Της Γεωργίας Καρυώτη,
Κινηματογραφικές βιομηχανίες και διαδικτυακές πλατφόρμες προωθούν την παραγωγή ολοένα και περισσότερων βιογραφικών ταινιών, μία τάση που ξεκινά από τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα και καταλήγει να διογκώνεται στη σημερινή εποχή. Το Hollywood παραμένει πιστό στην πρωτοκαθεδρία της δημιουργίας των τάσεων και όχι μόνο, εξασφαλίζοντας, ταυτόχρονα, την αέναη είσπραξη πολλών εκατομμυρίων δολαρίων. Ιστορίες ανθρώπων που έχουν μείνει στην ιστορία και στη συλλογική μνήμη του κόσμου παρουσιάζονται στις κινηματογραφικές αίθουσες, προσελκύοντας το κοινό των θαυμαστών αλλά και των υπόλοιπων θεατών που έχουν περιέργεια για τη ζωή αυτών των «ειδωλοποιημένων» προσωπικοτήτων.
Από τους πιο πολυσυζητημένους καλλιτέχνες, επιστήμονες, πολιτικούς μέχρι και τους πιο ξεχασμένους, ίσως και άγνωστους για πολλούς, ανθρώπους που έχουν προσφέρει στην ανθρωπότητα με το έργο τους, αποτελεί το περιεχόμενό τους. Βιογραφικές ταινίες έχουν γίνει, επίσης, για ιστορικά και μυθολογικά πρόσωπα, για ιδεολόγους και ανθρώπους που ξεκίνησαν επαναστάσεις αλλάζοντας ριζικά την κοινωνική πραγματικότητα. Ενδεικτικά παραδείγματα συνιστούν ταινίες όπως το Bohemian Rhapsody για το συγκρότημα των Queen και κυρίως για τη ζωή του Freddie Mercury, το Oppenheimer για τον ομώνυμο επιστήμονα που έφτιαξε την ατομική βόμβα, το Rocket Man για τον Elton John, το Respect για την Aretha Franklin, το Back to Black που παίζεται τώρα για την Amy Winehouse αλλά και πιο παλιές όπως, The theory of Everything για την ζωή του Stephen Hawking και της συζύγου του Jane Hawking, το Social Network για τη δημιουργία του Facebook και τον Mark Zuckerberg, The Iron Lady για τη μακροβιότερη και πρώτη γυναίκα Prime Minister του Ηνωμένου Βασιλείου Margaret Thatcher.
Το εγχείρημα των βιογραφικών ταινιών μεταφράζεται πολλές φορές ως ένας φόρος τιμής, ο οποίος δεν είναι απίθανο να υποβόσκει ανάμεσα στα υπόλοιπα κίνητρα που καθοδηγούν την υλοποίηση μιας τέτοιου είδους ταινίας. Πολλοί αμφισβητούν την έκδηλη σκοπιμότητά τους, μιλώντας για την υφέρπουσα δύναμη του κέρδους που κυριαρχεί στα γρανάζια των βιομηχανιών του κινηματογράφου. Το πολυπόθητο Oscar μοιάζει πιο εφικτό στην απόκτησή του, προσθέτοντας, μάλιστα, κοινωνικού και συμπεριληπτικού περιεχομένου σκηνοθετικές πινελιές, το γνωστό “Oscar bait”. Το βέβαιο είναι ότι ακόμα και μια ταινία μεσαίου προϋπολογισμού και γενικότερα μέτριας ποιότητας, όταν πρόκειται για βιογραφική, θα εμπορευματοποιηθεί.
Με λίγα λόγια, το κοινό θα αυξάνεται συνεχώς καθώς μια τέτοια ταινία προσελκύει το ενδιαφέρον για μια αγαπημένη και αξιοθαύμαστη προσωπικότητα. Δίνει τη δυνατότητα να διεισδύσεις στην προσωπική ζωή αυτών των ανθρώπων, εξομοιώνοντάς τους με τον υπόλοιπο «θνητό» κόσμο ή διαφορετικά ενισχύοντας τη θεοποίησή τους μέσω της παρουσίασής τους ως μοναδικούς χαρακτήρες που η ζωή τους αξίζει να γίνει ταινία. Εδώ εγείρεται ένα άλλο σημαντικό ζήτημα, αυτό του δικαιώματος της ιδιωτικότητας, που αρκετές φορές καταπατάται καθώς δεν υπάρχει δυνατότητα πλήρους συναίνεσης και επίσημης συγκατάθεσης από τον ίδιο τον άνθρωπο. Είναι σαν η οποιαδήποτε προσφορά τους στην ιστορία του πολιτισμού να επιτρέπει την πρόσβαση στην ιδιωτική ζωή τους, σαν να γίνονται ένα κοινό, ψυχαγωγικό κτήμα.
Παρόλα αυτά, υπάρχουν περιπτώσεις, όπου υπάρχει συγκατάθεση, λόγου χάρη του ίδιου του Elton John στο Rocket Man αλλά και συνθήκες, όπου ο ίδιος ο άνθρωπος παίζει στη βιογραφική του ταινία, όπως ο Eminem στο 8 Mile. Επίσης, κάποιες φορές η ανάδειξη της ζωής σημαντικών προσωπικοτήτων φέρνει συνδυαστικά στο φως ιστορικές στιγμές της ανθρωπότητας, κινήματα και αλλαγές που αξίζει να προβάλλονται. Για αρκετό κόσμο λειτουργούν νοσταλγικά, πολλοί εμπνέονται από τα πρόσωπα που παρουσιάζονται, για άλλους γίνονται γνωστά παρελθοντικά γεγονότα μέσω της τέχνης ενώ μπορούν να αλλάξουν την εικόνα που έχουν για μια συγκεκριμένη προσωπικότητα, όπως στο Blonde για τη Marilyn Monroe. Ωστόσο, δεν πρόκειται για πλήρεις και αξιόπιστες ιστορικές πηγές, μιας και η ιστορία διαμορφώνεται βάσει ψυχαγωγικών σκοπών. Ουσιαστικά, αποτελούν κινηματογραφικές εκδοχές της εκάστοτε πραγματικότητας.
Πολλές από αυτές τις ταινίες είναι ευχάριστες, με εξαιρετικές ερμηνείες και παραγωγές που έχουν προσπαθήσει για τα μέγιστα. Οι ηθοποιοί καλούνται να ενσαρκώσουν εμβληματικές προσωπικότητες, μια πρόκληση με πολλές απαιτήσεις και αυστηρά κριτήρια αξιολόγησης. Άλλες, όμως, χρησιμοποιούν απλώς ένα διάσημο όνομα που θα εγγυηθεί την όποια επιτυχία τους. Με την υπερπαραγωγή αυτού του είδους σε σύντομα χρονικά διαστήματα, προκύπτουν προβληματισμοί για τον κορεσμό του ενδιαφέροντος από τους θεατές ενώ αναρωτιόμαστε γιατί υπάρχει τόση λατρεία για το παρελθόν από την βιομηχανία του θεάματος…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- EXCESSIVE AMOUNTS OF BIOPICS, wou.edu, διαθέσιμο εδώ.
- How the biopic became the new must-have IP for film studios, lwlies.com, διαθέσιμο εδώ.
- The inherent exploitative nature of biopics, dailycollegian.com, διαθέσιμο εδώ.
- Hollywood, For the Sake of Biopics, Stop Making So Many Biopics, vulture.com, διαθέσιμο εδώ.
