Της Ευαγγελίας Παλληκάρη,
1920: Ο Ίωνας Δραγούμης υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους πολιτικούς και συγγραφείς της νεότερης Ελλάδας. Ήρθε στη ζωή το 1878 και διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα, ενώ μεγάλη ήταν και η συμβολή του στην πρεσβεία της χώρας μας στην Κωνσταντινούπολη. Αργότερα, τοποθετήθηκε σε διάφορες πρεσβείες στην Ευρώπη.
Η συμμετοχή του στο διπλωματικό σώμα θα τελειώσει το 1915, καθώς παραιτήθηκε ώστε να ακολουθήσει την πολιτική και έτσι κατάφερε να εκλεγεί ανεξάρτητος βουλευτής Φλωρίνης. Το πρώτο διάστημα υπήρξε υπέρμαχος του Βενιζέλου, αλλά έπειτα υιοθέτησε αντιβενιζελικές απόψεις. Το γεγονός αυτό τον οδήγησε στην εξορία για δύο έτη στην Κορσική, μετά από την εδραίωση του κινήματος της Εθνικής Άμυνας και την επικράτηση του Βενιζέλου στην εξουσία. Το ίδιο σημαντική ήταν και η συγγραφική του δραστηριότητα, χρησιμοποιώντας, όμως, το ψευδώνυμο Ίδας. Κάτι ακόμα που έχει μείνει στην ιστορία για τη ζωή του Δραγούμη ήταν ο έρωτάς του με την Πηνελόπη Δέλτα (κόρη του Εμμανουήλ Μπενάκη), την οποία γνώρισε το διάστημα που ήταν υποπρόξενος στην Αλεξάνδρεια.
Το νήμα της ζωής του θα κοπεί απότομα, όμως, μια μέρα σαν σήμερα, την Παρασκευή 31 Ιουλίου 1920. Την εν λόγω μέρα είχε μεταβεί από το πρωί στο θέατρο που εμφανιζόταν η ηθοποιός Μαρίκα Κοτοπούλη, με σκοπό να παρακολουθήσει τις πρόβες του έργου στο οποίο θα συμμετείχε. Τα αίματα στην Αθήνα, ωστόσο, άναψαν το διάστημα αυτό, ύστερα από την είδηση της απόπειρας δολοφονίας κατά του Βενιζέλου. Η Κοτοπούλη είχε υποψιαστεί πως θα δημιουργούνταν και αντιδράσεις κατά της ίδιας μιας που ήταν γνωστή για τις αντιβενιζελικές απόψεις της και οι αντίπαλοί της θα γύρευαν εκδίκηση. Έτσι, αποφάσισε να κλείσει το θέατρό της, φοβούμενη για επιθέσεις εναντίον της.
Τελικά, το θέατρο δεν έμεινε στο απυρόβλητο και λεηλατήθηκε, με τον Δραγούμη να καταδικάζει την επίθεση αυτήν από όποιον κι εάν προερχόταν. Ο ίδιος μαζί με την Κοτοπούλη μετέβηκαν στην οικία –επί της οδού Ξενίας–, αλλά μετά από λίγο αποφάσισε να το εγκαταλείψει διότι δεν θεωρούνταν ασφαλές και αποφάσισε να πάει στην Κηφισιά στο σπίτι της αδελφής του. Λίγη ώρα, όμως, αργότερα, ο Ίωνας επέλεξε να πάει στο κέντρο, ώστε να γράψει ένα κείμενο για το περιοδικό Πολιτική Επιθεώρησις –ήταν συνεκδότης και συνδιευθυντής– μέσα από το οποίο θα καταδίκαζε απερίφραστα την επίθεση κατά του Κρητικού πολιτικού. Η Μαρίκα και η αδελφή του, Ναταλία, προσπάθησαν να τον μεταπείσουν, αλλά οι προσπάθειες απέβησαν άκαρπες.
Προς το μεσημέρι εκείνης της ζεστής μέρας οι αθηναϊκοί δρόμοι ήταν σχεδόν άδειοι και ο Δραγούμης αναγκάστηκε να σταματήσει μπροστά από μια ομάδα «Γυπαραίων» –όνομα που οφείλεται στον Παύλο Γυπάρη, φανατικό βενιζελικό. Στο σημείο που σταμάτησε υπήρχαν μάντρες με οικοδομικά υλικά, μερικά σκόρπια καφέ-μπιραρίες και οι στρατώνες του Πυροβολικού. Οι παρόντες τη στιγμή αυτήn ήταν ελάχιστοι, ένας εργάτης, μία γυναίκα που πουλούσε γκαζόζες και ορισμένοι άλλοι, που δεν είχαν καμία πρόθεση να καταθέσουν όσα είδαν. Ωστόσο, αυτόπτης μάρτυρας ήταν και ο Ίγκορ Λεμπέντιεφ (Συνταγματάρχης του Ρωσικού Αυτοκρατορικού Στρατού), ο οποίος κατείχε τη θέση στη διπλωματική αποστολή στην Αθήνα.
Ο Ίων δέχθηκε τις πρώτες σφαίρες από τους δολοφόνους του και έπεσε νεκρός, αλλά το μένος των δολοφόνων ήταν τέτοιο που άρχισαν να χτυπούν το άψυχο κορμί του και με τις λόγχες τους, αφήνοντας αργότερα τη σορό του στον δρόμο. Αργά το απόγευμα της ίδια μέρας περισυνελλέγει και οδηγήθηκε στο νεκροτομείο, στο οποίο έσπευσε ο πατέρας του, Στέφανος, για το θλιβερό καθήκον της αναγνώρισης. Με βάση τη νεκροψία που ζήτησε η οικογένεια φάνηκε πως δέχτηκε 13 σφαίρες και τουλάχιστον 5 διαμπερείς λογχισμούς, ενώ είχε και κάταγμα του δεξιού μηρού.
Το αποτρόπαιο αυτό γεγονός έγινε σύντομα γνωστό, με τους αντιβενιζελικούς να προβαίνουν άμεσα σε καταδίκη, κάτι που έπραξε και μεγάλη μερίδα βενιζελικών. Στην κηδεία που ακολούθησε πορεύθηκε μεγάλο μέρος του κόσμου για να τιμήσουν τον σπουδαίο Έλληνα αγωνιστή.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η δολοφονία – εκτέλεση του Ίωνα Δραγούμη (31 Ιουλίου 1920), protothema.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Ίωνας Δραγούμης: Η δολοφονία του και πώς τα fake news άναψαν τον διχασμό, protothema.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Ίων Δραγούμης: Εκτελείται από βενιζελικούς – Ποιος ήταν ο πολιτικός που ερωτεύτηκαν με πάθος οι γυναίκες και μίσησαν θανάσιμα οι αντίπαλοί του, ethnos.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Τα Ιουλιανά του 1920 και η δολοφονία του Ίωνα Δραγούμη, empros.gr, Διαθέσιμο εδώ
