Της Παρασκευής Κωστίνου,
1936: Η Ισπανία θα βρεθεί αντιμέτωπη με μια πρωτοφανή εσωτερική κρίση για την πρόσφατα ανακηρυχθείσα Δεύτερη Ισπανική Δημοκρατία (το 1931), καθώς ξεσπά μια στρατιωτική σύγκρουση που θα εξελιχθεί σε Εμφύλιο Πόλεμο.
Τα δύο μέτωπα ήταν από τη μία οι λεγόμενοι Ρεπουμπλικάνοι (αριστερών φρονημάτων κατά βάση) και από την άλλοι οι Εθνικιστές. Οι τελευταίοι ήταν εντελώς αντίθετοι με την Κυβέρνηση που είχε δημιουργηθεί από τους πρώτους στις αρχές του ΄36, από τις νέες εκλογές που έφεραν στην εξουσία το Λαϊκό Μέτωπο που αποτελούνταν από έναν συνασπισμό από σοσιαλιστικά, κομμουνιστικά, αυτονομιστικά, αναρχικά και ρεπουμπλικανικά κόμματα. Η Κυβέρνηση, προκειμένου να διασφαλίσει τη μακροημέρευσή της και την ηρεμία, απομακρύνει από τη χώρα μια σειρά από ύποπτους στρατηγούς, ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο Francisco Franco, ο οποίος καθαιρέθηκε από τη θέση του αρχηγού του επιτελείου και μετατέθηκε για να διοικήσει τις Κανάριες Νήσους.
Τα γεγονότα αυτά οδήγησαν τους Εθνικιστές στο να αντιδράσουν, διότι πίστευαν πως η Κυβέρνηση θα συντάσσονταν με τη μαρξιστική επανάσταση, και έτσι μια ομάδα από στρατιωτικούς άρχισαν να συνωμοτούν για να καταλάβουν την εξουσία. Ο αρχικός σχεδιασμός ήθελε την επιχείρηση να πραγματοποιείται τις πρώτες πρωινές ώρες της 18ης Ιουλίου 1936, ωστόσο τα σχέδια άλλαξαν και η κίνηση των στρατιωτικών έλαβε χώρα ένα 24ωρο νωρίτερα, δηλαδή μια μέρα σαν σήμερα. Η αλλαγή αυτή στη δράση των πραξικοπηματιών συνέβη διότι ανακαλύφθηκε μέρος των επιθυμιών τους και έτσι έπρεπε να ενεργήσουν άμεσα.
Ο πρώτος πυρήνας δράσης είχε έδρα το Μαρόκο –που βρισκόταν υπό ισπανικό έλεγχο– και σε λίγες ώρες καταλήφθηκαν οι κομβικές πόλεις Μελίγια, Θέουτα και Τετούα, καθώς οι εθνικιστές είχαν και τη στήριξη μεγάλου μέρους του τοπικού στρατού που αντιτίθενταν στην Κυβέρνηση της Μαδρίτης, ενώ από την άλλη ο διοικητής του στρατού στο ανατολικό Μαρόκο, στρατηγός Manuel Romerales, και άλλοι ανώτεροι αξιωματικοί πιστοί στη Δημοκρατία εκτελέστηκαν. Η αριστερή Κυβέρνηση της Ισπανίας δεν έλαβε άμεσα κάποια μέτρα περιορισμού, καθώς θεωρούσε πως το γεγονός αυτό περιορίζονταν μόνο στην περιοχή του Μαρόκο και έτσι δεν κινδύνευε η ηπειρωτική χώρα.
Ωστόσο, τα γεγονότα ανέτρεψαν την πεποίθησή τους και κατά συνέπεια την επόμενη μέρα, στις 18 Ιουλίου, οι εθνικιστικές δυνάμεις πέρασαν και στην κεντρική Ισπανία και με την πάροδο του χρόνου απέκτησαν τον έλεγχο της χώρας. Υπήρχαν περιοχές όπου η αντίσταση που συνάντησαν ήταν μικρή, ενώ άλλες προέβαλαν ηχηρή αντίσταση, κάτι που ίσχυε και στο ναυτικό, στο οποίο οι πραξικοπηματίες δεν μπόρεσαν να εισχωρήσουν σε μεγάλο βαθμό και δημιουργήθηκαν διάφορες παράκτιες συγκρούσεις, με τους εθνικιστές να θέλουν τα πλοία για να μεταφέρουν μέρος των δυνάμεών τους από τη Βόρεια Αφρική στην Ισπανία προς υποστήριξή τους. Παρόλα αυτά, το κατάφεραν και έτσι η Μαδρίτη τέθηκε υπό πολιορκία τον Νοέμβριο.
Στη σύγκρουση ενεπλάκησαν και η Γερμανία και η Ιταλία, που βοήθησαν τον Franco με την παροχή άφθονων αεροπλάνων, τανκς και όπλων, ενώ από την άλλη η Σοβιετική Ένωση προσέφερε τη βοήθειά της στη Ρεπουμπλικανική πλευρά. Τα πράγματα, όμως, είχαν πάρει τον δρόμο τους και η μια πόλη μετά την άλλη έπεφταν στα χέρια των εθνικιστών, με τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο να αναγνωρίζουν το νέο καθεστώς τον Φεβρουάριο του 1939. Τελικά, την 1η Απριλίου 1939 ο Francisco Franco καταφέρνει να γίνει κυρίαρχος όλης της χώρας –θέση που θα κρατήσει μέχρι τον θάνατό του το 1975– και χιλιάδες Ισπανοί αναγκάστηκαν να καταφύγουν σε καταυλισμούς προσφύγων στη νότια Γαλλία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Timeline of the Spanish Civil War, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
- Spanish Civil War, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
- Spanish Civil War breaks out, history.com, Διαθέσιμο εδώ
- SPANISH CIVIL WAR, encyclopedia.ushmm.org, Διαθέσιμο εδώ
