Του Ανδρέα Βλάχου,
Στα μέσα του μεγάλου, πολυάσχολου, αποκεντρωμένου γουέστερν του Κέβιν Κόστνερ Horizon: An American Saga — Chapter 1, ο ηθοποιός Ντάνι Χιούστον εκφωνεί μια σύντομη ομιλία. Το έτος είναι το 1863 —δύο χρόνια από τον Εμφύλιο Πόλεμο— και ο χαρακτήρας του, ένας συνταγματάρχης επικεφαλής ενός στρατιωτικού οχυρού στα νοτιοδυτικά, συζητά για έναν κοντινό οικισμό που ονομάζεται Horizon. «Οι Απάτσι έκαψαν πρόσφατα τον οικισμό ολοσχερώς, σκοτώνοντας δεκάδες εποίκους. Απλώς πρέπει να κοιτάξετε τη γη για να δείτε γιατί θα συνεχίσουν να έρχονται οι νεοφερμένοι», λέει ο συνταγματάρχης.
«Μπορεί να θυμάστε ότι αυτό ήταν που μας οδήγησε να διασχίσουμε τον ωκεανό σε αυτήν τη χώρα εξαρχής».
Ο Χιούστον, μια επιβλητική παρουσία με μια πλούσια, επιτύμβια φωνή που μπορεί να υποδηλώνει βάθη, δίνει αυτό το νεύμα στο Manifest Destiny με άνυδρη νηφαλιότητα. Τα λόγια του σίγουρα ακούγονται ουσιαστικά, ωστόσο αυτή η αναφορά στον αμερικανικό επεκτατισμό απλώς κρέμεται στον αέρα, χωρίς να έχει προσκολληθεί στην ιστορία ή την ιδεολογία. Δεδομένου αυτού του νεύματος καθώς και του μεγάλου μεγέθους, του πολυπληθούς καστ της ταινίας, των πολλαπλών σειρών της ιστορίας και του χρόνου προβολής σχεδόν τριών ωρών, είναι λογικό να υποθέσουμε ότι ο Κόστνερ θα προσθέσει περιεχόμενο, σχολιασμό ή, πραγματικά, οτιδήποτε. Ωστόσο, το μόνο που είναι ξεκάθαρο από το Κεφάλαιο 1, το κύριο εισιτήριο για τον κύκλο τεσσάρων ταινιών του, που δημοσιοποιήθηκε με μεγάλη δημοσιότητα, είναι ότι η γη ήταν τεράστια και όμορφη και όλοι ήθελαν ένα κομμάτι.
Το Κεφάλαιο 1 είναι η πρώτη ταινία που σκηνοθέτησε ο Κόστνερ μετά το γουέστερν του 2003 Open Range, ένα σοβαρό δράμα εποχής για κτηνοτρόφους ελεύθερης βοσκής που αντιμετωπίζουν έναν πλούσιο κτηνοτρόφο. Αυτό που είναι εντυπωσιακό σε αυτή την ταινία, πέρα από το πώς ο Κόστνερ αντλεί από τόσα πολλά διαφορετικά είδη —Τζον Φορντ, Κλιντ Ίστγουντ και Σαμ Πέκινπα, μεταξύ άλλων— είναι πως προσπαθεί να τιμήσει τα «παλιομοδίτικα» γουέστερν που τόσο ξεκάθαρα αγαπά, ενώ ταυτόχρονα περιπλέκει στον μύθο του την Αμερικανική Δύση μέσω του χαρακτήρα ενός στοιχειωμένου από τη βία πυροβολητή.
Μια εκδοχή του ίδιου άντρα – σκληρή, λακωνική, καλή με το όπλο, όχι κακή με τις μικρές κυρίες και τώρα ονομάζεται Χάιες Έλισον- μπαίνει στο Κεφάλαιο 1 περίπου μια ώρα μετά, με όμορφο «καδράρισμα» σε έναν λαμπερό μπλε ουρανό. Τι του παίρνει τόσο καιρό; Δεδομένου του ότι η ταινία παίζει σαν εκτεταμένος πρόλογος, υποπτεύομαι ότι ο Κόστνερ χρονομέτρησε την είσοδό του για ένα έργο τεσσάρων μερών και όχι για μια αυτόνομη ταινία. Αυτό καθιστά δύσκολο να καταλάβουμε τι ακριβώς κάνει εδώ, εκτός από το να κάνει χειρονομίες στην ιστορία, να ασχοληθεί εκ νέου με ένα αρχετυπικά αμερικανικό είδος και να προετοιμάσει τα θεμέλια για ένα έπος που θα συνεχιστεί όταν το Κεφάλαιο 2 κάνει πρεμιέρα τον Αύγουστο.
Σε γραμμένο από τους Κόστνερ και Τζον Μπρέιντ, το Chapter 1 περιλαμβάνει άνισες γραμμές δράσης που μεταπηδούν στον χάρτη, από τα νοτιοδυτικά μέχρι την Επικράτεια του Wyoming. Σε ένα τμήμα, κακοί άντρες με καλά ζυγωματικά, τα ξεσκονόπανά τους στολισμένα με δέρματα ζώων στη Ρώμη των Μονομάχων, κυνηγούν μια δίκαια βίαιη γυναίκα (η Jena Malone σε μια ζωντανή, αξιόπιστη στροφή). Με τον καιρό, καταλήγουν σε μια από αυτές τις παραμεθόριες πόλεις με τους λασπωμένους δρόμους και τους απελπισμένους χαρακτήρες, μια καταβόθρα όπου ο Hayes μπαίνει με λίγο χρυσό και βγαίνει με τη Marigold (Abbey Lee), μια κυρία της βραδιάς (και του απογεύματος). Σε μια άλλη ενότητα, ο Λουκ Γουίλσον οδηγεί ένα τρένο με βαγόνι γεμάτο με σκληρούς Αμερικανούς, Ιάπωνες και δύο βρετανούς τσαμπουκάδες που φαγούζουν για κάποια τιμωρία.
Η ιστορία που αναζωογονεί τη δράση επικεντρώνεται σε έναν οικισμό δίπλα στο ποτάμι σε μια πράσινη κορδέλα που διασχίζει την έρημο και έχει προσελκύσει την προσοχή μιας φυλής των Απάτσι του Λευκού Όρους με επικεφαλής τον Tuayeseh (Γρηγόρη Κρουζ). Αμέσως μετά το άνοιγμα της ταινίας, οι άποικοι παρασύρουν τους συνεργάτες τους σε βιολί, όπως ο καλός λαός του Τζον Φορντ. Όχι πολύ μετά, πολλοί είναι νεκροί, κομμένοι από Απάτσι. Μεταξύ των επιζώντων είναι η πρόσφατα χήρα, άψογα περιποιημένη Φράνσις Κίτρεντ (Σιένα Μίλερ) και η κόρη της, Ελίζαμπεθ (Τζόρτζια ΜακΦέιλ), που βρίσκουν καταφύγιο στο φρούριο. Εκεί, συναντούν έναν ανθυπολοχαγό, τον Τρεντ Τζίφαρτ (Σαμ Γουόρθιγκτον), μια στοχαστική ψυχή που αναφέρεται στους ιθαγενείς της Αμερικής ως αυτόχθονες.
Η βία που ορίζει το Κεφάλαιο 1, δίνοντας στην εξάπλωσή της κάποια αιχμηρά περιγράμματα, λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια δύο ξεχωριστών σφαγών. Το πρώτο συμβαίνει τη νύχτα στο Horizon, ένα βράδυ, όταν μεγάλο μέρος της πόλης έχει συγκεντρωθεί για τον χορό. Μια ομάδα Απάτσι, που ζουν στην περιοχή και θέλουν να διατηρήσουν το πατρογονικό τους σπίτι, καταστρέφουν την πόλη σε μια πυρκαγιά που ο Κόστνερ κινηματογραφεί στενά και, ως επί το πλείστον, με αντικειμενική άποψη. Αντίθετα, η δεύτερη σφαγή — που ενορχηστρώθηκε από μια ομάδα επιζώντων του Horizon και κυνηγών επικηρυγμένων εναντίον μιας διαφορετικής φυλής — φαίνεται σε μεγάλο βαθμό μέσα από τα μάτια ενός λευκού αγοριού. Είναι ένας επιζών του Horizon και καθώς αυτή η σφαγή ξετυλίγεται, κλαίει, ρίχνοντας το βλέμμα του και πέφτοντας στα γόνατά του.
Ο παραλληλισμός υποδηλώνει ότι τόσο οι άποικοι όσο και οι ιθαγενείς της Αμερικής έχουν αίμα στα χέρια τους, μια αναγωγική, στην καλύτερη περίπτωση, που αφήνει τους πάντες να ξεφύγουν. Μια πιο περίπλοκη και συνεκτική εικόνα μπορεί να προκύψει όταν ανοίξει το Κεφάλαιο 2. Ο Κόστνερ γυρίζει το τρίτο μέρος. Δεν είναι σαφές πότε ή αν θα γίνει η τέταρτη ταινία. Ελπίζω να το κάνει ακόμα κι αν το Ορίζοντας είναι εξαιρετικά άνισο, μερικές φορές εκνευριστικό και γεμάτο με αποσπασματικές λεπτομέρειες που κατατρώγουν τον ρεαλισμό της εποχής του. Μεταξύ άλλων, κανείς δεν φαίνεται να ξέρει πώς να φτύνει τον καπνό, και για να κρίνουμε από το τέλειο updos και τα τακτοποιημένα φρύδια των γυναικών, όλοι σε αυτό το σύνορο έχουν έναν στιλίστα στη ράχη.
Είναι εύκολο να χαμογελάς με αυτά και άλλα λάθη. Ο Κόστνερ έχει επίσης αδυναμία στις ομιλίες, όπως πολλοί κινηματογραφιστές. Αλλά έχει μια αίσθηση για το γουέστερν και τα τοπία της Δύσης, και μεταξύ των καλών σκηνών που αναμειγνύονται με τους γκρινιάρηδες είναι ένα όμορφα γυρισμένο κυνηγητό σε έναν καταγάλανο ουρανό που βρίσκει δύο αναβάτες να καλπάζουν μετά από έναν τρίτο, ο οποίος αλλάζει άλογα στη μέση του κυνηγητού. Με τις σφυροκοπημένες οπλές και τον αγωνιστικό ρυθμό, η σκηνή συλλαμβάνει τις σπλαχνικές συγκινήσεις μάχης ή φυγής που είναι γνωστές από καλύτερα γουέστερν και δείχνει τι είναι ικανός να κάνει ο Κόστνερ ως σκηνοθέτης. Τείνει να χειρίζεται αυτό το υλικό πολύ ευλαβικά, σαν να το συνοδεύει με φύλλα χρυσού, ακόμα κι όταν σε κάνει να θέλεις να δεις τι είδους χώρα —σκληρή, στωική, εξαγοράσιμη, χαμένη— βλέπει σε αυτό το πλαίσιο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Horizon: An American Saga – Chapter 1 (2024), imdb.com, διαθέσιμο εδώ
