Της Ευδοκίας Παπασταθοπούλου,
Έχουμε ακούσει για fan clubs τραγουδιστών, ηθοποιών, αθλητών, συγγραφέων… Για παθιασμένους θαυμαστές ενός καθηγητή Πανεπιστημίου, όμως, δε νομίζω πως έχουμε ακούσει μέχρι σήμερα. Ο Alessandro Barbero αποτελεί φαινόμενο τα τελευταία χρόνια στην Ιταλία —κι όχι μόνο—, καθώς έχει καταφέρει να αγαπηθεί πολύ από τον κόσμο για τον τρόπο με τον οποίο μιλά για την Ιστορία.
Οι fan τού Ιστορικού αυτοαποκαλούνται “Vassalli” («Υποταγμένοι») κι έχουν κατακλείσει τα κοινωνικά δίκτυα με προφίλ αφιερωμένα στον “Dominus” («Κυρίαρχο») όπως τον αποκαλούν. Το προφίλ Primo Vassallo στο Instagram αριθμεί περί τους 296 χιλιάδες ακόλουθους, το κανάλι “La Storia siamo Noi” («Η Ιστορία είμαστε Εμείς») στο YouTube πάνω από 698 χιλιάδες εγγεγραμμένους χρήστες με βίντεο εκατομμυρίων προβολών, ενώ από το 2020 λειτουργεί και ιστοσελίδα αποκλειστικά αφιερωμένη σε εκείνον (“Vassalli di Barbero”), που περιέχει όλα τα τελευταία νέα του Ιστορικού, επικείμενα events που θα εμφανιστεί, κουίζ γνώσεων Ιστορίας κ.ά. Να σημειωθεί πως ο ίδιος δε διαθέτει προφίλ στα κοινωνικά δίκτυα και για το λόγο αυτό άργησε πολύ να αντιληφθεί πως έχει αρχίσει να αποτελεί αντικείμενο θαυμασμού, κυρίως από νέους!
Ποιος είναι, όμως, ο Alessandro Barbero; Γεννιέται στο Τορίνο της Ιταλίας το 1959 και σπουδάζει Λογοτεχνία και Μεσαιωνική Ιστορία στο Πανεπιστήμιο του Τορίνο. Σήμερα είναι καθηγητής Μεσαιωνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Ανατολικού Πιεμόντε. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα κινούνται κυρίως στην Ιστορία των μεσαιωνικών πόλεων, στη στρατιωτική Ιστορία και την πολιτισμική Ιστορία της Ευρώπης. Παράλληλα, διαθέτει ένα τεράστιο συγγραφικό έργο, το οποίο ξεκινάει τη δεκαετία του ‘80 και συνεχίζει έως σήμερα. Αυτό περιλαμβάνει ιστορικά δοκίμια, αφηγήματα και μεταφράσεις, με πλήθος έργων να έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες —αναμεσά τους και την ελληνική.
Ένα από τα σημαντικότερα έργα του είναι το “La battaglia. Storia di Waterloo” (Η μάχη. Η ιστορία του Βατερλό), στο οποίο εξετάζει λεπτομερώς τη μάχη του Βατερλό και την αποφασιστική της σημασία στην ευρωπαϊκή Ιστορία. Άλλο ένα σημαντικό έργο του είναι το “Lepanto. La battaglia dei tre imperi” (Λεπάντο. Η μάχη των τριών αυτοκρατοριών), όπου ο Barbero αναλύει τη ναυμαχία της Ναυπάκτου του 1571. Αυτό το έργο όχι μόνο εστιάζει στις στρατιωτικές πτυχές της μάχης, αλλά εξετάζει επίσης τις πολιτικές και θρησκευτικές επιπτώσεις της, καθώς και τη σημασία της για την εξέλιξη της ευρωπαϊκής και οθωμανικής Ιστορίας. Ένα ακόμα αξιόλογο έργο του Ιστορικού αποτελεί η διεξοδική βιογραφία του Καρολομάγνου, με τίτλο “Charlemagne. Father of a Continent” (Καρολομάγνος. Ο πατέρας μιας ηπείρου), στο οποίο εξετάζει τον ρόλο του μεγάλου ηγέτη στη διαμόρφωση της μεσαιωνικής Ευρώπης, τοποθετώντας τον και σε ένα ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο.
Ο Alessandro Barbero αγαπά και την αρχαιοελληνική Ιστορία. Το 2015 δημοσίευσε ένα ιστορικό μυθιστόρημα, τιτλοφορούμενο «Οι Αθηναίες», που διαδραματίζεται στην Αθήνα του Σωκράτη και του Αριστοφάνη. Στην ερώτηση, όμως, για το αν θα προτιμούσε να γράψει για την αρχαιότητα, τον Μεσαίωνα ή τη σύγχρονη εποχή της Ελλάδας, αν του δινόταν η ευκαιρία, απαντά με απόλυτη ειλικρίνεια πως δυστυχώς δε γνωρίζει τα βυζαντινά και σύγχρονα ελληνικά κι έτσι δε θα μπορούσε να γράψει κάτι σοβαρό σχετικά με τη μεσαιωνική και σύγχρονη ελληνική Ιστορία.
Επιπλέον, είναι ο εκδότης της πολύτομης εγκυκλοπαίδειας “Storia d‘ Europa e del Mediterraneo” (Ιστορία της Ευρώπης και της Μεσογείου). Ανήκει, επίσης, στη Συντακτική Επιτροπή του περιοδικού “Storica”, και αρθρογραφεί για λογοτεχνικές και πολιτιστικές στήλες στις “Il Sole 24 Ore” και “La Stampa”. Πραγματοποιεί συχνές εμφανίσεις στο τηλεοπτικό πρόγραμμα “Superquark”, ενώ τον απολαμβάνουμε και στο ραδιόφωνο στο πρόγραμμα “Alle otto della sera” (Στις οκτώ το βράδυ).
Στην καριέρα του έχει λάβει πολυάριθμες διακρίσεις. Το 1996 ένα από τα πιο σημαντικά του έργα, το “Bella vita e guerre altrui di Mr. Pyle, gentiluomo” (Η όμορφη ζωή και οι πόλεμοι των άλλων του ευγενούς κύριου Πάιλ), βραβεύεται με Strega, το πιο διακεκριμένο βραβείο λογοτεχνίας στην Ιταλία, της Διοικητικής Επιτροπής του οποίου αποτελεί πλέον μέλος ο Barbero. Το 2005 λαμβάνει το μετάλλιο του «Ιππότη του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων» από τη Γαλλική Δημοκρατία. Στον κατάλογο των διακρίσεων βρίσκουμε και το ιταλικό βραβείο Viareggio για το δοκιμιακό του έργο.
Οι μαθητές του Barbero τον λατρεύουν. Η νεολαία τον θαυμάζει, και μέσω αυτού ανακαλύπτει και τον κόσμο της Ιστορίας. Πώς όμως ένας άνθρωπος που έχει αφοσιωθεί σε ένα αντικείμενο που από τους περισσότερους νέους θεωρείται ανιαρό κατάφερε να το κάνει θελκτικό; Ο Barbero κάνει κάτι που εκτιμούν πολύ οι νέοι, κι όχι μόνο. Εξηγεί τα γεγονότα απλά, χωρίς «άχρηστες» τεχνικές λεπτομέρειες, χωρίς όμως να χάνει ποτέ την ακαδημαϊκή του ακρίβεια. Ο φανφαρονισμός δεν είναι χαρακτηριστικό του λόγου του. Ο Barbero, με το μοναδικό του στιλ, κατέχοντας μια απίστευτη αφηγηματική δεινότητα, φέρνει τον κόσμο κοντά στην Ιστορία, κάνοντας φράσεις του τύπου «η Ιστορία είναι κάτι μακρινό και περασμένο που δε μας αφορά» και «είναι πολύ δύσκολο να θυμόμαστε όλα τα γεγονότα, τα ονόματα και τις ημερομηνίες» να φαίνονται αστείες.
Μέσω του κατανοητού λεξιλογίου στα βιβλία του —που τα καθιστά πιο εύκολα προσιτά σε όλους—, βίντεο και podcast φέρνει την Ιστορία στα «μέτρα» όλων μας. Πρόκειται για έναν άνθρωπο που κατάφερε να γίνει τηλεοπτική και ιντερνετική περσόνα χωρίς να το επιδιώξει, χωρίς ουσιαστικά να προβάλει τον εαυτό του αλλά τον θαυμάσιο κόσμο της Ιστορίας, στον οποίο έχει αφιερώσει τη ζωή του. Είναι πάντοτε χαμογελαστός και μπορείς να τον ακούσεις να γελάει και να κάνει χιούμορ μαζί με τους συνομιλητές του στα podcast. Τα podcast στα οποία εμφανίζεται ο “Barby” —όπως τον αποκαλούν χαϊδευτικά οι στενοί του θαυμαστές— γνωρίζουν τεράστια επιτυχία. Προσωπικό μου αγαπημένο είναι το “Chiedilo a Barbero” (Ρώτησε τον Barbero), παραγωγής Chora Media. Άλλα είναι τα “La storia” και “Il podcast di Barbero”. Η επιτυχία του Alessandro Barbero μάς κάνει, λοιπόν, να αντιληφθούμε πως η ανάγκη για πολιτισμό είναι ακόμη μεγάλη, και για τις νεότερες γενιές.
Τέλος, επιτρέψτε μου να «κλείσω» το αφιέρωμα αυτό με κάτι που έχει πει ο ίδιος ο Barbero: «Το παρελθόν είναι τρελά διασκεδαστικό, έχει χίλια πλεονεκτήματα σε σχέση με το παρόν ακριβώς επειδή είναι πλέον παρελθόν και δε μας αφορά πια. Η Ιστορία δεν είναι τίποτα άλλο από τον κατάλογο όλων των πραγμάτων που έχουν κάνει τα ανθρώπινα όντα από τότε που υπάρχουν, από ηλιθιότητες μέχρι εγκλήματα και μεγάλα έργα… και ναι, η Ιστορία μπορεί να είναι δάσκαλος ζωής, αλλά χρειάζεσαι κάποιον που θέλει ακόμα να μάθει».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Il fenomeno social di Alessandro Barbero, quando la storia torna ad interessare, ilriformista.it, διαθέσιμο εδώ.
- Alessandro Barbero: συνέντευξη στον Σωτήριο Δρόκαλο, diastixo.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Ιστοσελίδα vassallidibarbero.it, διαθέσιμο εδώ.
