Της Βάσιας Χατζηγεωργίου,
Πόσο, λοιπόν, αργεί η αναγνώριση ενός καλλιτέχνη; Υπάρχει πιθανότητα να μη συμβεί και ποτέ; Πώς κρίνεται η αξία των έργων τους; Τα παραπάνω ερωτήματα δεν μπορούν να απαντηθούν με απόλυτη βεβαιότητα, είναι όμως αρκετά για να αναδείξουν το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν αρκετοί καλλιτέχνες καθ’ όλη τη διάρκεια της πορείας τους. Ένας από αυτούς φαίνεται πως ήταν και ο Πωλ Γκωγκέν, ένας Γάλλος καλλιτέχνης που καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του εκτός από πίνακες ζωγραφικής φιλοτέχνησε γλυπτά, κεραμικά και έργα από ξύλο. Δίκαια, λοιπόν, έφτασε σήμερα να θεωρείται ως ένας από τους πιο σημαντικούς καλλιτέχνες που επηρέασαν την πορεία της μοντέρνας τέχνης.
Πώς και πότε ξεκίνησε η καλλιτεχνική πορεία του Πωλ Γκωγκέν;
Ο Πωλ Γκωγκέν δεν ξεκίνησε την καλλιτεχνική του πορεία ως το κύριο και βιοποριστικό του επάγγελμα. Αντιθέτως, εργαζόταν στο χρηματιστήριο και ζωγράφιζε ως χόμπι με τους φίλους του. Έτυχε, μάλιστα, να γνωρίσει αρκετούς ιμπρεσιονιστές της εποχής και να ζωγραφίζουν όλοι μαζί. Όμως, σε μία κατάρρευση του χρηματιστηρίου, ο Γκωγκέν αναγκάστηκε να αφήσει το επάγγελμά του και τότε ήταν που πήρε την πιο κομβική απόφαση της ζωής του. Αυτό που αποφάσισε ήταν να χρησιμοποιήσει την τέχνη που τόσο πολύ αγαπούσε ως επάγγελμα, σε μία αναμονή της αναγνώρισής της.
Ποια η μυστηριώδης σύνδεση μεταξύ Γκωγκέν και Βαν Γκογκ;
Αξίζει να σημειωθεί πως ο επιτυχημένος Ολλανδός ζωγράφος, Βαν Γκογκ, αποτέλεσε ένα σπουδαίο κεφάλαιο για τον Γκωγκέν αν και αδιαμφισβήτητα ήταν μια περίοδος της ζωής του που ήθελε να αφήσει πίσω του. Είναι γεγονός πως οι δύο αυτοί καλλιτέχνες ως απόρροια της φιλίας τους και των κοινών οραμάτων τους γύρω από την τέχνη αποφάσισαν να μείνουν μαζί ύστερα από πρόσκληση του Βαν Γκογκ στο σπίτι του, στην Αρλ της Προβηγκίας. Το γεγονός αυτό έλαβε χώρα τη χρονιά 1888 τονίζοντας, ωστόσο, πως η συγκατοίκησή τους διήρκεσε μόλις δύο μήνες.
Γιατί όμως τόσο σύντομο χρονικό διάστημα; Υπήρχε κάποια ρήξη μεταξύ τους; Ποια γεγονότα συνέβαλαν σε αυτή; Σε αντίθεση, λοιπόν, με το όραμά τους για την ίδρυση μιας αποικίας καλλιτεχνών υπήρχαν διαφορές σχετικά με τον τρόπο αντίληψης της τέχνης. Οι δύο αυτοί καλλιτέχνες ανήκουν στο μεταϊμπρεσιονιστικό κίνημα και σε αντιδιαστολή με το γεγονός αυτό ο μεν Πωλ Γκωγκέν χαρακτηρίζεται ως πρωτόγονος, ενώ ο Βίνσεντ Βαν Γκογκ ως ρομαντικός. Αυτές οι διαφορές τους ήταν που όξυναν την κατάσταση και δημιούργησαν ένα ανταγωνιστικό κλίμα, το οποίο σε συνδυασμό με την διαταραχή του δεύτερου τα πράγματα οδηγήθηκαν σε μία περίεργη πορεία. Συγκεκριμένα, αναφέρεται πως ένα βράδυ που βγήκε ο Γκωγκέν, ενώ προηγουμένως είχε εκφράσει στον συγκάτοικό του την επιθυμία του να φύγει από την Προβηγκία, ο Βίνσεντ συγχυσμένος καθώς ήταν τον ακολούθησε κρατώντας ένα ξυραφάκι, μια πράξη που υποδηλώνει την εύθραυστη ψυχική του κατάσταση που τελικά οδήγησε στον αυτό-ακρωτηριασμό του αυτιού του. Ύστερα από αυτή την τραγική κατάσταση που βίωσε ο Γκωγκέν αποφάσισε να απομακρυνθεί και να συνεχίσει την τέχνη του σε άλλο μέρος της γης.
Ο Πωλ Γκωγκέν —όπως βέβαια και πολλοί άλλοι διακεκριμμένοι— ο καθένας στον τομέα του, πέθανε σε κατάσταση φτώχειας, ενώ και η υπόλοιπη ζωή του επίσης χαρακτηριζόταν από μεγάλη ανέχεια. Αν παρακολουθήσει κανείς την ταινία που φέρει το όνομά του Πωλ Γκωγκέν και αποτελεί μία αυτοβιογραφία του, θα αντιληφθεί το μέγεθος της κατάστασης καθώς σε ορισμένα σημεία φαίνεται πως η σύντροφός του αντιμετωπίζει προβλήματα λόγω της έλλειψης φαγητού. Βέβαια, ο ίδιος δεν παρουσιάζει τέτοιου είδους προβλήματα, ενώ αφήνεται να εννοηθεί πως παίρνει ψυχική δύναμη και κουράγιο από την δημιουργία. Συνάγεται, λοιπόν, αβίαστα από τα παραπάνω πως το σημαντικότερο είναι η προσπάθεια και η μη εγκατάλειψη του στόχου, ενώ η υπομονή αναδεικνύεται ως μεγάλη αρετή.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Ingo F. Walther, Gaugen, Εκδόσεις TASCHEN
