Του Λάμπρου Βέλλιου,
ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ 1944-45 ΚΑΙ ΛΗΞΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Η τελική επίθεση του Άξονα, έλαβε χώρα στην περιοχή της Δυτικής Βοσνίας το 1944, πιο γνωστή και ως Επιχείρηση Ρέσελμπρουκ, ως απόπειρα τελικού αφανισμού του Τίτο και των στρατευμάτων του. Η κατάληξη και πάλι χαρακτηρίστηκε από αποτυχία. Η κυριαρχία των κομμουνιστών Παρτιζάνων είχε αρχίσει να γίνεται παρατηρητέα στο διεθνές σκηνικό. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως ο στρατός του Τίτο ποσοτικά είχε φτάσει στο απόγειό του εκείνη την περίοδο, αριθμώντας περί τους 800.000 μαχητές, αφού τόσο οι Σλοβένοι Παρτιζάνοι, όσο και οι Μαυροβούνιοι, Βόσνιοι και οι Σλαβομακεδόνες Παρτιζάνοι εντάχθηκαν στο ένοπλο σώμα. Στις 16 Ιουνίου υπογράφηκε συμφωνία μεταξύ της Εξόριστης κυβέρνησης του Σούμπασιτς και των δυνάμεων του Τίτο με την οποία εξασφαλιζόταν ο συγκερασμός του Παρτιζάνικου Αντιφασιστικού Συμβουλίου Εθνικής Απελευθέρωσης της Γιουγκοσλαβίας και η δημιουργία κοινής κυβέρνησης. Παράλληλα τον Αύγουστο του 1944, ύστερα και από το πραξικόπημα του Μιχαήλ Α της Ρουμανίας, ο ρουμάνικος στρατός τέθηκε κάτω από τις οδηγίες του Κόκκινου Στρατού.
Λίγο καιρό αργότερα, εκπονήθηκε το σχέδιο “ratweek” μεταξύ των Συμμαχικών Δυνάμεων, της Γιουγκοσλαβίας και της Σοβιετικής Ένωσης για την παρεμπόδιση διαφυγής των Γερμανικών στρατευμάτων, που ήταν εγκατεστημένα στην Ελλάδα από την περιοχή της Σερβίας. Ύστερα και από την κατάληψη της Βουλγαρίας από τα Σοβιετικά Στρατεύματα, ο νέος στρατός της Βουλγαρίας, φιλικά προσκείμενος στο αντάρτικο εγκαταστάθηκε στα σύνορα Βουλγαρίας – Γιουγκοσλαβίας ενώ οι Παρτιζάνοι του Τίτο επικεντρώθηκαν πλέον στην απελευθέρωση του Βελιγραδίου, αποκόπτοντας το δίκτυο των σιδηροδρομικών επικοινωνιών στις περιοχές του Μοράβα και του Βαρδάρη, από τις οποίες οι γερμανικές δυνάμεις που βρίσκονταν στην Ελλάδα, περίπου 300.000 στον αριθμό θα διέφευγαν. Στις 12 Σεπτεμβρίου ο βασιλιάς Πέτρος καλούσε όλες τις εθνότητες του βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας να ενταχθούν στον Απελευθερωτικό Στρατό, οδηγώντας ακόμη και μεγάλο αριθμό των Τσετνίκ να υπακούσουν. Τέλη Σεπτέμβρη τα στρατεύματα του Σοβιετικού Στρατού εγκαταστάθηκαν στις περιοχές του Σκοπίων, της Πριστίνα και του Νις, αποκόπτοντας την διέλευση των γερμανικών στρατευμάτων ενώ στις 20 Οκτωβρίου πραγματοποιήθηκε η τελική έφοδος στο Βελιγράδι και η απελευθέρωσή του.
Οι δυνάμεις των Ουστάσε και των Γερμανικών δυνάμεων οχυρώθηκαν στην Σύρμια, επιχειρώντας να διαφύγουν από την περιοχή του Κοσσυφοπεδίου και του Μόσταρ. Στις 20 Μαρτίου του 1945, οι παρτιζάνοι του Τίτο διεξήγαγαν την τελική αντεπίθεση εναντίων των περιοχών που ελέγχονταν από τον Άξονα, δηλαδή το τρίο Βίσεγκραντ – Δρίνα – Μόσταρ. Μέχρι το τέλος του Μάρτη η έκβαση του πολέμου είχε κριθεί. Το κροατικό Μέτωπο χαρακτηριζόνταν από έλλειψη στα πυρομαχικά. Πλέον και οι ίδιοι το είχαν πάρει απόφαση. Χάσανε όλες τις περιοχές που ελέγχανε, από την περιοχή της Ριέκα και του Μπίχατς μέχρι την τελική πτώση του Σύρμικου Μετώπου. Στις 2 του Μάη έπεσε το Βερολίνο στον Κόκκινο Στρατό, μια περίοδο που σηματοδοτούσε και τις τελευταίες συγκρούσεις στην περιοχή των Βαλκανίων. Το Ζάγκρεμπ καταλήφθηκε από τα παρτιζάνικα στρατεύματα στις 7 Μάη ενώ στις 9 το Μάριμπορ και η Λιουμπλιάνα. Τελευταίες μάχες, ήταν αυτές της Πολιάνα και του Ότζακ όπου το γερμανοκροατικό Μέτωπο καταστράφηκε ολοσχερώς. Τελικές απώλειες υπολογίζονται σε 1,7 εκατομμύρια νεκρούς συνολικά σύμφωνα με στοιχεία της Διεθνούς Επιτροπής Αποκατάστασης.
Οι πόλεμοι αποτελούν την χειρότερη έκφανση μετάλλαξης της ανθρώπινης φύσης σε μια κινητή μηχανή απόσπασης και αποκόμισης του μεγαλύτερου δυνατού πλεονεκτήματος σε σχέση με τον εκάστοτε στόχο που επιδιώκει πάντα παραβιάζοντας τις πανανθρώπινες αξίες της αλληλεγγύης, της αλληλοβοήθειας, του σεβασμού στο διαφορετικό και την συνεργασία μεταξύ των ανθρώπων, ανεξαρτήτως χρώματος, θρησκείας, πεποιθήσεων και άλλων διαφοροποιήσεων. Οι πόλεμοι αυτοί γίνονται για το όφελος των λίγων. Οι πολλοί ευτυχώς στάθηκαν στην σωστή πλευρά της ιστορίας, χτίζοντας τείχος σε επιδιώξεις θανάσιμες και καταστροφικές για την παγκόσμια κοινωνία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Οι περιπέτειες της Γιουγκοσλαβίας και ό,τι απέμεινε από αυτήν, historyreport.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Τα εγκλήματα των Κροατών της Ustase (Ustasha) κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, protothema.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ο μεγαλειώδης αντιφασιστικός αγώνας των παρτιζάνων της Γιουγκοσλαβίας, imerodromos.gr, διαθέσιμο εδώ
- Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΟΥ ΟΥΖΙΤΣΕ: Η ΠΡΩΤΗ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΜΕΝΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ, ourbalkans.wordpress.com, διαθέσιμο εδώ
