Της Ιωάννας Τσούκλα,
Το περιουσιακό και διαπλαστικό δικαίωμα προαιρέσεως θεμελιώνει την εξουσία του δικαιούχου να επιφέρει την κατάρτιση της κυρίας σύμβασης με μια απλή δήλωση βουλήσεως του τελευταίου. Η δυνατότητα αυτή αποτελεί σημαντικό παράγοντα στην προπαρασκευαστική σύμβαση καθώς εξασφαλίζει στον δικαιούχο την δέσμευση του αντισυμβαλλόμενου να επιχειρήσει μελλοντικά την κυρία σύμβαση και απαγορεύει τη ματαίωση του επιδιωκόμενου σκοπού. Το σύμφωνο προαιρέσεως, όντας ενοχική σύμβαση, επιτρέπει τη διασφάλιση ενοχικών και εμπραγμάτων δικαιωμάτων, συνήθως παραλλήλως με κάποια άλλη σύμβαση.
Εύλογο είναι η χρησιμότητα του συμφώνου αυτού να διευκολύνει τις συναλλαγές, αφού αποτελεί προστάδιο στην κατάρτιση της κυρίας σύμβασης αρχικού ενδιαφέροντος και δίνει χρόνο στον συμβαλλόμενο για την οριστική μελλοντική σύναψη αυτής, προκειμένου να διασφαλίσει στοιχεία πολύτιμα για την επίτευξη του στόχου του. Το σύμφωνο προαιρέσεως συνάπτεται εύκολα στο ίδιο έγγραφο με την κυρία σύμβαση κατά το νόμιμο τύπο και θεμελιώνει το δικαίωμα της προαιρέσεως χωρίς να ακολουθείται η διαδικασία σύναψης συμβάσεως (βλ. ΑΚ 185 επ.) αφού έχουν ξεκαθαριστεί οι τρόποι και χρονικοί περιορισμοί καθιστώντας την κυρία σύμβαση ακόμη πιο ακριβή. Διασφαλίζεται με αυτόν τον τρόπο η ασφάλεια και ελευθερία στην αγορά και την οικονομία.
Ο τύπος του παραπάνω δικαιώματος οριστικοποιείται παραλλήλως με τον εκάστοτε απαιτούμενο τύπο (αν υπάρχει) της κυρίας σύμβασης, με αποτέλεσμα, όταν χρειαστεί, αυτές οι δύο δικαιοπραξίες να υποβληθούν σε μεταγραφή.
Πως αξιοποιείται αυτό το δικαίωμα στις πωλήσεις; Ο μέτοχος ή τρίτος υπέρ του οποίου το σχετικό δικαίωμα μπορεί, κατ’ αποτέλεσμα, να προβεί, μόνος αυτός, σε αγορά ή πώληση μετοχών, όπως επίσης και σε απόκτηση ή μεταβίβασή τους. Προϋποτίθεται η συμφωνία για την παροχή δικαιώματος προαίρεσης. Σ’ αυτήν την τελευταία, όμως, είναι αναγκαίο να προσδιορίζονται οι μετοχές στις οποίες αφορά· να συνάγεται, επίσης, το αντικείμενό της: δικαίωμα αγοράς ή πώλησής τους καθώς και οι επιμέρους όροι. Προκειμένου να προβεί ο δικαιούχος στην τελική σύμβαση αγοράς ή πώλησης των μετοχών για τις οποίες υφίσταται το δικαίωμα προαίρεσής του, αρκεί η μονομερής του δήλωση προς τον δεσμευόμενο/υπόχρεο-αντισυμβαλλόμενό του. Ο τελευταίος (υπόχρεος), δε δικαιούται να αρνηθεί την επέλευση των εννόμων συνεπειών της μονομερούς δήλωσης του δικαιούχου: του είχε, εξάλλου, ήδη παράσχει τη σχετική εξουσία.
Άλλες εφαρμογές:
- Συμβάσεις πώλησης ακινήτων: Ο αγοραστής μπορεί να αποκτήσει δικαίωμα προαιρέσεως για την αγορά ενός ακινήτου σε συγκεκριμένη τιμή εντός ορισμένου χρονικού διαστήματος.
- Συμβάσεις εργασίας: Σε κάποιες συμβάσεις εργασίας μπορεί να υπάρχει το δικαίωμα προαιρέσεως για την ανανέωση της σύμβασης ή την αλλαγή όρων εργασίας.
- Χρηματοοικονομικά προϊόντα: Στις χρηματοπιστωτικές αγορές, τα δικαιώματα προαίρεσης (options) επιτρέπουν στους επενδυτές να αγοράσουν ή να πουλήσουν έναν τίτλο σε προκαθορισμένη τιμή εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος.
Οι επενδύσεις σε δικαιώματα προαίρεσης μπορεί να είναι ανταποδοτικές, αλλά εμπεριέχουν κινδύνους. Για παράδειγμα, η σύναψη αυτών των συμβάσεων ενέχει ορισμένα δικαιώματα και υποχρεώσεις. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ο κίνδυνος να χαθεί μέρος ή ολόκληρη η επενδυτική δραστηριότητα. Εάν η τιμή της μετοχής είναι χαμηλότερη από την τιμή άσκησης του δικαιώματος αγοράς κατά την ημερομηνία λήξης, τότε αυτό χάνει ουσιαστικά την αξία του. Κατά την πώληση (έκδοση) δικαιώματος αγοράς, πολλές φορές χάνονται λεφτά όταν το επιτόκιο αυξάνεται.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Απόστολος Γεωργιάδης, Γενικές Αρχές Αστικού Δικαίου, 5η έκδοση, Εκδόσεις Σάκκουλα, 2018.
