Της Ματίνας Ναδάλη,
Η σημερινή εποχή χαρακτηρίζεται από πολλαπλές και πολύπλοκες κρίσεις που επηρεάζουν δραματικά την καθημερινή ζωή των ανθρώπων σε παγκόσμιο επίπεδο. Από τους αλλεπάλληλους πολέμους, την οικολογική καταστροφή και τη φτώχεια ως την ανεργία, την αδικία και τη διαφθορά, η σύγχρονη επικαιρότητα κατακλύζεται από δυσάρεστα γεγονότα και θλιβερές ειδήσεις. Ιδιαίτερα ευάλωτα απέναντι τους προβάλλουν τα παιδιά, τα οποία καλούνται σήμερα να ωριμάσουν απότομα και να αποδεχτούν από νωρίς τη βαναυσότητα του κόσμου στον οποίο πρόκειται να μεγαλώσουν. Το σχολείο, ως βασικός θεσμός εκπαίδευσης και διαμόρφωσης χαρακτήρων, παίζει καθοριστικό ρόλο στην προετοιμασία των παιδιών, έτσι ώστε να κατανοήσουν και να διαχειριστούν αυτές τις προκλήσεις, ώστε μετέπειτα να συμβάλλουν τα ίδια στην αποκλιμάκωσή τους, διατηρώντας παράλληλα αλώβητη την ψυχική τους υγεία.
Ειδικότερα, σκληρές εικόνες πολέμου, βομβαρδισμών και ανυπεράσπιστων προσφύγων κατακλύζουν σήμερα τις οθόνες μας και φτάνουν αναπόφευκτα και στα μάτια μικρών παιδιών. Το σχολείο πρέπει να σταθεί σύμμαχος στην προσπάθειά τους να αποκωδικοποιήσουν αυτή την αποτρόπαια πράξη μίσους και εξευτελισμού της ανθρώπινης ζωής, που δικαιολογημένα, αρνείται να δεχτεί η αθώα ψυχούλα τους. Μέσα από το μάθημα της ιστορίας, το σχολείο οφείλει να παρουσιάζει το χρονικό και τις αιτίες των πολέμων με αντικειμενικότητα, απαλύνοντας εθνικές έχθρες και προωθώντας την εδραίωση της ειρήνης και της διεθνούς συνεργασίας. Έτσι, τα παιδιά μπορούν να αναπτύξουν κριτική σκέψη, οικουμενική συνείδηση και ενσυναίσθηση, ώστε να γίνουν τα ίδια θερμοί υποστηρικτές της ειρήνης και της συναδέλφωσης.
Ακόμη ένα κρίσιμο πρόβλημα που ταλανίζει την ανθρωπότητα σήμερα και επιδρά καθοριστικά στις ζωές μικρών και μεγάλων αποτελεί η καταστροφή του περιβάλλοντος. Η κλιματική αλλαγή και οι οικολογικές καταστροφές είναι απειλές που απαιτούν άμεση και συλλογική δράση. Το σχολείο, επομένως, έχει ευθύνη να ευαισθητοποιήσει τα παιδιά για τη σημασία της προστασίας του περιβάλλοντος και της βιώσιμης ανάπτυξης. Μέσω της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, τα παιδιά μπορούν να μάθουν πώς να μειώνουν το οικολογικό τους αποτύπωμα και να συμμετέχουν σε δράσεις προστασίας του περιβάλλοντος, όπως η ανακύκλωση, οι εθελοντικές αναδασώσεις και οι καθαρισμοί ακτών.
Τα παιδιά, ωστόσο, δεν έρχονται αντιμέτωπα με τα προβλήματα του σύγχρονου κόσμου μόνο μέσα από τις τηλεοπτικές οθόνες, αλλά βιώνουν εκφάνσεις αυτών στην καθημερινότητά τους. Η μαμά που έχασε τη δουλειά της όταν έμεινε έγκυος, ο μπαμπάς που αναγκάστηκε να βρει και δεύτερη δουλειά για να τα βγάλει πέρα, ο αλλοδαπός συμμαθητής που κάθεται μόνος του στο διάλειμμα και ο κύριος που κοιμάται στο παγκάκι έξω από το σούπερ μάρκετ. Όλα αποτελούν στίγματα φτώχειας, αδικίας ή ανισότητας που προκαλούν στα παιδιά πόνο, θλίψη, θυμό, απορία, φόβο και ένα σωρό άλλα συναισθήματα – πάντως σίγουρα δεν περνούν από αυτά απαρατήρητα, όπως ίσως να ευχόμασταν.
Το σχολείο μπορεί να διαδραματίσει έναν σημαντικό ρόλο στην υποστήριξη των παιδιών για τη διαχείριση των συναισθημάτων αυτών. Μέσα από προγράμματα συναισθηματικής αγωγής και ψυχοκοινωνικής στήριξης, τα παιδιά μαθαίνουν να αναγνωρίζουν και να εκφράζουν τα συναισθήματά τους με υγιή τρόπο. Οι δάσκαλοι και οι σύμβουλοι μπορούν να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον αποδοχής και ασφάλειας, όπου οι μαθητές αισθάνονται ελεύθεροι να μοιραστούν τις ανησυχίες τους και να ζητήσουν βοήθεια. Επίσης, η ενσωμάτωση δραστηριοτήτων που προάγουν την κοινωνική ευαισθησία και την αλληλεγγύη μπορεί να ενισχύσει την αίσθηση του «ανήκειν» και την αυτοεκτίμηση των παιδιών. Μέσα από τη συνεργασία, την ενσυναίσθηση και τη δημιουργία μιας κοινότητας υποστήριξης, τα παιδιά μπορούν να αναπτύξουν δεξιότητες ανθεκτικότητας που θα τους επιτρέψουν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις του κόσμου με δύναμη και αισιοδοξία.
Συμπερασματικά, η σημερινή εποχή χαρακτηρίζεται από πολλές και ποικίλες κρίσεις που επηρεάζουν βαθιά τη ζωή μας και ιδιαίτερα την ψυχική υγεία των παιδιών. Οι εικόνες πολέμου, η περιβαλλοντική καταστροφή, η φτώχεια και η αδικία είναι φαινόμενα που τα παιδιά καλούνται να κατανοήσουν και να διαχειριστούν από μικρή ηλικία. Στο σχολείο, μέσα από την ιστορική και περιβαλλοντική εκπαίδευση, καθώς και την καλλιέργεια της συναισθηματικής νοημοσύνης, τα παιδιά μπορούν να αναπτύξουν την κριτική σκέψη, την ενσυναίσθηση και την ανθεκτικότητα που χρειάζονται για να γίνουν ενεργοί και υπεύθυνοι πολίτες του μέλλοντος. Με τη στήριξη του σχολείου, μπορούν να συμβάλλουν ουσιαστικά στην επίλυση των προβλημάτων του κόσμου, διατηρώντας παράλληλα την ψυχική τους ευεξία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- How to talk to children about war, International Teacher Magazine, διαθέσιμο εδώ
