Της Μαργαρίτας Οικονόμου,
Βρισκόμαστε σε μία εποχή όπου η τέχνη διαρκώς ανανεώνεται, προσαρμόζεται και επαναπροσδιορίζεται στα νέα δεδομένα, αντανακλώντας τις αλλαγές και τις προκλήσεις της σύγχρονης κοινωνίας. Οι καλλιτέχνες μέσα από την ευαισθησία, την καλλιτεχνική και δημιουργική τους οπτική αναζητούν νέους τρόπους έκφρασης και επικοινωνίας τόσο με τους εαυτούς τους, όσο και με το κοινό τους. Αντλούν έμπνευση από τις νέες τεχνολογίες, χρησιμοποιώντας σύγχρονα υλικά ή και μη δημιουργώντας έργα που προκαλούν, συγκινούν και όχι απλώς ευαισθητοποιούν το κοινό αλλά το προβληματίζουν, πράγμα σπάνιο.
Δημιουργώντας έργα που όχι μόνο εντυπωσιάζουν οπτικά αλλά συνδυάζουν την αισθητική αρτιότητα με τα βαθιά νοήματα, η Μαρία Τσάγκαρη ενσωματώνει με μοναδικό τρόπο τα σύγχρονα υλικά ή ακόμη και ύλες, που κανείς δεν φανταζόταν την παραγωγή έργου μέσα από αυτές. Κι όμως, μέσα από τις δημιουργίες της, μας καλεί να επανεξετάσουμε την αντίληψή μας για την τέχνη, μέσα από την καινοτόμο χρήση των υλικών, αποτυπώνει την πολυπλοκότητα και την ομορφιά μίας κατά τ’ άλλα σύγχρονης ζωής.
Η τέχνη της αποτελεί μία δυναμική σύνθεση, ένας διαδραστικός διάλογος με το κοινό και την επικαιρότητα. Αναδεικνύοντας τη δυναμική των σύγχρονων υλικών, τα έργα της μας προσκαλούν να τα «αγγίξουμε», να αισθανθούμε και να αλληλεπιδράσουμε μαζί τους, δημιουργώντας μία μοναδική εμπειρία που διαπερνά τα όρια του παραδοσιακού καμβά. Πειραματίζεται με ποικίλα υλικά, τεχνικές και μέσα. Δοκιμάζει τις αντοχές της, όπως και των υλικών της και δεν σταματάει να δέχεται τις καθημερινές προκλήσεις μετατρέποντάς τες σε έμπνευση.
«…όλα αυτά από τα οποία ένας καλλιτέχνης μπορεί να εμπνευστεί είναι τα απρόοπτα στοιχεία μέσα στην καθημερινότητά του, όπως ο τρόπος που είναι διπλωμένο ένα χαρτί, ένα λάθος στην εμφάνιση μιας φωτογραφίας, ο τρόπος που έσπασε ένα κέλυφος καβουριού, οι αποστάσεις των λέξεων σ’ ένα σημείωμα, είναι μόνο μερικά από τα στοιχεία της καθημερινότητας που μπορεί να προσέξουμε και να εμπνευστούμε».
Η δουλειά της χαρακτηρίζεται από ερμηνευτικά σχήματα, δεν υπάρχουν κοινές φόρμες αλλά ένας βαθύτερος και ουσιαστικός στοχασμός που κρύβει τις ενδόμυχες επιθυμίες, το παρασκηνιακό, τη ρευστή φύση των σύγχρονων συναισθηματικών πεποιθήσεων. Η αόρατη και αθέατη πλευρά που έχουν τα γεγονότα, η παροδικότητα και η εύθραυστη φύση των πραγμάτων και οι ανθρώπινες σχέσεις. Τα έργα της αποτελούνται συχνά από εφήμερα υλικά, μέσω των οποίων η καλλιτέχνιδα πραγματεύεται τις έννοιες του χρόνου, της φθοράς, της επανάχρησης και του μετασχηματισμού.
«…οι ύλες είναι ηθοποιοί, μπορούν να παίξουν πάρα πολλούς ρόλους, γιατί τα νοήματα συνυπάρχουν με τους φορείς τους, δεν είναι εγκλωβισμένα σε αυτά. Πολλές φορές τα υλικά είναι αφορμές, άλλοτε αφετηρίες, άλλοθι ή αποτελέσματα. Η εφήμερη και εύθραυστη φύση των πραγμάτων δεν είναι εύκολα διαχειρίσιμη».
Η έμπνευσή της προέρχεται από στοιχεία της καθημερινότητας αλλά και από τον κινηματογράφο, τη λογοτεχνία, την ιστορία και τη μικροϊστορία. Μία τέτοια καλλιτέχνης δεν μπορεί να περιορίσει το φάσμα του εικαστικού της πεδίου καθώς ποικίλλει ο τρόπος έκφρασης ανάλογα με τις παραμέτρους.
«Κάθε ζητούμενο θέτει τους όρους του, υποδεικνύει διαφορετικούς χειρισμούς κι απαιτεί συνεχείς πειραματισμούς, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει πως πρέπει να μπεις στην λογική ενός καινούργιου μέσου ή τεχνικών που γνωρίζεις ελάχιστα ή επινόησης μεθόδων που δεν έχουν δοκιμαστεί».
Έτσι, έχουμε μία πολυδιάστατη καλλιτέχνιδα που στο εκάστοτε έργο της θα συνενώσει νοήματα και συναισθήματα μίας σημαντικής στιγμής. Εξάλλου για εκείνη «το έργο που συμπυκνώνει νοήματα και θέτει τους όρους και τις προϋποθέσεις της ιστορικής του ύπαρξης, είναι αυτό που μένει στο χρόνο. Κι αν δεν υπάρχει πια ο φορέας του, μένει, ωστόσο, ένα τεκμήριο ή μένει ως μαρτυρία, ως μνήμη».
Νοήματα όπως ο έρωτας, η αγάπη, ο θρήνος και το πένθος, το τέλος και η αρχή, η ανθρώπινη φύση και υπόσταση, είναι μερικές έννοιες που βλέπουμε να κυριαρχούν στα έργα της. Η εγκατάσταση με τίτλο Δεν θα άντεχα να ζήσω χωρίς εσένα – (I couldn’t bear living without you) του 2017, αποτελείται από ανθρώπινα μαλλιά στοιχείο της ταυτότητας ενός και κάθε ατόμου, χαρακτηριστικό δύναμης και ερωτισμού. Το κούρεμα, όμως, συνιστά ένδειξη θρήνου και πένθους, πράξη υποτίμησης, τιμωρίας και υποταγής. Ο αμφίσημος τίτλος του έργου εκφράζεται ως χρονικό ενός κουρέματος. Μιλά για τις δύσκολες συναισθηματικές μεταπτώσεις και την πολυπλοκότητα των εθιστικών σχέσεων μέσα από την πράξη και την ερμηνεία ενός «κουρέματος». Στο έργο της, επίσης, φανερώνεται και η αντίθεση στον σκληρό τρόπο όπου διαχειρίζεται τα μαλλιά. Ράβει, καρφώνει και ξανά κουρεύει τα μαλλιά αφήνοντάς τα κάτω πεταμένα. Η Μαρία Τσάγκαρη προσπαθεί με αυτόν τον τρόπο να θέσει το ζήτημα των σχέσεων μεταξύ δυνατού και αδύνατου, της μετάβασης και της ρευστότητας των κοινωνικών ρόλων.
Ένα ακόμη έργο σταθμός για την καλλιτέχνη αποτελεί το έργο με τίτλο Ο άντρας στα αριστερά- (The man on the left) του 2022, μία μονοκαναλική ταινία, έγχρωμη όπου αφηγείται το ταξίδι της έρευνάς της στη ζωή και τη μουσική καριέρα του προπάππου της, του ρεμπέτη και βιολονίστα Νίκου Συρίγου του Σαντορινιού γνωστός και ως «Σαντορινάκης». Η αφήγηση της επιστροφής και της αντιμετώπισης του παρελθόντος που υπάρχει στο έργο, από την καλλιτέχνιδα, βασίζεται στην συλλογή και συσσώρευση πολλών αναμνήσεων, ιστοριών και φωτογραφιών, όπου το υλικό δρα με τις προσωπικές εμπειρίες (της αφήγησης) προκαλώντας στον θεατή συναισθηματική φόρτιση.
Η Μαρία Τσάγκαρη διαθέτει μία πρωτοποριακή προσέγγιση καθώς καταφέρνει να μεταμορφώσει το καθημερινό σε κάτι μοναδικό και ανεπανάληπτο. Αφήνει την αίσθηση του ανεπαίσθητου προσκαλώντας τον θεατή να ανακαλύψει το νόημα πίσω από της «αφηρημένες μορφές». Κάθε έργο της είναι βαθιά ερμηνευτικό και ταυτόχρονα λιτό, υπενθυμίζοντάς μας πως η τέχνη βρίσκεται παντού γύρω μας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Μαρία Τσάγκαρη I Couldn’t Bear Living Without You, collection.emst.gr, διαθέσιμο εδώ
- Μαρία Τσάγκαρη: Μια εικαστικός μπροστά στις προκλήσεις της εποχής μας, elculture.gr, διαθέσιμο εδώ
- I couldn’t bear living without you 2017, mariatsagkari.com, διαθέσιμο εδώ
- Μαρία Τσάγκαρη: Ο κήπος και οι ψευδαισθήσεις του μύθου, culturenow.gr, διαθέσιμο εδώ
- The man on the left, 2022, mariatsagkari.com, διαθέσιμο εδώ
