Του Γιάννη Λεωτσάκου,
Ο Γιώργος Φλωρίδης, ως Υπουργός Δικαιοσύνης της Κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη, έχει καταφέρει τον τελευταίο χρόνο να στρέψει τα φώτα πάνω του, είτε με τις πολυσυζητημένες μεταρρυθμίσεις που «τρέχουν» στον τομέα του δικαστικού χάρτη και του Ποινικού Κώδικα, είτε με τις αμφιλεγόμενες δηλώσεις του που αφορούσαν κυρίως το έγκλημα των Τεμπών. Θα μπορούσαν να αναλυθούν πολλές από τις αλλαγές που έγιναν πρόσφατα και συζητήθηκαν εντόνως στη δημόσια συζήτηση, αλλά καλό θα ήταν να σταθούμε στην τελευταία, που αποκαλύφθηκε και πήρε δημοσιότητα από… την άμεση εφαρμογή της.
Στις 8 Ιουλίου, πραγματοποιήθηκε στη Μυτιλήνη η δίκη για το πογκρόμ κατά μεταναστών στην πλατεία Σαπφούς που συνέβη τον Απρίλιο του 2018, με τους 21 από τους 26 κατηγορουμένους να καταδικάζονται πρωτόδικα με ποινές που εκτείνονται από έξι έτη μέχρι εννέα μήνες. Μέχρι εδώ, όλα καλά. Το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι η έδρα του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Μυτιλήνης απαγόρευσε στους παρευρισκόμενους δημοσιογράφους να λειτουργήσουν το παρατηρητήριο και να μεταδώσουν τη ροή της δίκης. Η απαγόρευση αυτή στηρίχθηκε σε μία πρόσφατη τροποποίηση του άρθρου 8 του Ν.3090/2002 που επήλθε από τον 5119/2024, ΦΕΚ Α’ 103/05.07.2024, που αναφέρεται ότι «απαγορεύεται η ολική ή μερική μετάδοση με οποιονδήποτε τρόπο, ιδίως μέσω της τηλεόρασης, ραδιοφώνου, διαδικτύου και γενικά οποιουδήποτε τεχνολογικού μέσου, καθώς και η κινηματογράφηση, μαγνητοσκόπηση, ηχογράφηση και αποτύπωση της δίκης μέσω ειδικού λογισμικού που μετατρέπει τον προφορικό λόγο σε γραπτό, ενώπιον ποινικού, αστικού ή διοικητικού δικαστηρίου. Κατ’ εξαίρεση, το δικαστήριο μπορεί να επιτρέψει τις ενέργειες αυτές, εφόσον συναινούν ο εισαγγελέας και οι διάδικοι και συντρέχει ουσιώδες δημόσιο συμφέρον». Πρέπει να τονιστεί, σε αυτό το σημείο, ότι σύμφωνα με το άρθρο 93 του Συντάγματος, οι δίκες είναι δημόσιες, εκτός αν το δικαστήριο αποφασίσει ότι η δημοσιότητα τους μπορεί να είναι επιβλαβής για τα χρηστά ήθη ή θεωρήσει ότι υπάρχουν σοβαροί λόγοι προστασίας της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής των διαδίκων.
Η πολύ συγκεκριμένη και λεπτομερής διάταξη –σε σημείο που κάποιος θα μπορούσε να υποθέσει ότι η τροποποίησή της είναι φωτογραφική– ασφαλώς και δεν αποτελεί καινούρια στον πυρήνα της. Ήδη από το 1991, και εκ νέου το 2002, με αφορμή τη δίκη της 17Ν, υπήρξαν παρεμβάσεις και απαγορεύσεις του κράτους στη μετάδοση των δικών, οι οποίες χρήζουν συζήτησης για το πόσο συνταγματικές είναι, χωρίς να φτάσουμε, βέβαια, ποτέ στο σημερινό σημείο, που η Πολιτεία απαγορεύει ολοκληρωτικά τη δημοσιότητα των δικών από κάθε πιθανό μέσο, με ένα πολύ στενό πλαίσιο εξαιρέσεων, το οποίο είναι αμφίβολο το κατά πόσο θα χρησιμοποιηθεί. Πρέπει να αναφερθεί, σε αυτό το σημείο, ότι το Παρατηρητήριο της Δίκης της Χρυσής Αυγής (Golden Dawn Watch) αποτέλεσε την πρώτη επιτυχημένη προσπάθεια ανεξάρτητων, κυρίως, δημοσιογράφων και μελών της Κοινωνίας των Πολιτών να μεταδώσουν και να αποτυπώσουν τη ροή, τις διαδικασίες και τις πληροφορίες της ιστορικής δίκης, με πολιτικό και κοινωνικό πρόσημο που οδήγησε στον χαρακτηρισμό της Χρυσής Αυγής ως εγκληματικής οργάνωσης και στην καταδίκη πολλών στελεχών αυτής, ενισχύοντας τη διαφάνεια. Η επιτυχία της προσπάθειας αυτής έστρωσε το έδαφος και έτσι, ακολούθησαν και άλλες ανάλογες πρακτικές στη δίκη της δολοφονίας του Ζακ Κωστόπουλου, στη δίκη του Λιγνάδη, στη δική της Ηλιούπολης, στη δίκη της Κιβωτού του Κόσμου κ.α..
Είναι ξεκάθαρο ότι η Κυβέρνηση επιθυμεί να περιορίσει την ελευθερία μετάδοσης και πληροφόρησης των πολιτών, «πατώντας» πάνω σε μια υπάρχουσα διάταξη, η οποία είχε μείνει πολύ πίσω λόγω της τεχνολογικής εξέλιξης, και βάζοντας ένα μεγάλο εμπόδιο στο αξιοθαύμαστο έργο των δημοσιογράφων, το οποίο γίνεται πολλές φορές εθελοντικά και ανεξάρτητα. Μέσω της περαιτέρω αυστηροποίησης της νομοθεσίας, η αφιλτράριστη πληροφορία για ιστορικές δίκες εξαφανίζεται, και έτσι οι πολίτες δεν έχουν τη δυνατότητα να σχηματίσουν μόνοι τους άποψη για τα σημαντικά αυτά γεγονότα. Σίγουρα, όμως, τα παρατηρητήρια των δικών δεν ενοχλούν μονάχα την πολιτική εξουσία, αλλά και μεγαλοδικηγόρους και δικαστικούς που θεωρούν ότι το Δικαστήριο είναι το τσιφλίκι τους και μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν, και δημοσιογράφους του δικαστικού ρεπορτάζ που επιθυμούν να έχουν αποκλειστική πρόσβαση στην πληροφορία, αλλά και αποκλειστικό λόγο στην κοινοποίηση της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ξενοφών Κοντιάδης / Με την κατάργηση Παρατηρητηρίων σε δίκες πλήττεται το δικαίωμα στην πληροφόρηση, avgi.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κυβερνητικό «μαύρο» στην κάλυψη δικών, efsyn.gr, διαθέσιμο εδώ
- Φλωρίδης εναντίον δημοσιότητας των δικών, in.gr, διαθέσιμο εδώ
