Της Μαριάννας Μητσιώτη,
Ίσως από τις σπουδαιότερες εν ζωή φεμινίστριες συγγραφείς και διανοήτριες, η δασκάλα και αγωνίστρια Σίλβια Φεντερίτσι, έχει καταφέρει τόσο μέσω του θεωρητικού της έργου, όσο και της ίδιας της τής ζωής, να συνδράμει στην εξέλιξη της σύγχρονης φεμινιστικής θεωρίας σε μια ιστορική συγκυρία αυτό μόνο ως επιτακτική κοινωνική και πολιτική ανάγκη μπορεί να χαρακτηριστεί.
Η Φεντερίτσι γεννήθηκε στην πόλη Πάρμα της Ιταλίας το 1942. Το 1962 θα μετακομίσει στις Η.Π.Α. για να λάβει το διδακτορικό της στη φιλοσοφία από το Πανεπιστήμιο του Μπάφαλο. Το 1972 ήταν μια από τις συνιδρυτές της International Feminist Collective, της οργάνωσης που ξεκίνησε την εκστρατεία «Μισθοί για την οικιακή εργασία» (Wages For Housework) διεθνώς. Τη δεκαετία του ‘90 θα βρεθεί στη Νιγηρία, όπου για ένα χρονικό διάστημα θα διδάξει στο Πανεπιστήμιο, ενώ παράλληλα συνέχιζε το ερευνητικό της έργο. Από το 1987 έως το 2005, με εξαίρεση την παραμονή της στην Νιγηρία, δίδαξε διεθνείς σπουδές, γυναικείες σπουδές και μαθήματα πολιτικής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Hofstra στο Hempstead της Νέας Υόρκης. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα είναι η πολιτική φιλοσοφία και οι γυναικείες σπουδές, ενώ έχει επίσης συνεισφέρει με διάφορα δοκίμια για την εκπαιδευτική και πολιτιστική πολιτική. Αφορμούμενη από ένα φεμινιστικό και μαρξιστικό πλαίσιο, στο βιβλίο της ο Κάλιμπαν και η Μάγισσα, η Φεντερίτσι ανασυνθέτει την ιστορία του καπιταλισμού βάζοντας για πρώτη φορά επίκεντρο αυτές που έχουν πληγεί περισσότερο, τις γυναίκες.
Η ανάλυση της Φεντερίτσι στο εν λόγω βιβλίο, ερευνά το μεγάλο κυνήγι των μαγισσών την εποχή που συγκροτούνταν αυτό που σήμερα ονομάζουμε νεωτερικότητα και εξηγεί το πώς η καταπίεση και η δαιμονοποίηση της γυναικείας φύσης και του σώματος, αποτέλεσε την βάση του καπιταλιστικού συστήματος και το «πρωπατορικό αμάρτημα», όπως εκείνη αναφέρει, των σύγχρονων πατριαρχικών πεποιθήσεων και καταπίεσης. Το πέρασμα από τη φεουδαρχία στις πρωτοκαπιταλιστικές κοινωνίες συνέπεσε χρονικά με την αποικιοκρατική πολιτική και το κίνημα του Διαφωτισμού, την εποχή του Καρτέσιου και του Χομπς, όπου το σώμα θεωρούταν κάτι το ευτελές και κατώτερο έναντι του πνεύματος, κάτι το οποίο έπρεπε να υποταχθεί. Οι ιδέες αυτές έβλεπαν το σώμα ως εμπόδιο στη διάνοια και αυτό που προτείνει δηλαδή η ερευνήτρια, είναι πως ο σκοπός των καθεστώτων εκείνης της εποχής ήταν η μηχανοποίηση του σώματος έτσι ώστε οι δυνάμεις του να υποταχθούν στη διαμόρφωση της νέας εργασιακής δύναμης. Η οικειοποίηση του σώματος από το κράτος και η αναπαραγωγική εκμετάλλευση μεταμόρφωσαν την αναπαραγωγική διαδικασία σε ένα είδος άμισθης εργασίας, αναφέρει μεταξύ των άλλων η ερευνήτρια.
Δεν είναι τυχαίο το ότι στο τελευταίο της βιβλίο «Πέρα από την επιφάνεια του δέρματος: Επανεξέταση, αναδημιουργία και επανοικειοποίηση του σώματος στον σύγχρονο καπιταλισμό», επεκτείνει την ανάλυσή της για το πώς το σώμα συνεχίζει να καταπιέζεται, αναφέροντας μεταξύ των άλλων, τον ρόλο του ιατρικού κατεστημένου και των κοινωνικών επιστημών, ενώ παράλληλα αναλύει πώς αυτός ο συνεχιζόμενος μετασχηματισμός του σώματος επεκτείνεται προς τα μέσα, όπως και προς τα έξω.
Χαρακτηριστικά αναφέρει σε συνέντευξή της: «Αυτό που συνέχει το βιβλίο, όπως αντικατοπτρίζεται στον τίτλο, είναι η ιδέα ότι δεν μπορούμε να απελευθερώσουμε τα σώματά μας ή να αλλάξουμε τις ταυτότητές μας, αν δεν αλλάξουμε τις υλικές συνθήκες της ζωής μας και αν δεν αναγνωρίσουμε ότι τα σώματά μας συγκροτούνται, ανά πάσα στιγμή, από τις σχέσεις μας με τους άλλους ανθρώπους και τον περιβάλλοντα κοινωνικό και φυσικό κόσμο… Αυτό είναι ένα θέμα που κατά κάποιον τρόπο μας φέρνει πίσω στην αναγεννησιακή αντίληψη για το σώμα, όπου ο «μικρόκοσμος» (το σώμα) συνδέεται με τον «μακρόκοσμο» του σύμπαντος, τα αστέρια. Έτσι, αναλογίζομαι το σώμα με έναν πολύ εξωστρεφή τρόπο. Αυτό σημαίνει ότι αν θέλουμε να αλλάξουμε το σώμα μας πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο που εργαζόμαστε, την πρόσβαση που έχουμε στον παραγόμενο πλούτο, στη φύση. Πρέπει να δράσουμε όχι μόνο στο ίδιο το σώμα, αλλά και στις υλικές συνθήκες που διαμορφώνουν τη ζωή μας, οι οποίες αποφασίζουν τι μπορεί ή δεν μπορεί να κάνει το σώμα».
Συνοψίζοντας, εκτός από τη συμβολή της στο θεωρητικό επίπεδο, η Σίλβια Φεντερίτσι υπήρξε εξαιρετικά δραστήρια ακτιβίστρια στηρίζοντας όλα αυτά τα χρόνια τα δικαιώματα μη προνομιούχων ομάδων.
Σήμερα ζει στο Μπρούκλιν με τον σύντροφό της Τζορτζ Καφεντζή, Αμερικάνο πολιτικό φιλόσοφο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Federici, S. (2014). Ο Κάλιμπαν και η μάγισσα: Γυναίκες, σώμα και πρωταρχική συσσώρευση (μτφ. Γραμμένου, Ι., Γυιόκα, Λ., & Μπίκας, Π.). Αθήνα: Εκδόσεις των Ξένων
- Sylvia Federici, marxfemconference.com, διαθέσιμο εδώ.
- Πέρα από την επιφάνεια του δέρματος: Συνέντευξη με τη Σίλβα Φεντερίτσι, aftoleksi.gr, διαθέσιμο εδώ.
