Της Ελένης Παναγιώτας Μινάι,
Ένα παράδοξο φαινόμενο φαίνεται να αποτελεί κεντρικό θέμα της εργασίας μικρού αριθμού ερευνητών. Μια αναζήτηση, στις κύριες πηγές που βρίθουν από αξιόπιστα και αξιόλογα ερευνητικά άρθρα, του όρου λιθοπαίδιο θα μας αποκαλύψει την παρουσίαση ολίγων αλλά αξιοσημείωτων περιπτώσεων ασθενών που παρουσίαζαν τη συγκεκριμένη πάθηση.
Ο όρος λιθοπαίδιον συντίθεται από τις αρχαίες ελληνικές λέξεις λίθος, μια άλλη λέξη που περιγράφει την πέτρα, και παιδίον, δηλαδή παιδί. Η επιλογή των συνθετικών δεν είναι τυχαία αφού εξηγεί το φαινόμενο απλοϊκά, με δυο λόγια. Πρόκειται, πιο συγκεκριμένα, για μια εξαιρετικά σπάνια επιπλοκή της εγκυμοσύνης κατά την οποία το έμβρυο εξαιτίας της ανάπτυξης του στην κοιλιακή χώρα (μη φυσιολογική κατάσταση), πεθαίνει και ο οργανισμός επειδή αδυνατεί να το απομακρύνει, το νεκρό έμβρυο ασβεστοποιείται ως μηχανισμός του για να προστατεύσει τη μητέρα.
Εκτενέστερα, πάμε να δούμε το φαινόμενο βήμα βήμα, επεξηγώντας κάθε φορά γιατί συμβαίνει κάθε διαδικασία που περιγράψαμε. Αρχικά, σκόπιμο είναι να αναφέρουμε και κάποια ιστορικά στοιχεία πριν προχωρήσουμε στο φαινόμενο.
Περιστατικά από λιθοπαίδια έχουν καταγραφεί μετά από ανασκαφές που έγιναν σε αρχαιολογικά σημεία στο Τέξας και στη Γαλλία, επομένως το φαινόμενο ήταν υπαρκτό ήδη από αρχαιοτάτων χρόνων με πηγές να αναφέρουν ότι συνολικά στην παγκόσμια ιστορία έχουν καταγραφεί περίπου 300 περιστατικά. Τον μεγαλύτερο αριθμό καταγραφέντων λιθοπαίδιων ήταν μέχρι το 1900 με συνολικό αριθμό 38 υποθέσεων ενώ σήμερα, εξαιτίας της ανάπτυξης της τεχνολογίας και της κατάλληλης προγεννητικής φροντίδας δεν είναι γνωστή αυτή η επιπλοκή μεταξύ των γυναικών.
Αναφέραμε την προγεννητική φροντίδα ως έναν παράγοντα που αποτρέπει την εμφάνιση του φαινομένου, αλλά πώς εξηγείται αυτό; Ουσιαστικά αναφέραμε προηγουμένως ότι πρόκειται για ασβεστοποίηση εμβρύου σε παθολογικές καταστάσεις εγκυμοσύνης, όπως είναι η κοιλιακή εγκυμοσύνη. Αφορά μια έκτοπη ή εξωμήτριος κύηση, δηλαδή εμφύτευση του ζυγωτού σε ανατομικά σημεία εκτός της μήτρας που γίνεται φυσιολογικά. Ένα τέτοιο σημείο είναι η κοιλιακή χώρα στην οποία μπορεί να εξελιχθεί με φυσιολογικό τρόπο η κύηση. Στα παλαιότερα χρόνια όπου η τεχνολογία δεν υφίστατο ή δεν ήταν αρκετά ανεπτυγμένη, δε θα ήταν πάντοτε δυνατή η εντόπιση μιας κοιλιακής κύησης ή πόσο μάλλον η επιτυχής αντιμετώπιση της. Έτσι, λοιπόν, λόγω αυτών των συνθηκών οι γυναίκες με παθολογικής μορφής κυήσεις δεν διαγιγνώσθηκαν, επομένως δεν είχαν και την κατάλληλη θεραπευτική φροντίδα. Όπως είναι φυσικό μια εγκυμοσύνη εκτός από τα πλαίσια της μήτρας, μια προστατευμένης περιοχής του οργανισμού στις οποίες επικρατούν οι κατάλληλες συνθήκες για την ανάπτυξη ενός εμβρύου, δεν είναι δυνατή, επομένως το έμβρυο φυσιολογικά σε κάποιο πρώιμο χρονικό σημείο της κύησης δε θα μπορέσει να αναπτυχθεί σωστά και θα αποβληθεί από τον οργανισμό (αποβολή). Στη δεδομένη περίπτωση, όμως, αυτό δεν είναι δυνατό να συμβεί διότι η ανάπτυξη του εμβρύου σταμάτησε σε μεταγενέστερο στάδιο αυτού του πρώιμου (ανάπτυξη πάνω από 3 μήνες) επομένως λόγω του μεγάλου μεγέθους του εμβρύου αδυνατεί να το απορροφήσει, όπως θα γινόταν σε μια συνηθισμένη περίπτωση αποβολής. Ωστόσο, αν συνεχίσει να παραμένει το νεκρό έμβρυο εντός του οργανισμού της γυναίκας, θα αρχίσει να αποσυντίθεται και να αποτελεί κίνδυνο για τη ζωή της γυναίκας.
Σε αυτό το σενάριο αναλαμβάνουν ρόλο μηχανισμοί του οργανισμού για να αποτρέψουν τον πιθανό κίνδυνο με τη διαδικασία της ασβεστοποίησης. Στην ασβεστοποίηση γίνεται συσσώρευση των αλάτων σε ένα ιστό του οργανισμού και στη δεδομένη περίπτωση στο νεκρό έμβρυο και σε άλλες δομές που αυτό φέρει, τα οποία εναποθέτονται πάνω στο ιστό και προκαλούν σκλήρυνση. Έτσι, παύει η διαδικασία της «αποσύνθεσης» των νεκρών δομών και δεν αποτελεί πλέον κίνδυνος για τη ζωή της γυναίκας.
Ένα εύλογο και μάλλον αναμενόμενο ερώτημα το οποίο μας δημιουργείται μετά την ανάγνωση όλων των παραπάνω είναι η τύχη αυτής της ασβεστοποιημένης μάζας μετά τη δημιουργία της. Όπως μπορεί να ήδη έχετε σκεφτεί, παραμένει εντός της κοιλιακής χώρας εφόρου ζωής ή μέχρι να εντοπιστεί από κάποια απεικονιστική μέθοδο τυχαία.
Τα πιο πρόσφατα περιστατικά εύρεσης και μελέτης περίπτωσης αφορούν γυναίκες τρίτης ηλικίας που μετά από τυχαία ή άλλη αιτία έγινε κλινικός έλεγχος και απεικονιστική εξέταση βρέθηκε ένα λιθοπαίδιον στην κοιλιακή τους κοιλότητα. Η ηλικία που έχουν οι γυναίκες όταν διέγνωσαν την παρουσία λιθοπαίδιου δε μας προξενεί απορία διότι η περασμένη 50ετία δεν ήταν το ίδιο ανεπτυγμένη τεχνολογικά για να μπορέσει να γίνει κατάλληλος προγεννητικός έλεγχος και θεραπεία σε σχέση με σήμερα όπου με απλές απεικονιστικές εξετάσεις μπορεί να γίνει αξιόπιστη διάγνωση και αποτελεσματική αντιμετώπιση. Τέλος, η πιο πρόσφατη διάγνωση και καταγραφή έγινε το 2020 μιας 31χρονης γυναίκας από την Κένυα η οποία ήταν έγκυος το 2007 και, πιθανόν, λόγω απουσίας πρόσβασης σε δομές προγεννητικού ελέγχου, οικονομικών προβλημάτων ή χαμηλής ποιότητας προγεννητικού ελέγχου δεν εντοπίστηκε η παθολογία της κύησης της. Τελικά, μετά από 13 χρόνια που έφερε στην κοιλιακή της χώρα την ασβεστοποιημένη μάζα, έγινε διάγνωση με αξονική τομογραφία και επιτυχής αφαίρεση της μάζας με χειρουργική επέμβαση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
