Του Γιάννη Μπότσα,
Τη φετινή χρονιά συμπληρώνονται 50 χρόνια από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, 50 χρόνια συνεχόμενης και παράνομης κατοχής του 37% της συνολικής επιφάνειας της νήσου. Δυστυχώς εξαιρούμενης της επικείμενης επίσκεψης του Πρωθυπουργού, καμία μεγάλη εκδήλωση μνήμης δεν έλαβε χώρα, με αποτέλεσμα στην Ελλάδα οι νεότερες γενιές να μην γνωρίζουν και να ξεχνούν το τραγικό για τον ελληνισμό, αυτό συμβάν. Το παρόν δεν αποτελεί μια ιστορική αναδρομή των γεγονότων, κάτι τέτοιο εξάλλου υπάρχουν ειδικότεροι να πράξουν, αλλά μια αποτίμηση της τρέχουσας κατάστασης και μια πρόταση για τις μελλοντικές επιλογές, που ο ελλαδικός και κυπριακός ελληνισμός μπορούν να έχουν.
Για να μπορέσουμε να βάλουμε μια βάση στα παρακάτω πρέπει να γίνει μια παραδοχή. Το κυπριακό είναι ένα εθνικό ζήτημα που αφορά τον ελληνισμό. Γιατί; Δεν είναι μόνο η διαχρονική παρουσία του ελληνισμού στο νησί της Αφροδίτης, η κοινή γλώσσα και γραμματεία. Το κυπριακό σύνταγμα περιγράφει τους πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας ως Έλληνες και τους δίνει την δυνατότητα να χρησιμοποιούν τα εθνικά σύμβολα (όπως σημαία) και τον εθνικό ύμνο. Παρόλα αυτά, το κυπριακό ζήτημα δεν φαίνεται να είναι το δημοφιλέστερο στην ελλαδική κοινή γνώμη και ενδεχομένως δεν υπάρχει και επαρκή γνώση από μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Παράλληλα, οι πολιτικές δυνάμεις τείνουν να αποφεύγουν συχνές αναφορές σε αυτό και να αναζητούν εύκολες, ακόμα και υποχωρητικές στάσεις για την επίλυσή του.
Μετά την επικράτηση της εισβολής, η Ελλάδα οδηγήθηκε σε αλλεπάλληλες υποχωρήσεις με αποτέλεσμα, ενώ, μιλούσαμε για ενιαίο κράτος να φτάσουμε να μιλάμε για πολυπεριφερειακή ομοσπονδία, στη συνέχεια για διζωνική, και σήμερα βλέπουμε την Τουρκία να διεκδικεί την αναγνώριση της κατοχής με τη λύση των δύο κρατών. Αυτά μάλιστα συμβαίνουν παρόλο που το μεγαλύτερο μέρος του ελληνισμού δεν θα επιθυμούσε τέτοιες επιλογές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η απόρριψη του σχεδίου Ανάν από την πλειοψηφία των Κυπρίων το 2004 για ένα είδος διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας. Αφού το σχέδιο Ανάν απορρίφθηκε, οι ξένες δυνάμεις, με τη συνδρομή των ελληνικών και κυπριακών κυβερνήσεων, προσπάθησαν και προσπαθούν να αλλάξουν το φρόνιμα των πολιτών.
Αυτό συμβαίνει είτε με την απολιτικοποίηση -ειδικά των νέων- είτε με την αλλοίωση της σημασίας των γεγονότων της εισβολής. Το αντίθετο από αυτό που βλέπουμε, δηλαδή στην περίπτωση της Παλαιστίνης. Η Ελλάδα εγκατέλειψε το δόγμα του ενιαίου αμυντικού χώρου και την οριοθέτηση κοινής ΑΟΖ (βλ. χάρτη) και πλέον στις όποιες συζητήσεις με την Τουρκία δεν θέτει το κυπριακό ζήτημα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Χαρακτηριστικό είναι επίσης, πως η ελληνική πλευρά δεν έχει προβεί σε πιέσεις για την απογραφή των εποίκων, πώς λοιπόν, είναι δυνατόν να μιλάμε για λύσεις όταν δεν έχει αποσαφηνιστεί αυτό;
Ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης το 1996 έλεγε, πως δεν υπάρχει κυπριακό πρόβλημα, αλλά τουρκικό πρόβλημα. Πράγματι η Τουρκία είναι η χώρα εισβολέας που διέπραξε εθνοκάθαρση και διχοτόμησε το νησί, ενώ παράλληλα φροντίζει να εποικίζει τα κατεχόμενα εδάφη και να εκμεταλλεύεται τις περιουσίες των εκτοπισμένων Ελλήνων, με αποφάσεις του δικαστηρίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων να βαραίνουν την τουρκική πλευρά. Η Ελλάδα καταδίκασε την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία -και σωστά- οφείλει όμως, αν δεν το έχει πράξει ήδη, να ζητήσει ανταλλάγματα για αυτή την στήριξη, η οποία δεν μένει μόνο σε διακηρύξεις, αλλά και στην αποστολή αμυντικού εξοπλισμού. Αυτά τα ανταλλάγματα πρέπει να αφορούν την Κύπρο και την ενίσχυση των ελληνικών θέσεων. Βέβαια για να συμβεί αυτό, απαιτούνται εθνικές στρατηγικές και όχι φοβικότητα και σταδιακές υποχωρήσεις.
Η Ελληνική και Κυπριακή Δημοκρατία οφείλουν να διαμορφώσουν μια κοινή στρατηγική και να προτάξουν το κυπριακό ζήτημα σε όλα τα διεθνή μέσα, αλλά κυρίως στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οφείλουν να καταδικάζουν την τουρκική εισβολή με κάθε ευκαιρία, αλλά και να επαναφέρουν το δόγμα το ενιαίου αμυντικού χώρου και της κοινής ΑΟΖ, η οποία είναι και η καλύτερη απάντηση στο παράνομο τουρκο-λιβυκό μνημόνιο. Χρειάζεται σοβαρή διαπραγματευτική πολιτική με την απαίτηση του μέγιστου δυνατού αποτελέσματος (πλήρη απελευθέρωση του νησιού από κατοχικά στρατεύματα) στο πλαίσιο της αποκατάστασης της έννομης τάξεως. Απαιτείται ακόμα ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού, δεν είναι δυνατόν να βλέπουμε πολλούς να αντιδρούν για τις περιπτώσεις της Παλαιστίνης ή της Ουκρανίας αλλά να μένουν απαθείς στα δικά μας ζητήματα.
Βέβαια, εύλογα μπορεί να θέσει κανείς το ερώτημα, για πια εθνική στάση μιλάμε, όταν η Ελλάδα στηρίζει την υποψηφιότητα Sinirlioğlu ΟΑΣΕ; Έναν στενό συνεργάτη του Erdoğan και ένθερμου υποστηρικτή της «γαλάζιας πατρίδας». Τέτοιες αποφάσεις όπως και υποχωρήσεις δεν θα οδηγήσουν κάπου, μιας και έχει αποδειχθεί πως για κάθε υποχώρηση της ελληνικής πλευράς ακολουθεί μια νέα απαίτηση της τουρκικής. Δεν υπάρχει περιθώριο για αποδέσμευση του κυπριακού ζητήματος από τις υπόλοιπες διαπραγματεύσεις με την Τουρκία, και δεν μπορούν να υπάρξουν συμφωνίες φιλίας ή συνεργασίας χωρίς την επίλυσή του. Ίσως κάποιοι στην Ελλάδα να έχουν αυταπάτες για την έννοια του ελληνισμού της Κύπρου, η Τουρκία όμως δεν έχει, και αν το παιχνίδι εκεί χαθεί, αναπόφευκτα θα ακολουθήσουν περισσότερες απαιτήσεις στο Αιγαίο και στον Έβρο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, law.gov.cy, διαθέσιμο εδώ
- Κύπρος: Είκοσι χρόνια από το ιστορικό Όχι στο Σχέδιο Ανάν, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Παραβίαση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών, mfa.gr, διαθέσιμο εδώ
