Της Δήμητρας Ψύλλια,
Ο όρος διαλείπουσα χωλότητα αναφέρεται στον πόνο που εντοπίζεται στους μύες των κάτω άκρων και συνιστά ένα από τα πρωταρχικά συμπτώματα της περιφερικής αρτηριακής ανεπάρκειας. Το άλγος που προέρχεται από τη διαλείπουσα χωλότητα σχετίζεται με τη βάδιση και περιορίζεται με την ανάπαυση. Αυτό συμβαίνει διότι η αιμάτωση των ιστών είναι ικανοποιητική κατά την ανάπαυση. Με αυτόν τον τρόπο, δεν υφίσταται απώλεια ιστών και ο κίνδυνος ακρωτηριασμού του άκρου είναι αρκετά μικρός, γεγονός που αλλάζει μόνο αν υπάρξει εξέλιξη της νόσου, της χρόνιας περιφερικής αποφρακτικής αγγειοπάθειας.
Η λέξη χωλότητα αφορά τη βάδιση και είναι προτιμότερο να χρησιμοποιείται μόνο για συμπτώματα των κάτω άκρων. Ο πόνος ως βασικό σύμπτωμα έχει χαρακτηριστικά εν τω βάθει βύθιου άλγους συνήθως στη γαστροκνήμια και κατά κύριο λόγο εντείνεται, εκτός και αν ο ασθενής διακόψει τη βάδιση. Το αίσθημα που περιγράφεται από τους πάσχοντες με διαλείπουσα χωλότητα είναι αυτό της κράμπας ή της κόπωσης των μυών. Σε μία τυπική περίπτωση τα συμπτώματα περιορίζονται με την πάροδο 2-5 λεπτών ανάπαυσης. Η χωλότητα διακρίνεται από άλλους τύπους άλγους των κάτω άκρων στο ότι δεν εμφανίζεται κατά την ανάπαυση και πάντα χρειάζεται κάποιο διάστημα δραστηριότητας για να εμφανιστεί. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, εμφανίζεται αφού ο ασθενής διανύσει μία σχετικά σταθερή απόσταση και ο πόνος σταματά όταν διακόπτεται και η βάδιση. Η ύφεση των συμπτωμάτων δεν εξαρτάται από τη λήψη καθιστικής ή άλλης θέσης και αξίζει να αναφερθεί ότι η σοβαρότητα της χωλότητας κατά κύριο λόγο εκφράζεται με βάση το πόσα «οικοδομικά τετράγωνα» διανύει ο ασθενής μέχρι να αρχίζει να πονά και να παρατηρηθεί η έναρξη των συμπτωμάτων του.
Ανεξάρτητα από το πιο αρτηριακό δίκτυο εμπλέκεται, η χωλότητα κυρίως αφορά τους γαστροκνήμιους μύες, εξαιτίας του μεγάλου έργου τους λόγω της μηχανικής της βάδισης. Οι στενώσεις κεντρικότερα της έκφυσης της εν τω βάθει μηριαίας αρτηρίας μπορεί να προκαλέσουν άλγος στον μηρό. Άλγος στους γλουτούς μπορεί να είναι ενδεικτικό βλάβης κεντρικότερα των υπογάστριων αγγείων και δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που συνοδεύεται και από σεξουαλική ανικανότητα.
Τονίζονται δύο καταστάσεις που συχνά μιμούνται τη χωλότητα: η οστεοαρθρίτιδα του ισχίου ή του γόνατος και η συμπίεση του νωτιαίου μυελού λόγω συγγενούς ή οστεοφυτικής στένωσης του νωτιαίου σωλήνα. Η διαλείπουσα χωλότητα μπορεί να διαφοροδιαγνωστεί από την οστεοαρθρίτιδα, καθώς ο πόνος στη δεύτερη βρίσκεται εντοπισμένος κυρίως στις αρθρώσεις. Ακόμη, ο βαθμός και ο τύπος της άσκησης που προκαλεί τα συμπτώματα ποικίλλει στην οστεοαρθρίτιδα και τα συμπτώματά της έχουν ως χαρακτηριστικό ότι είναι εντονότερα το πρωί και κατά την έναρξη της δραστηριότητας, ενώ είναι σημαντικό το γεγονός ότι στην περίπτωση αυτής της νόσου η ανάπαυση δεν ανακουφίζει άμεσα όπως συμβαίνει στη διαλείπουσα χωλότητα. Πιο σπάνιες καταστάσεις, όπως η στένωση του ισθμού της αορτής, το χρόνιο σύνδρομο διαμερίσματος, το σύνδρομο παγίδευσης ιγνυακής αρτηρίας και η αγγειίτιδα μπορούν να μιμηθούν μέχρι έναν βαθμό τα συμπτώματα της αθηρωματικής αρτηριακής ανεπάρκειας και να παρουσιάσουν διαλείπουσα χωλότητα. Η ηλικία εμφάνισης των συμπτωμάτων τους μπορεί να βοηθήσει στη διαφοροδιάγνωση των ανωτέρω καταστάσεων.
Για τη σωστή διάγνωση της χωλότητας αγγειακής αιτιολογίας θα πρέπει να τίθεται εύκολα με την εντόπιση του πόνου στην γαστροκνήμια, την έναρξη με το περπάτημα, τον χαρακτήρα του άλγους συμπιεστικό ή νύσσον, το διάστημα που απαιτείται για την ύφεση των συμπτωμάτων μετά το πέρας της άσκησης (άμεσα), την ανάπτυξη συμπτωμάτων με την δεδομένη απόσταση που διανύεται μέχρι την αρχική έναρξη του άλγους (αρχική απόσταση χωλότητας) και τη μείωση ή και την εξάλειψη των σφύξεων κατά την άσκηση.
Οι ασθενείς που νοσούν από την περιφερική αρτηριακή νόσο (ΠΑΝ) των κάτω άκρων ταξινομούνται σε τέσσερα στάδια, ενώ από τους συμπτωματικούς ασθενείς το 1/3 θα εμφανίσει διαλείπουσα χωλότητα. Περιγράφουν κλασσικά έναν αρκετά έντονο μυϊκό πόνο στη γαστροκνήμια, στον μηρό ή στον γλουτό κατά τη βάδιση που ανακουφίζεται όταν ξεκουραστούν. Ο πόνος οφείλεται στον αναερόβιο μεταβολισμό των σκελετικών μυών, λόγω ανεπαρκούς αιμάτωσης. Αναφέρεται ως μία διαδικασία της γήρανσης που φυσικά εμφανίζεται και εξελίσσεται γρηγορότερα σε άτομα που κάνουν οποιουδήποτε είδος καταχρήσεις.
Όσον αφορά τη θεραπεία της διαλείπουσας χωλότητας, όταν αυτή έχει ως αίτιο την ΠΑΝ, οι ασθενείς αντιμετωπίζονται αρχικά συντηρητικά, με σκοπό την αύξηση της απόστασης της διαλείπουσας χωλότητας και τη μείωση του πόνου. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με συστηματική άσκηση. Επίσης, η χορήγηση και θεραπεία με σιλοσταζόλη (ένας αναστολέας της φωσφοδιεστεράσης με αντιαιμοπεταλιακή και αγγειδιασταλτική δράση) μπορεί να συμβάλλει σε κάποιο βαθμό σε μικρή αύξηση της απόστασης βάδισης. Όταν ο ασθενής φθάσει σε σημείο που η συντηρητική αντιμετώπιση αποτύχει ή ο ασθενής υποφέρει από διαλείπουσα χωλότητα με καθοριστική επίδραση στην ποιότητα της ζωής του, το επόμενο βήμα είναι η επαναιμάτωση του άκρου, η οποία μπορεί να υλοποιηθεί είτε διαδερμικά (αγγειοπλαστική με μπαλόνι, με ή χωρίς την τοποθέτηση stent) ή με ανοιχτή χειρουργική αποκατάσταση (αρτηριακή παράκαμψη).
Ο ασθενής από τη δική του πλευρά μπορεί να βοηθήσει τον εαυτό του με κάποια απλά βήματα, όπως τη διακοπή του καπνίσματος και τον αυστηρό έλεγχο του σακχάρου αίματος, της αρτηριακής του πίεσης και της χοληστερόλης και να προβεί σε θεραπεία αν καποιό από τα ανωτέρω βρεθούν παθολογικά. Ακόμη, ο πάσχων οφείλει να είναι τυπικός με τη φαρμακευτική του αγωγή, σε περίπτωση που του δοθεί και να φροντίσει για τη συστηματική του σωματική δραστηριότητα, τη σωστή και ισορροπημένη διατροφή του και τη διατήρηση του φυσιολογικού του βάρους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- JAMES O. GARDEN, ROWAN W. PARKS, ΑΡΧΕΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ, ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ, ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ Α. Ε., 2021
- Μ. Δούμας, Κ. Τζιόμαλος, Κλινική Εξέταση και Διάγνωση, UNIVERSITY STUDIO PRESS, 2017
