Του Λάμπρου Κουρή,
Μπορεί στο ευρύ κοινό να είναι γνωστός από ένα τραγούδι της γερμανικής Disco, το οποίο ήρθε και στην Ελλάδα, αλλά το παρακάτω άτομο είναι κάτι παραπάνω από ήρωας ανάλαφρου τραγουδιού. Είναι αυτός που ένωσε τις φυλές των Μογγόλων και μιλάμε φυσικά για τον Τζένγκις Χαν. Στις παρακάτω γραμμές θα πούμε για τον Τζένγκις Χαν και τις κατακτήσεις των απογόνων του. Ας ξεκινήσουμε.
Ας αρχίσουμε με το ποιος ήταν ο Τζένγκις Χαν. Το πραγματικό του όνομα ήταν Τεμουτζίν, όνομα ενός αρχηγού που σκότωσε ο πατέρας του, ο Γεσουγκέι. Ίσως ο Τεμουτζίν να γεννήθηκε το 1155, το 1162, ή το 1167. Τα παιδικά του χρόνια δεν ήταν καλά, αφού ο πατέρας του δολοφονήθηκε από κάποιους Τατάρους, σε συνέχεια μιας βεντέτας και ο ίδιος με τη μητέρα του και τα αδέρφια του εγκαταλήφθηκαν από μια αντίπαλη οικογένεια της ίδιας φατρίας, τους Ταϊτσιούτ. Έζησε για λίγο καιρό αιχμάλωτος των Ταϊτσιούτ και κάποια στιγμή δραπέτευσε. Μέσω συμμαχιών με διάφορους Μογγόλους αρχηγούς, μπόρεσε να ανελιχθεί. Κάποια στιγμή, επιτέθηκε στη φυλή Μερκίτ της βόρειας Μογγολίας, από την οποία ήταν και η μητέρα του, η Χοελούν. Μέχρι το 1206, ο Τεμουτζίν είχε ενώσει τις φυλές της Μογγολίας. Το 1206 έγινε μια συγκέντρωση στη λίμνη Ονόν και ο Τεμουτζίν πήρε τον τίτλο Τζένγκις Χαν, που σημαίνει «Παγκόσμιος Ηγέτης». Από εκεί κι έπειτα, ο Τζένγκις Χαν ανέβαινε σε δύναμη. Το κράτος που δημιούργησε ήταν πάντα ετοιμοπόλεμο, με φιλοδοξίες πέρα από τη στέπα της Μογγολίας. Οι στρατηγοί του ήταν οι γιοι του και άνθρωποι που επέλεξε ο ίδιος, τελείως πιστοί σε αυτόν.
Στην αρχή, ο στρατός του αποτελείτο μόνο από άλογα, αλλά οι πόλεις δεν θα έπεφταν μόνο με τη χρήση ιππικού. Μέσω της επαφής με άλλους λαούς, ο Τζένγκις Χαν κατάλαβε ότι μπορούσε να κάνει κάτι παραπάνω από απλές επιδρομές. Επίσης, ένας υπουργός της τελευταίας φυλής που του αντιστάθηκε, των Ναϊμάν, του έμαθε τη χρησιμότητα της εγγραμματοσύνης και βοήθησε ώστε η Μογγολική γλώσσα να γίνει γραπτή. Μέσω της επαφής με την αυτοκρατορία της Χορασμίας, ο Τζένγκις Χαν συνειδητοποίησε τη σημασία των πόλεων. Το πρώτο μη Μογγολικό θύμα του Τζένγκις Χαν ήταν το Θιβετιανό βασίλειο των Σι Σια. Επόμενη ήταν η αυτοκρατορία των Τζιν, στην οποία επιτέθηκε το 1211, έφυγε όμως το 1214, μετά από απαίτηση χρηματικού ποσού. Οι Μογγόλοι επέστρεψαν το 1215, και κατέλαβαν το Πεκίνο, με αρχηγό τον στρατηγό Μουκάλι, ενώ ο Τζένγκις Χαν έκανε ταυτόχρονη επίθεση στο βασίλειο της Χορασμίας. Έφυγε το 1223 και δεν ήταν αρχηγός εκστρατείας μέχρι την τελευταία επίθεση κατά των Σι Σια, το 1226-1227. Πέθανε το 1227, στις 18 Αυγούστου.
Επόμενος Μογγόλος κατακτητής ήταν ο Ογκεντέι, γιος του Τζένγκις Χαν. Ήταν ο πρώτος Μογγόλος που απεκάλεσε εαυτόν Χαγάνο. Διέταξε το χτίσιμο της πόλης Καρακορούμ, δίπλα στο ποτάμι Ορχόν. Ο Ογκεντέι συνέχισε τις κατακτήσεις, με επίθεση κατά της δυναστείας Τζιν στη βόρεια Κίνα. Η νότια δυναστεία Σόνγκ θέλησε να επεκταθεί εις βάρος των Τζιν και συμμάχησε με τους Μογγόλους. Μογγόλοι και Σόνγκ πήραν την πόλη Καϊφένγκ, πρωτεύουσα των Τζιν, το 1234. Αντί να ισοπεδώσει τη βόρεια Κίνα, κράτησε τις πόλεις, ώστε να αξιοποιήσει τις ικανότητες των κατοίκων. Έτσι, είχε στη διάθεσή του και κινεζικά όπλα. Ο Ογκεντέι επιτέθηκε και στη δύση, με επίθεση στο Ιράν και τα ρωσικά βασίλεια. Το Κίεβο έπεσε το 1240 και κάμφθηκε η ρωσική αντίσταση. Νίκησε τους στρατούς της Πολωνίας και της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και έφτασε μέχρι την Αδριατική, μέσω της Ουγγαρίας. Νικητής στα πεδία των μαχών, δεν μπόρεσε να νικήσει το ποτό και πέθανε το 1246.
Επόμενος ήταν ο γιος του Ογκεντέι, ο Γκουγιούκ. Επηρεασμένος από τη χριστιανική αίρεση του Νεστοριανισμού, προτιμούσε χριστιανούς συμβούλους. Η εκλογή του Γκουγιούκ στο θρόνο πίκρανε τον αδερφό του, τον Μπάτου, αλλά ο πρώτος πέθανε το 1248. Με τον θάνατο του Γκουγιούκ, ο θρόνος πέρασε για λίγο στη χήρα του, μέχρι το 1251. Τότε έγινε Χάνος ο Μόνγκκε, γιος του Τολούι. Κατά τη βασιλεία του, ο αδερφός του Χουλεγκού ηγήθηκε εκστρατείας κατά των Αββασιδών του Ιράκ. Κατά τη διάρκεια αυτής της εκστρατείας συνέβη και η περιβόητη καταστροφή της Βαγδάτης, το 1258, πρώην πρωτεύουσας των Αββασιδών. Προωθήθηκε στη Συρία το 1259 και πήρε τη Δαμασκό και το Χαλέπι και έτσι έφτασαν στη Μεσόγειο τα Μογγολικά στρατεύματα. Πίσω στην ανατολική Ασία, οι Μογγόλοι με αρχηγό τον Κουμπλάι, προσπέρασαν την Κίνα και επιτέθηκαν στο βασίλειο του Ναν Τσάο, στη σημερινή επαρχεία Γιουν Ναν της Κίνας. Ο Κουμπλάι υπέταξε και αρκετό από το σημερινό Βιετνάμ, πριν κινήσει για την κυρίως Κίνα. Ο Μόνγκκε ηγήθηκε προσωπικά του στρατού, αλλά πέθανε το 1257, μετά από αρρώστια. Τον διαδέχτηκε ο Κουμπλάι.
Ο Κουμπλάι ήταν αυτός που ένωσε την Κίνα. Δεν είχε πρωτεύουσα το Καρακορούμ, αλλά το Πεκίνο και ίδρυσε τη δική του δυναστεία, ονόματι Γιουάν. Η κατάκτηση της νότιας Κίνας άρχισε το 1267, κατά της δυναστείας Σόνγκ. Η κατάκτηση καθυστέρησε μέχρι το 1279. Με την κατάκτηση της Κίνας, ο Κουμπλάι απαίτησε φόρο υποτέλειας από διάφορες περιφερειακές χώρες, όπως η Τζάβα, η Μυανμάρ, Αννάμ, ακόμα και από την, τότε, ενωμένη Ιαπωνία του αυτοκράτορα Καμεγιάμα. Έγιναν δυο επιθέσεις κατά της Ιαπωνίας, το 1274 και το 1281 και απέτυχαν και οι δυο. Ο λόγος της αποτυχίας ήταν οι τυφώνες, γνωστοί στην ιαπωνική γλώσσα ως καμικάζε. Η πρώτη εισβολή είχε 30.000 συμμετέχοντες, από τους οποίους οι 13.000 πνίγηκαν, όταν τα καράβια άραξαν στο λιμάνι Χακάτα του νησιού Κιούσου. Στη δεύτερη εισβολή, συμμετείχαν 140.000 στρατιώτες. Πήγαν στο ίδιο σημείο με την προηγούμενη φορά, στις 12 Αυγούστου 1281. Τρεις μέρες μετά, σχεδίαζαν να επιτεθούν στην πολύ μικρότερη δύναμη των 40.000 Σαμουράι και μερικών άλλων μαχητών. Οι επιζώντες του δεύτερου τυφώνα κατέληξαν να κυνηγούνται από τους Σαμουράι. Ο όρος «Καμικάζε» σημαίνει «Θείος Άνεμος» και χρησιμοποιήθηκε και στον Δεύτερο Παγκόσμιο, στο πολεμικό θέατρο του Ειρηνικού. Ο Κουμπλάι πέθανε το 1294, 13 χρόνια μετά τη δεύτερη αποτυχία στην Ιαπωνία. Οι Γιουάν κυβέρνησαν την Κίνα μέχρι το 1368, όταν οι Μινγκ ανήλθαν στην εξουσία. Οι Γιουάν συνέχισαν στη Μογγολία. Αρκετά με την ανατολική Ασία.
Πέρα στην ανατολική Ευρώπη και δυτική Ασία, κυβερνούσαν ακόμα οι Μογγόλοι. Στην Περσία, κυβερνούσαν οι διάδοχοι του Χουλεγκού Χαν, με κέντρο την Ταυρίδα, στο Αζερμπαϊτζάν. Οι διάδοχοι του Χουλεγκού κράτησαν την Περσία, μέχρι το 1393, όταν την κατέκτησε ο Ταμερλάνος. Στις στέπες της Ρωσίας και της Ουκρανίας και νότια μέχρι τον Καύκασο κυριαρχούσε το χανάτο της Χρυσής Ορδής. Οι χάνοι της Χρυσής Ορδής συνέλλεγαν φόρο υποτέλειας από τα ρωσικά πριγκιπάτα. Το χανάτο αύξανε σε δύναμη, μέχρι την Πανώλη, το 1346-1347, οπότε άρχισε η παρακμή. Το 1380, οι Ρώσοι πρίγκιπες κέρδισαν στη μάχη του Κουλίκοβο, αλλά το χανάτο ανταπέδωσε το 1382, με το κάψιμο της Μόσχας. Στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα, το χανάτο της Χρυσής Ορδής χωρίστηκε σε μικρότερα κομμάτια. Κάποια από αυτά είναι το χανάτο της Κριμαίας, του Αστραχάν και του Καζάν. Όλα αυτά τα χανάτα θα περάσουν με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο στην κυριαρχία της Μόσχας.
Και φτάνουμε στο τέλος του άρθρου. Από την αχανή στέπα της Μογγολίας, μέχρι τα νερά της Μεσογείου και από τα παγωμένα νερά της Βαλτικής στις ερήμους της Μέσης Ανατολής, οι Μογγόλοι κυριάρχησαν για μεγάλο χρονικό διάστημα σε όλη αυτή την έκταση. Ο Τζένγκις Χαν και οι απόγονοί του είναι ήρωες για τους σημερινούς Μογγόλους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Genghis Khan, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
- 10 Things You May Not Know About Genghis Khan, history.com, Διαθέσιμο εδώ
