Του Στάθη Παυλίδη,
Φανταστείτε ότι περπατάτε ανέμελοι στον δρόμο πηγαίνοντας προς την δουλειά σας ώσπου το αυτί σας συλλαμβάνει το κελάηδημα ενός πουλιού που περνάει εκείνη την ώρα από κοντά σας. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, ο ήχος αυτός θα περνούσε αδιάφορος για τους περισσότερους και θα συνέχιζαν την μέρα τους αγνοώντας τον, όπως και τους χιλιάδες άλλους ήχους που συναντάμε κατά την διάρκεια της ημέρας. Σκεφτείτε τώρα το κελάηδημα αυτού του πουλιού να έφτανε τόσο εκκωφαντικό στο αυτί σας σε σημείο που να σας προκαλεί έντονη δυσφορία. Αυτό το πρόβλημα αντιμετωπίζουν όσοι πάσχουν από υπερακουσία, μια ασθένεια στην οποία ήχοι φυσιολογικής έντασης ανιχνεύονται από τον εγκέφαλο του ασθενούς αφύσικα διαφορετικά, προκαλώντας μεγάλη ενόχληση.
Εκ πρώτης όψεως, η αυξημένη αντιληπτική ικανότητα φαντάζει υπερδύναμη σε πολλούς. Η σκέψη, για παράδειγμα, ότι ένα άτομο θα μπορεί να παρακολουθεί την συζήτηση δύο ατόμων 20 μέτρα μακριά ακούγεται αρκετά δελεαστική και υπεράνθρωπη. Η δυσκολία, ωστόσο, της νόσου την καθιστά κάθε άλλο από επιθυμητή.
Ο μηχανισμός πρόκλησης της υπερακουσίας παραμένει άγνωστος. Έχει διαπιστωθεί ότι οι ασθενείς συνήθως δεν γεννιούνται με την νόσο αυτή αλλά την αποκτούν στην πορεία της ζωής τους ως απότοκο άλλων ασθενειών ή προβλημάτων. Συγκεκριμένα, αιτίες πρόκλησης αποτελούν: τραυματισμός στο κεφάλι (π.χ. σε ένα τρακάρισμα), βλάβη στα αυτιά λόγω τοξινών, παράλυση Bell, διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD), είδη επιληψίας, κατάθλιψη, αυτισμός, χειρουργική επέμβαση στην κροταφογναθική άρθρωση, βλάβη ή και παράλυση στο προσωπικό νεύρο κ.α.
Η ακριβής αιτία της υπερακουσίας παραμένει ακόμη άγνωστη. Οι θεωρίες περιλαμβάνουν την ιδέα ότι η υπερακουσία είναι το αποτέλεσμα αυξημένου νευρικού συγχρονισμού και αναδιοργάνωσης της τονοτοπικής δομής του ακουστικού φλοιού, καθώς και η πιθανότητα οι νευρώνες που τυπικά ανταποκρίνονται σε δυνατούς ήχους να αρχίζουν να ανταποκρίνονται σε ήχους χαμηλότερης έντασης.
Στην κλινική εξέταση για τη διάγνωση της νόσου διενεργείται έλεγχος για τη δομή του αυτιού και ειδικότερα του τυμπάνου (τυμπανομετρία) καθώς και έλεγχος των κρανιακών νεύρων. Ο ειδικός μπορεί να ζητήσει απεικονιστικές εξετάσεις αν υπάρχει υποψία για παράλυση του προσωπικού νεύρου. Μετά τη διάγνωση της νόσου, σειρά έχει η αξιολόγησή της. Αυτή περιλαμβάνει εκτεταμένη λήψη ιστορικού, συμπλήρωση ερωτηματολογίου αυτοαναφοράς (π.χ. βαθμολογήστε σε κλίμακα 1 έως 10 την δυσφορία που σας προκαλεί αυτός ο ήχος) καθώς και την αξιοποίηση των επιπέδων δυσάρεστης έντασης (ULL) που αποτελεί έναν δείκτη για τον προσδιορισμό της σοβαρότητας της κατάστασης της νόσου.
Ο επιπολασμός της νόσου στον γενικό πληθυσμό κυμαίνεται μεταξύ 9% και 15%, ενώ σε άτομα που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού τα ποσοστά είναι υπερδιπλάσια. Τα άτομα με αυτισμό εκδηλώνουν γενικότερα αυξημένη αντιληπτική ικανότητα, στοιχείο που επιβεβαιώνεται από την κάλυψη των αυτιών από τα άτομα αυτά σε περιπτώσεις έκθεσης σε σχετικά δυνατούς ήχους, μια ενέργεια που δεν παρατηρείται σε νευροτυπικά άτομα (άτομα με τυπική αντιληπτική δυνατότητα).
Η θεραπεία της νόσου δεν είναι τυπική και ο στόχος του ειδικού είναι η μείωση των συμπτωμάτων και η διαχείριση του στρες και της ψυχολογικής καταπίεσης που συνοδεύουν την νόσο και επιβαρύνουν τον ασθενή. Οι θεραπείες αυτές είναι η ηχοθεραπεία, γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT), η θεραπεία επανεκπαίδευσης εμβοών (TRT) και η χειρουργική επέμβαση. Στην ηχοθεραπεία ο ασθενής εκτίθεται σταδιακά σε προοδευτικά πιο δυνατούς ήχους έως ότου να συνηθίσει την ένταση δυνατών ήχων. Η CBT αποσκοπεί στη διαχείριση του άγχους και της συναισθηματικής καταπίεσης που βιώνει ο ασθενής από τους δυνατούς ήχους. Στην TRT ο ασθενής εκτίθεται στον λεγόμενο ροζ θόρυβο (σταθερές συχνότητες ήχου όπως ο άνεμος ή η βροχή) και λειτουργεί ηρεμιστικά, δημιουργώντας ένα προβλέψιμο περιβάλλον στο οποίο οι δυνατοί ήχοι γίνονται πιο διαχειρίσιμοι. Τέλος, με τη χειρουργική επέμβαση αντιμετωπίζει την υπερακουσία που σχετίζεται με την παράλυση του προσωπικού νεύρου.
Η πιο αρνητική επίδραση της νόσου είναι πάνω στην ποιότητα ζωής του ασθενούς. Φανταστείτε το κελάηδημα του πουλιού που αναφέρθηκε στην αρχή να ήταν ένας ακόμα πιο συνηθισμένος ήχος, όπως η διέλευση ενός αυτοκινήτου ή ακόμα χειρότερα μια συζήτηση δύο ατόμων. Καταλαβαίνουμε αμέσως τις διαστάσεις που μπορεί να λάβει η κατάσταση και να περιορίσει ολοκληρωτικά τον ασθενή από την κοινωνική του ζωή, από τις καθημερινές του συναναστροφές και μετακινήσεις, από τη ζωή του όπως την ήξερε πριν την ασθένεια.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- What Is Hyperacusis?, webmd, διαθέσιμο εδώ
- Hyperacusis, clevelandclinic, διαθέσιμο εδώ
- Hyperacusis: Focus on Gender Differences: A Systematic Review, pubmed, διαθέσιμο εδώ
- Hyperacusis in Autism Spectrum Disorders, pubmed, διαθέσιμο εδώ
