Της Εύης Κατέλα,
Συμπληρώνοντας 50 πλέον χρόνια από τη Μεταπολίτευση, είμαστε σε θέση να κάνουμε έναν απολογισμό των ενεργειών των πρώτων Κυβερνήσεων έως και των σημερινών. Πιο συγκεκριμένα, θα εστιάσουμε στη πρακτική των επιδοτήσεων που ακολούθησαν έντονα οι Κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας τις δεκαετίες του ’70, ‘80, ’90 σε σύγκριση με τον τρόπο τον οποίο επιλέγουν να παρέχουν την χρηματική στήριξη οι νεότερες Κυβερνήσεις και αν τελικά οι επιδοτήσεις απέδωσαν καρπούς.
Οι επιδοτήσεις από τις ελληνικές Κυβερνήσεις στις δεκαετίες του ’70, ’80 και ’90 περιλάμβαναν διάφορες μορφές οικονομικής στήριξης και προγράμματα για την ενίσχυση της οικονομίας και την υποστήριξη διαφόρων τομέων. Τη δεκαετία του ’70, στη δημοκρατική πλέον Ελλάδα, οι Κυβερνήσεις άρχισαν να παρέχουν επιδοτήσεις στον αγροτικό τομέα (η Ελληνική Κυβέρνηση παρείχε σημαντικές επιδοτήσεις στους αγρότες για την ενίσχυση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας). Είχαν αντιληφθεί ότι η αγροτική κοινωνία χρειαζόταν στήριξη, ώστε να ενδυναμωθεί η ελληνική οικονομία, καθώς η Ελλάδα διέθετε και διαθέτει σημαντικό αριθμό καλλιεργήσιμων εκτάσεων. Στην πορεία, έδωσαν βάση στη βιομηχανική ανάπτυξη, όπου υπήρξαν επιδοτήσεις και κίνητρα για τη δημιουργία και επέκταση βιομηχανιών, με σκοπό τη βιομηχανική ανάπτυξη της χώρας. Σημαντική τομή αποτέλεσε η στήριξη του τουρισμού. Οι κυβερνήσεις ενίσχυσαν τις τουριστικές υποδομές και προώθησαν την Ελλάδα ως τουριστικό προορισμό.
Οι επιδοτήσεις της δεκαετίας του ’80 απέκτησαν μία ευρωπαϊκή νότα. Με την είσοδο της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Οικονομικής Κοινότητα το 1981, η χώρα άρχισε να λαμβάνει ευρωπαϊκά κονδύλια για αναπτυξιακά έργα. Η Ελλάδα συνέχισε να λαμβάνει και τις επόμενες δεκαετίες σημαντική οικονομική στήριξη από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ για την ανάπτυξη υποδομών και την ενίσχυση της περιφερειακής ανάπτυξης. Ανατροπή αποτέλεσαν η εισαγωγή και η επέκταση των κοινωνικών παροχών, όπως οι συντάξεις, οι παροχές ανεργίας και η κοινωνική ασφάλιση, ενώ υπήρξαν και προγράμματα στήριξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων για να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητά τους .
Μελετώντας τις παραπάνω πολιτικές που χαράχτηκαν με στόχο την ενδυνάμωση της οικονομικής και κοινωνικής βάσης της χώρας, βρισκόμαστε μπροστά σ’ ένα ερώτημα: Άραγε, συνέβαλαν οι επιδοτήσεις των προηγούμενων δεκαετιών στο να δημιουργηθεί η κατάσταση μέσα στην οποία βρίσκεται η χώρα τα τελευταία χρόνια; Ήταν πολλά τα σχόλια που ακούστηκαν με το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης το 2009-2010, σχετικά με την κατανομή και την αξιοποίηση των χρημάτων, τα οποία είχαν δοθεί ως στήριξη. Σ’ έναν βαθμό, τα σχόλια αυτά μπορούν να δικαιολογηθούν, καθώς είναι άξιο απορίας πώς ο ανειδίκευτος ελληνικός λαός της μετεμφυλιακής και μεταδικτατορικής περιόδου κατόρθωσε να διαχειριστεί τόσο μεγάλα πόσα και να τα κατανέμει με τέτοιο τρόπο ώστε να αποφέρει κέρδη.
Σ’ αυτό το σημείο, ερχόμαστε να προσθέσουμε μία σημαντική παρατήρηση, αν όχι λύση στο προαναφερθέν ερώτημα. Θα ήταν σώφρον από μεριάς των Κυβερνήσεων, αν κατά την απόφασή τους να παραχωρήσουν τόσο μεγάλα ποσά, να προνοούσαν και να παρείχαν μία συμβουλευτική ομάδα ειδικών στην εκάστοτε κατηγορία. Πιο συγκεκριμένα και θέλοντας να παραθέσουμε παραδείγματα, για τις επιχορηγήσεις που αφορούσαν την αγροτική βάση, θα μπορούσαν να συνδυαστούν με την παροχή γεωπόνων με συμβουλευτική δράση. Αντίστοιχα και στο πεδίο της αλιείας, των επιχειρήσεων, της βιομηχανίας, θα μπορούσαν να γίνουν έρευνες και συλλογή δεδομένων πριν από τη χορήγηση των χρημάτων. Τέλος, θα μπορούσε να προστεθεί ένα μέτρο αυστηρού ελέγχου για τον χειρισμό των χρημάτων.
Οι Ελληνικές Κυβερνήσεις, παρά τις περιόδους κρίσεων, συνέχισαν τα πρόγραμμα των επιδοτήσεων. Επικεντρώθηκαν σε διάφορους τομείς, με έμφαση στην ανάπτυξη της οικονομίας, την καινοτομία, την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19. Στον τομέα της οικονομικής ανάπτυξης και καινοτομίας υπάρχει το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ), που είναι το κύριο εργαλείο για την άντληση ευρωπαϊκών κονδυλίων. Τα προγράμματα αυτά έχουν ως κέντρο βάρους την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας. Επίσης, υπήρξαν πολλές πρωτοβουλίες για τη στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, όπως η επιδότηση του κόστους ενέργειας. Τα προγράμματα, βέβαια, δεν περιορίστηκαν στον οικονομικό τομέα, αλλά επεκτάθηκαν σε προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων και την προώθηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Το ενδιαφέρον μας κίνησαν και οι επιχορηγήσεις για προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης και ενίσχυσης των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού.
Συνοψίζοντας τα δεδομένα των τελευταίων 50 ετών (1974-2024), οι Κυβερνήσεις έδειξαν και συνεχίζουν να δείχνουν, αλλά σε διαφορετικό βαθμό, μέριμνα στην πολιτική των επιδοτήσεων, χωρίς όμως να συμπεριλαμβάνουν στα προγραμματικά τους πλάνα την ενασχόληση ειδικών για να αποφευχθούν λάθη του παρελθόντος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ελληνική οικονομική κρίση χρέους (2009-2018), Wikipedia, διαθέσιμο εδώ
- Βασίλης Βιλιάρδος, Τα εγκληματικά λάθη των κυβερνήσεων, The Analyst, διαθέσιμο εδώ
