αγορές κρυπτονομισμάτων πραγματοποιούνται θα πρέπει να εκτελούνται μέσα από εγκεκριμένες εφαρμογές από την Κεντρική Τράπεζα, ενώ έχει καθοριστεί και συγκεκριμένη φορολογία στα κρυπτονομίσματα.
Η ραγδαία αυτή αλλαγή –η οποία αναμένεται να γίνει πραγματικότητα πριν το τέλος του 2024– είναι ιδιαίτερα σημαντική για το μέλλον των κρυπτονομισμάτων, αλλά και για την οικονομία της Ρωσίας, αφού μπορεί να αποτελέσει ένα μέσο για να παρακάμψουν τις κυρώσεις. Ταυτόχρονα όμως, αναδεικνύεται ένα σημαντικό πρόβλημα των κρυπτονομισμάτων, ότι επιτρέπουν σε χώρες και ιδιώτες να μην αντιμετωπίζουν τις κυρώσεις που τους έχουν τεθεί. Ενδέχεται, τελικά, η λύση αυτή να αποτελέσει απλά ημίμετρο, αφού η τεχνολογία blockchain που βασίζονται τα κρυπτονομίσματα καταγράφει κάθε συναλλαγή που πραγματοποιείται και είναι διαθέσιμη στο κοινό. Επομένως, οι Κυβερνήσεις που έχουν αναγγείλει τις κυρώσεις θα μπορούσαν –με μια χρονοκαθυστέρηση– να τις εφαρμόσουν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η Κίνα «μπλοκάρει» το 80% των πληρωμών από τη Ρωσία σε γουάν, Ναυτεμπορική, διαθέσιμο εδώ
- Russia approves law allowing use of crypto for global payments as it faces ongoing sanctions, CNBC, διαθέσιμο εδώ
- Russia proposes ban on use and mining of cryptocurrencies, CNBC, διαθέσιμο εδώ
- Russia to allow crypto payments in international trade to counter sanctions, Reuters, διαθέσιμο εδώ
