Του Ιωάννη Μολλά,
Ο ιός των ανθρωπίνων κονδυλωμάτων/ θηλωμάτων (HPV) είναι ένας αρκετά διαδεδομένος σεξουαλικώς μεταδιδόμενος ιός του ανθρώπου, ο οποίος τις περισσότερες φορές δεν είναι ιδιαίτερα επικίνδυνος. Ορισμένα στελέχη έχει αποδειχθεί πως σχετίζονται στενά με την καρκινογένεση σε συγκεκριμένα όργανα και ιστούς, ενώ τα περισσότερα απλώς προκαλούν κονδυλώματα, κυρίως στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, χωρίς να συνδέονται με άλλες πιο σοβαρές παθολογικές καταστάσεις.
Το πρώτο εμβόλιο για τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων έγινε διαθέσιμο το 2006, ενώ, έως το 2022, η πλειονότητα των χωρών το συμπεριέλαβε στο υποχρεωτικό πρόγραμμα εμβολιασμού για τις γυναίκες, ενώ 45 περίπου χώρες το έχουν κάνει υποχρεωτικό και για τους άνδρες. Ο εμβολιασμός για τον HPV έχει καθιερωθεί ανά την υδρόγειο ξεκινώντας από τις εφηβικές ηλικίες (12-13 έτη), όπου οι νέοι κάνουν τα πρώτα βήματά τους στην ενεργή σεξουαλική ζωή. Είναι, όμως, το εμβόλιο αυτό αποτελεσματικό στην πρόληψη του HPV και των καρκίνων που αυτός προκαλεί;
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τα εμβόλια του HPV όχι απλώς είναι αποδοτικά στη μάχη κατά του ιού, αλλά δρουν ενάντια στα στελέχη 16 και 18, τα οποία είναι υπεύθυνα για το 70% των περιπτώσεων κακοηθών όγκων στην περιοχή του τραχήλου της μήτρας παγκοσμίως. Μάλιστα, για να έχουμε μια καλύτερη εικόνα για το πόσο έχουν βοηθήσει τα συγκεκριμένα εμβόλια στην πρόληψη του καρκίνου, ιδιαίτερα στις γυναίκες, αξίζει να σημειωθεί πως σύμφωνα με στατιστικά που αναφέρονται στις ΗΠΑ, σε γυναίκες νεαρής ηλικίας οι μολύνσεις από HPV που προκαλούν καρκίνο ή θηλώματα έχουν μειωθεί κατά 81%, στις έφηβες κατά 88%, ενώ οι περιπτώσεις πρώιμων τραχηλικών καρκινωμάτων έχουν μειωθεί κατά 40%. Με τον ιό των ανθρωπίνων κονδυλωμάτων σχετίζεται πλήθος κακοηθών όγκων. Μερικοί από αυτούς προκαλούν σοβαρά προβλήματα στον ανθρώπινο οργανισμό, κάνουν μεταστάσεις και επιφέρουν ακόμη και θάνατο.
Παραδείγματα καρκίνων που έχουν βρεθεί να σχετίζονται στενά με τον HPV είναι ο καρκίνος του στόματος (στοματοφαρυγγικός), του αιδοίου, του κόλπου, του πέους, του πρωκτού, και κυρίως, του τραχήλου της μήτρας. Όλοι αυτοί οι διαφορετικοί καρκινικοί τύποι μπορεί στην κλινική εικόνα να διαφέρουν αρκετά, όμως σχετίζονται με τον ίδιο ιό και προσβάλλουν κύτταρα του επιθηλίου της εκάστοτε περιοχής, προκαλώντας νεοπλάσματα. Όλοι οι παραπάνω τύποι ογκογέννεσης μπορούν να αποφευχθούν με την βοήθεια ενός εμβολίου εξαιτίας του κοινού αίτιου που τους προκαλεί. Συνεπώς, καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως το εμβόλιο είναι πολύ αποτελεσματικό στην πρόληψη του ιού, αλλά και των τύπων καρκίνου που σχετίζονται στενά με αυτόν.
Ωστόσο, γνωρίζοντας μονάχα την αποτελεσματικότητα ενός εμβολίου ή φαρμάκου δεν μπορούμε να το διαθέσουμε στην αγορά. Πρέπει απαραίτητα να έχουμε μελετήσει τις παρενέργειες που αυτό προκαλεί, καθώς και τα άτομα τα οποία δεν μπορούν να το λάβουν. Στην περίπτωση του εμβολίου του HPV, έχουν πραγματοποιηθεί εκτενέστατες κλινικές μελέτες και δοκιμές, οι οποίες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα πως οι παρενέργειες είναι ήπιες και μπορεί να περιλαμβάνουν πονοκεφάλους, εμπύρετα, ζαλάδα και κόπωση. Γενικώς, το εμβόλιο προτείνεται κυρίως στις γυναίκες, χωρίς όμως ο αντρικός πληθυσμός να αποκλείεται από το να το λάβει. Άτομα που δεν μπορούν να εμβολιαστούν είναι μονάχα οι αλλεργικοί. Οι εγκυμονούσες θα πρέπει πρώτα να συμβουλευτούν τον ιατρό τους , ενώ άνθρωποι οι οποίοι είναι άρρωστοι θα πρέπει να περιμένουν να βελτιωθούν τα συμπτώματά τους πριν λάβουν μια δόση του εμβολίου. Γενικά, το εμβόλιο κρίνεται ασφαλές δίχως να επιφέρει βαριά συμπτώματα ως παρενέργειες. Ποιοι όμως πρέπει απαραίτητα να λάβουν το εμβόλιο;
Το εμβόλιο κατά του HPV μπορεί να χορηγηθεί σε άτομα που έχουν ξεπεράσει το 9ο έτος της ηλικίας τους, μαζί με άλλα εμβόλια, χωρίς να υπάρχουν επιπλοκές. Η ιδανική ηλικία, όπως αναφέρει και ο FDA, είναι τα 12 έτη για να πραγματοποιηθεί ο εμβολιασμός, δηλαδή προτού το άτομο αναπτύξει μια ενεργή σεξουαλική ζωή. Αργότερα, το εμβόλιο δεν θεωρείται τόσο αποδοτικό, αφού το άτομο πιθανότατα έχει εκτεθεί ήδη στον ιό. Επίσης, το εμβόλιο προτείνεται σε άτομα που πάσχουν από AIDS, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις άτομα μεγαλύτερης ηλικίας μπορεί να το χρειαστούν ύστερα από σύσταση του ιατρού τους.
Τέλος, αξίζει να αναφερθούμε σε μια κοινή αντίληψη που έχει προκύψει μετά την ανακάλυψη του εμβολίου του HPV. Πολλοί πιστεύουν πως το εμβόλιο εξαλείφει την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και το τεστ Παπανικολάου καθίσταται αχρείαστο. Ωστόσο, πρόκειται για παρανόηση, αφού το συγκεκριμένο τεστ αποτελεί κύριο εργαλείο της προληπτικής ιατρικής και έχει σώσει τις ζωές από χιλιάδες γυναίκες ανά τον πλανήτη.
Σε γενικές γραμμές, το εμβόλιο κατά του HPV αποτελεί ένα πολύτιμο εργαλείο στη μάχη κατά του καρκίνου. Με την ευρεία διάδοσή του και την αποτελεσματικότητα που έχει αποδείξει, συμβάλλει σημαντικά στη μείωση των ποσοστών καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και άλλων καρκινικών μορφών. Είναι κρίσιμο, ωστόσο, να συνεχιστούν οι προληπτικοί έλεγχοι, όπως το τεστ Παπανικολάου, για την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση πιθανών προβλημάτων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Human papillomavirus vaccines: WHO position paper, December 2022, World Health Organisation. Διαθέσιμο εδώ
- HPV vaccine: Who needs it, how it works, Mayo Clinic. Διαθέσιμο εδώ
- Prevent 6 Cancers with the HPV Vaccine, cancer.org. Διαθέσιμο εδώ
- Human Papillomavirus (HPV) Vaccination & Cancer Prevention, CDC. Διαθέσιμο εδώ
