Της Ευαγγελίας Παλληκάρη,
1944: Η Νομισματική και Χρηματοοικονομική Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών πραγματοποιήθηκε τον Ιούλιο του 1944 στο ξενοδοχείο Mount Washington στο Bretton Woods του Νιου Χαμσάιρ, όπου εκπρόσωποι από 44 κράτη δημιούργησαν ένα νέο διεθνές νομισματικό σύστημα γνωστό ως το σύστημα Bretton Woods.
Αναλυτικότερα, το κλασικό πρότυπο χρυσού καταργήθηκε μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου, η κυβέρνηση των ΗΠΑ όχι μόνο υποτίμησε το νόμισμα λόγω του ανταγωνισμού, αλλά ακολούθησε και περιοριστικές εμπορικές πολιτικές που επιδείνωσαν τη Μεγάλη Ύφεση.
Όμως, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι χώρες είδαν την ευκαιρία να δημιουργήσουν ένα νέο διεθνές σύστημα που όχι μόνο θα απέφευγε την ακαμψία των προηγούμενων διεθνών νομισματικών συστημάτων, αλλά θα αντιμετώπιζε την έλλειψη συνεργασίας μεταξύ των χωρών εντός αυτών των συστημάτων και θα χρησιμοποιούσε την εμπειρία της Μεγάλης Ύφεσης προκειμένου να εξασφαλίσει την μεταπολεμική ανάκαμψη. Ουσιαστικά ήταν μια προσπάθεια συνεργασίας μεταξύ των κρατών.
Οι συμμετέχοντες στη Διάσκεψη του Bretton Woods παρουσίασαν ένα διεθνές νομισματικό σύστημα που θα εξασφάλιζε τη σταθερότητα στις συναλλαγματικές ισοτιμίες, θα εμπόδιζε τις ανταγωνιστικές υποτιμήσεις και θα προωθούσε την οικονομική ανάπτυξη. Όλοι συμφώνησαν για τους στόχους του νέου συστήματος, αλλά τα σχέδια εφαρμογής τους ήταν διαφορετικά. Η σύναψη συλλογικής σύμβασης ήταν ένα σημαντικό διεθνές γεγονός. Οι προετοιμασίες άρχισαν περισσότερα από 2 έτη πριν και μια σειρά από ειδικούς οικονομολόγους προέβησαν σε μια σειρά από απανωτές συσκέψεις (διμερείς και πολυμερείς) με σκοπό την ανάπτυξη μιας κοινής προσέγγισης.
Την πρωταρχική ευθύνη για τη διεθνή οικονομική πολιτική ανέλαβε το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ, αλλά η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ συμμετείχε με την παροχή συμβουλών και προειδοποιήσεων σχετικά με το νέο σύστημα. Σημαίνοντα ρόλο για τον σχεδιασμό του είχαν ο Τζον Μέιναρντ Κέινς, σύμβουλος του Βρετανικού Υπουργείου Οικονομικών, και ο Χάρι Ντεξτέρ Γουάιτ, επικεφαλής διεθνής οικονομολόγος στο Υπουργείο Οικονομικών.
Το σχέδιο που εγκρίθηκε στο Bretton Woods ήταν παρόμοιο με το σχέδιο του Γουάιτ, αλλά, ως απάντηση στις ανησυχίες του Κέινς, έγιναν κάποιες παραχωρήσεις. Επιπλέον, οι συνολικοί πόροι για το ταμείο αυξήθηκαν από 5 εκατομμύρια σε 8,5 εκατομμύρια δολάρια.
Τα 730 μέλη του Bretton Woods κατέληξαν στην δημιουργία δύο νέων θεσμών: το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και τη Παγκόσμια Τράπεζα. Το ΔΝΤ επιφορτίστηκε με τις συναλλαγματικές ισοτιμίες και θα μπορούσε να εκδώσει δάνεια σε αποθεματικά νομίσματα σε χώρες με έλλειμμα ισοζυγίου πληρωμών. Ενώ, η Παγκόσμια Τράπεζα, ευθυνόταν για την παροχή οικονομικής βοήθειας με απώτερο στόχο την ανασυγκρότηση και την οικονομική ανάπτυξη των λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το ΔΝΤ ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1945, με τα πρώτα 29 κράτη-μέλη να προβαίνουν στην υπογραφή της εν λόγω συμφωνίας.
Το νέο αυτό σύστημα βάση του οποίου καθορίζονταν οι συναλλαγματικές ισοτιμίες ήδη από τη δεκαετία του 1950 φαίνεται πως έφερε τα προσδοκόμενα αποτελέσματα, δηλαδή μεγάλη ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου, οικονομική ανάπτυξη και αύξηση των επενδύσεων.
Λίγο πριν το τέλος της δεκαετία, (ειδικότερα το 1958) το σύστημα Bretton Woods είχε φτάσει στο σημείο ώστε να είναι πλήρως λειτουργικό, καθώς τα νομίσματα έγιναν μετατρέψιμα. Οι ΗΠΑ ανέλαβαν την υποχρέωση να διατηρούν σταθερή την ισοτιμία του δολαρίου ως προς το χρυσό (η τιμή που καθορίστηκε ήταν τα 35 δολάρια η ουγκιά) και όλες οι άλλες χώρες υποχρεώθηκαν να διατηρούν σταθερή την ισοτιμία των νομισμάτων τους έναντι του δολαρίου ή του χρυσού. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, το Bretton Woods εξελίχθηκε σε κανόνα του δολαρίου και από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 άρχισε να κλυδωνίζεται από συνεχείς κρίσεις. Μερικά από τα συμπτώματα των προβλημάτων του συστήματος ήταν η υποτίμηση της στερλίνας και του φράγκου, η καθιέρωση δύο αγορών χρυσού και η ταχεία αύξηση του πληθωρισμού στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το 1971 έγινε η τελευταία προσπάθεια διάσωσης του καθεστώτος των σταθερών ισοτιμιών. Τελικά, όμως, ο τότε Πρόεδρος των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον, υπό την ολοένα και αυξανόμενη πίεση της παγκόσμιας ζήτησης για χρυσό, ανακοίνωσε την αναστολή της μετατρεψιμότητας του δολαρίου ΗΠΑ σε χρυσό, τερματίζοντας ουσιαστικά το σύστημα του Bretton Woods.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Σαν σήμερα το 1944 ένα νέο διεθνές νομισματικό σύστημα αναδύεται στο Μπρέτον Γουντς, ot.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Η συνάντηση που καθόρισε τη νομισματική εικόνα του κόσμου, neakriti.gr, Διαθέσιμο εδώ
