Του Γιώργου Τζεμίντιμπη,
Πιάνοντας το νήμα από το προηγούμενο άρθρο, το όνομα, με την αμερικανο-λατινική του φύση, υποδηλώνει την τάση των Αμερικανών για «αυτοφαγία»: ο εν λόγω Βασιλιάς είναι μάλλον το κατεστημένο σύστημα ζωής κι αντιλήψεων των Αμερικανών για το τι εστί σωστό και τι λάθος, τι πρέπει να κάνουν ως γνήσιοι ελεύθεροι πολίτες και τι δεν πρέπει, τα τοξικά πρότυπα που προβάλλονται στην κοινωνία τους, από το Σύνταγμά τους μέχρι και τις ταινίες και τις τηλεοπτικές σειρές της λεγόμενης «χρυσής εποχής του κινηματογράφου». Ο Βασιλιάς –η ίδια η Αμερική δηλαδή– ζει σε μια πλάνη, αξιώνοντας τον υπολογισμό των πάντων σε χρήματα, σε κεφάλαια, αλλά και σε κεφάλια – ο άνθρωπος καθίσταται υποχείριο του χρήματος, μονάδα μέτρησης του πλούτου του Βασιλιά, κι όχι ελεύθερο ον, που λαχταρά τον έρωτα και την ευτυχία, όπως τα προβάλλει η τραγουδίστρια. Έτσι, η νέα γενιά, της οποίας η Elizabeth είναι μέρος, αντεπιτίθεται, αλλά είναι και αυτή συχνά φυλακισμένη μες στα όρια του Βασιλιά και των Χρημάτων του – είναι, άλλωστε, κι αυτή ο Βασιλιάς και τα Χρήματά του.
Η Εκδίκηση των Χρημάτων του Βασιλιά θα μπορούσε να είναι η αντεπίθεση της νέας γενιάς στα παλιά ιδανικά του «Αμερικανικού Ονείρου». Εξάλλου, και το όνομα που υιοθετήθηκε εν τέλει για το άλμπουμ, ”Γεννημένοι να Πεθάνουμε”, δεν μπορεί παρά να υποδηλώνει το πόσο αναλώσιμα θεωρεί ο Βασιλιάς τα Χρήματά του. Το τραγούδι και η τέχνη είναι μια μορφή αντεπίθεσης, είναι πνοή δημιουργίας πάνω απ’ τα συντρίμμια· υπ’ αυτήν την έννοια, η Lana del Rey θα μπορούσε να ενταχθεί σε μια μεγάλη κατηγορία ποιητών και καλλιτεχνών, που, θέτοντας τον εαυτό τους στο κέντρο ενός ποιητικού σύμπαντος, έστω και μέσω αλληγοριών, επιχειρούν να ξαναφτιάξουν την πραγματικότητά τους, αντλώντας στην προκειμένη περίπτωση έμπνευση απ’ το παρελθόν και τις μπάντες της δεκαετίας του ’60, όπως προαναφέρθηκε.
Αν θελήσουμε δε, να εξετάσουμε το δεύτερο κύριο στοιχείο της ποιητικής της δημιουργίας, τον έρωτα, θα βρούμε σημαντικές ενδείξεις σε μία σύντομη ταινία της Lana del Rey, το “Τροπικό”. Αυτό περιλάμβανε βιντεοκλίπ για κάποια τραγούδια του “Παραδείσου”, του EP (Extended Play) του πρώτου της άλμπουμ, στο οποίο η Lana del Rey υποδύθηκε την Εύα, την Παναγία και μια σύγχρονη Λατίνα στρίπερ. Η εικόνα της γυναίκας στο ποιητικό της σύμπαν ανάγεται σε ορισμένες «αιώνιες αρχές» που φυλακίζουν τη θηλυκή ύπαρξη μέσα στα όρια της αρσενικής, που την καθιστούν εξίσου υποχείριο του Βασιλιά με τον άντρα: η Εύα είναι «υποχείριο» του Αδάμ, η Παναγία «υποχείριο» του Θεού, η δε σύγχρονη αγωνιζόμενη με παν μέσο γυναίκα υποχείριο του Βασιλιά. Η λύτρωση από μια τέτοια κατάσταση δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση, ίσα ίσα είναι επικίνδυνη· η del Rey φαίνεται να την περιμένει από ένα αυθεντικό βίωμα, ένα ισχυρό σμίξιμο του αρσενικού και του θηλυκού, που απελευθερώνει από κοινωνικά δεσμά.
Όπως θα αναλυθούν οι στίχοι ενός επιλεγμένου τραγουδιού, του “Gods and Monsters” (Θεοί και Θεριά), σε επόμενο άρθρο, η ζωή μιμείται την τέχνη. Ο άνθρωπος, πόσο μάλλον ο σύγχρονος Αμερικανός με τις πάμπολλες προσλαμβάνουσές του, δύσκολα μπορεί να εξοκείλει από την κοινωνικά προκαθορισμένη οδό της μοίρας του: αναμένεται ότι θα επιθυμεί την παραδοσιακή πυρηνική οικογένεια, τα χρήματα, τον καταναλωτισμό, την πίστη εν γένει στις επιταγές του Αμερικανικού Ονείρου. Η Lana del Rey δεν απαρνιέται πλήρως την αίγλη αυτού του οράματος, αλλά θέλει να το διηθήσει μέσα από την τέχνη της. Πιστεύει ότι με την κοινότητα, την οποία ονειρεύεται, όπως ειπώθηκε προηγουμένως, θα μπορέσει να στήσει ένα ανάχωμα στον ολετήρα Βασιλιά, να δημιουργήσει εν έτει 2012, αρχικά, ένα νέο modus vivendi, επηρεασμένο μεν απ’ τα θετικά στοιχεία της περασμένης χρυσής εποχής, αλλά προσανατολισμένο προς ένα πιο ελεύθερο μέλλον, στο οποίο το θηλυκό στοιχείο βρίσκει μια νέα αντιστοιχία προς το αρσενικό, όπου ο Θεός έχει μετασχηματιστεί, όπου, εν ολίγοις, τα αισθητικά στοιχεία δεν υπερτερούν του αυθεντικού βιώματος, το οποίο η del Rey αναζητεί στον σύγχρονο πολιτισμό. Η τέχνη της έχει κατηγορηθεί αρκετές φορές για σεξισμό ή προώθηση της βίας, αλλά αυτό δε φαίνεται να ήταν ποτέ ο σκοπός της. Λαμβάνοντας υπόψιν την αλληγορική ερμηνεία του ονόματος και της τέχνης της, φαίνεται ότι όλη της η δισκογραφία μέχρι στιγμής αποτελεί κι ένα δικό της ταξίδι προς το φως που μπορεί να διακρίνει στον μεταμοντέρνο τρόπο ζωής, είτε στην οικογένειά της είτε στους συντρόφους της είτε στους φίλους της.
Η Lana del Rey, σχεδόν σε όλα της τα τραγούδια, επιχειρεί έναν διάλογο του ποιητικού «εγώ» με το ακροαματικό «εσύ», το οποίο πολλές φορές έχει την αρσενική υπόσταση ενός «αντιφωνητή», και υποδηλώνει την πίστη της σε μια ανανεωμένη ψυχικά και γνήσια, πάνω απ’ όλα, ανθρωπότητα· άλλες φορές έχει μια πιο γενική χροιά, εμπερικλείει όλους τους αποδέκτες του μηνύματός της, όλη την κοινότητα, την οποία θέλει να στήσει. Έτσι, στο Θεοί και Θεριά, όπως θα αναλυθεί σε επόμενο άρθρο, επιχειρεί πάλι έναν διάλογο «στη χώρα των θεών και των θεριών», στην Αμερική. Η ίδια είναι η Ποιήτρια, στο κέντρο των πραγμάτων. Ποιοι είναι οι θεοί και ποια τα θεριά; Ποιον ρόλο παίζουν αυτοί στο ευρύτερο σύμπαν των Χρημάτων του Βασιλιά; Αυτά μέλλουν να φανούν σε ένα επόμενο άρθρο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Lana del Rey, digitalspy.com, διαθέσιμο εδώ.
- Lana del Rey: she does it for the girls, rollingstone.co.uk, διαθέσιμο εδώ.
- Lana del Rey, lanadelrey.fandom.com, διαθέσιμο εδώ.
