Της Σοφίας Μάντη,
Οι τροφιμογενείς λοιμώξεις δεν είναι κάτι νέο για κανέναν μας. Άλλωστε, ποιος δεν έχει πάθει έστω και μια φορά γαστρεντερίτιδα από τροφική δηλητηρίαση; Οι λοιμώξεις αυτές είναι δυνατόν να προκληθούν από έναν μεγάλο αριθμό μικροοργανισμών, όπως η γνωστή σε όλους σαλμονέλα. Ένα σπάνιο αίτιό τους είναι το βακτήριο Λιστέρια ή Μονοκυτταρογόνος (Listeria Monocytogenes), το οποίο προσβάλλει συνήθως νεογνά, εγκύους, μεγάλες ηλικίες, αλκοολικούς και ανοσοκατεσταλμένους. Ωστόσο, τον τελευταίο χρόνο, σύμφωνα με τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας, σημειώθηκε αύξηση των κρουσμάτων με μόλυνση από από Λιστέρια, στα οποία μάλιστα παρατηρήθηκε αυξημένη θνητότητα.
Η Λιστέρια μπορεί να μολύνει πρακτικά όλα τα τρόφιμα. Κυρίως, σχετίζεται με κατανάλωση μη παστεριωμένων γαλακτοκομικών, φρέσκων φρούτων και λαχανικών και συσκευασμένων προψημένων τροφίμων. Επιβιώνει σε χαμηλές θερμοκρασίες και είναι πιθανό να πολλαπλασιαστεί φτάνοντας σε επικίνδυνα επίπεδα κατά τη συσκευασία του μολυσμένου προϊόντος. Οι περισσότερες μολύνσεις αποδράμουν χωρίς εκδήλωση συμπτωμάτων, όμως στις προαναφερθείσες πληθυσμιακές ομάδες μπορεί να παρουσιαστούν με έντονη κλινική σημειολογία ή ακόμα και να είναι καταστροφικές.
Τα γενικά συμπτώματα της λοίμωξης από Λιστέρια μπορεί να προσομοιάζουν μια βαριά γρίπη. Εμφανίζεται πυρετός με ρίγος, πονοκέφαλος, κοιλιακοί και μυϊκοί πόνοι, ναυτία, έμετος ή και διάρροια. Σε σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί μέσω του αίματος να προσβληθεί το κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ) και να παρουσιαστεί κλινική εικόνα μηνιγγίτιδας ή εγκεφαλίτιδας. Η Λιστέρια, μάλιστα, αποτελεί το δεύτερο συχνότερο αίτιο μηνιγγίτιδας σε άτομα άνω των 50 ετών και χρήζει διαφορετικής αντιβιοτικής αγωγής από το κλασικό εμπειρικό σχήμα. Σε προσβολή του ΚΝΣ, εκτός από τα παραπάνω συμπτώματα, εμφανίζεται αυχενική δυσκαμψία, φωτοφοβία και διαταραχή του επιπέδου συνείδησης.
Κατά την εγκυμοσύνη, η Λιστερίωση μπορεί πάλι να εμφανιστεί ως γριπώδες σύνδρομο, με πυρετό, μυαλγίες και αδυναμία. Ωστόσο, μπορεί ταχέως να εξελιχθεί και να προκαλέσει αποβολή ή θάνατο του εμβρύου, αν δεν αντιμετωπιστεί κατάλληλα εγκαίρως. Εκτός από την ίδια την έγκυο, η Λιστέρια περνάει μέσω του πλακούντα και στο έμβρυο, με συνέπεια την πρόκληση διαταραχών είτε ενδομητρικά, είτε μετά τη γέννηση. Είναι δυνατό να παρουσιαστεί με πρόωρο τοκετό ή σηπτικό σύνδρομο με προσβολή του νευρικού συστήματος του νεογνού.
Η κλινική υποψία για Λιστερίωση τίθεται σε σηψαιμία ή μηνιγγίτιδα σε νεογέννητο ή σε ασθενείς άνω των 50 ετών, σε εμπύρετη λοίμωξη εγκύου κατά το τρίτο τρίμηνο της κύησης και σε επιδημία τροφιμογενούς γαστρεντερίτιδας. Η διάγνωση επιβεβαιώνεται με την απομόνωση του βακτηρίου σε βιολογικά υγρά, όπως το αίμα, το εγκεφαλονωτιαίο υγρό, το μηκώνιο (σε μόλυνση εμβρύου) ή και στο μολυσμένο τρόφιμο.
Σημαντική για την αντιμετώπιση της Λιστερίωσης είναι η αντιβιοτική αγωγή. Το κύριο αντιβιοτικό που χορηγείται σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η αμπικιλλίνη. Σε περίπτωση αλλεργίας, εναλλακτική λύση αποτελεί ένα σχήμα σουλφαμεθοξαζόλης. Επικουρικά χρησιμοποιούνται και μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη για τον πυρετό και τους μυϊκούς πόνους, αντιεμετικά ή αντιδιαρροϊκά. Συστήνεται επίσης ελαφρά δίαιτα, ενυδάτωση και ξεκούραση. Σε υγιείς ενήλικες, η λοίμωξη συνδράμει χωρίς υπολειπόμενες διαταραχές, με τη βελτίωση των συμπτωμάτων να είναι εμφανής στις 3 με 5 μέρες αντιβιοτικής αγωγής. Σε νεογνά ή ανοσοκατεσταλμένους, η λοίμωξη θα είναι σοβαρότερη με μακρύτερη πορεία και μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο.
Δεν υπάρχει προφυλακτική αγωγή ή εμβόλιο έναντι της Λιστέριας. Σημαντικά για την πρόληψη είναι η σωστή παρασκευή των φαγητών, η αποφυγή κατανάλωσης απαστερίωτων προϊόντων ή ληγμένων τροφίμων και το προσεκτικό πλύσιμο των χεριών, των επιφανειών προετοιμασίας, των φρούτων και των λαχανικών.
Η Λιστερίωση δεν μπορεί να μεταδοθεί από άτομο σε άτομο. Επομένως, δεν διατρέχουμε κίνδυνο νόσησης μετά από επαφή με κρούσμα, εκτός και αν έχουμε φάει το μολυσμένο τρόφιμο. Σε περίπτωση κατανάλωσης ύποπτου τροφίμου, είναι σκόπιμο να διατηρούμαστε σε επιφυλακή για εμφάνιση των συμπτωμάτων από λιστεριακή λοίμωξη και, σε περίπτωση εκδήλωσης τους, να επικοινωνήσουμε με ιατρό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Listeriosis, Cleveland Clinic. Διαθέσιμο εδώ
- Listeriosis, European Centre for Disease Prevention and Control. Διαθέσιμο εδώ
