Της Αντωνίας Αποστόλου,
Το 1961 υπογράφεται η σύνδεση της Ελλάδας με την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα —εν συντομία ΕΟΚ—, γεγονός που αποτέλεσε μία από τις μεγαλύτερες και σημαντικότερες συμφωνίες της χώρας στην ιστορία της. Η συμφωνία σύνδεσης της Ελλάδας με την ΕΟΚ είχε σημαντικά οφέλη για την οικονομία, την πολιτική και την κοινωνική ευμάρεια της χώρας, σε μία εποχή όπου ολόκληρη η Ευρώπη πάσχιζε να υλοποιήσει το όραμα της Ενοποίησης.
Με τη νίκη του Κωνσταντίνου Καραμανλή στην εκλογική αναμέτρηση του 1958, χαράζεται και η πορεία της Ελλάδας προς τη σύνδεσή της με την Κοινότητα. Ένας από τους τρεις πυλώνες που είχε θέσει ο Καραμανλής μετεκλογικά, ήταν το ξεκίνημα των διαπραγματεύσεων με την Ευρώπη και η σύνδεση της χώρας με αυτήν, καθώς είχε αντιληφθεί πως ήταν πολύ περισσότερο κερδοφόρα η συνεργασία με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες παρά οι διαπραγματεύσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Έτσι, οι πρώτες διαπραγματεύσεις για τη σύνδεση της Ελλάδας με την ΕΟΚ αρχίζουν στις 8 Ιουνίου του 1959 και ο Πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής υπογράφει την ιστορική για τη χώρα Συμφωνία Σύνδεσης στις 9 Ιουλίου του 1961. Η συγκεκριμένη συμφωνία προέβλεπε την πλήρη ένταξη της χώρας στην κοινότητα το 1984, μετά από μία μακροχρόνια διαδικασία εξομάλυνσης των διαφορών της με τις άλλες χώρες.
Ωστόσο, ο προγραμματισμός αυτός δέχθηκε μία αναπάντεχη τροπή, αυτή του Πραξικοπήματος των Συνταγματαρχών, τον Απρίλιο του 1967. Μία από τις δύσκολες αποστολές που είχαν να αντιμετωπίσουν οι Έλληνες δικτάτορες, ήταν η διπλωματική διαχείριση των διακρατικών σχέσεων με τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες. Ένα δείγμα που επιβεβαίωνε τις διεθνείς δυσχέρειες ήταν η άμεση καταστολή των διεργασιών για την εισχώρηση της Ελλάδας στην ΕΟΚ και ο αποκλεισμός της από το Συμβούλιο της Ευρώπης ως αντίδραση προς την κατάλυση των συνταγματικών αρχών και την κατάρριψη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εντός της ελληνικής επικρατείας.
Ήταν πλέον αντιληπτό πως οι διαδικασίες για την ελληνική ένταξη δεν ήταν δυνατόν να συνεχιστούν υπό συνθήκες πολιτικής ανελευθερίας, καθώς μία από τις προϋποθέσεις για την ολοκλήρωση των διαδικασιών αυτών ήταν η ύπαρξη δημοκρατικού πολιτεύματος. Η παύση των λειτουργιών μερικών από τα κύρια όργανα της Συμφωνίας, όπως η Μεικτή Κοινοβουλευτική Συνέλευση και το Συμβούλιο Σύνδεσης, αποτέλεσε μία de facto αντίδραση της Ευρώπης προς αυτό το αυταρχικό καθεστώς. Όλες αυτές οι διεθνείς εξελίξεις οδήγησαν τους δικτάτορες σε αδιέξοδο, καθώς το «πάγωμα» των διεργασιών για την ένταξη στην ΕΟΚ αποτέλεσε ένα ισχυρό πλήγμα για την οικονομία της χώρας, με κυριότερη συνέπεια τη στέρηση ζωτικών χρηματοδοτικών κεφαλαίων.
Παρόλα αυτά, η δικτατορία φτάνει στο τέλος της τον Ιούλιο του 1974. Με τις εκλογές του Νοεμβρίου του 1974 αναδεικνύεται πρώτος μεταπολιτευτικός Πρωθυπουργός πάλι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Η επιστροφή της Δημοκρατίας ξανά στην Ελλάδα, επιτρέπει τη συνέχιση των διαπραγματεύσεων για την ένταξή της στην ΕΟΚ, κάτι που στην 7ετή Στρατιωτική Δικτατορία είχε σταματήσει ολοκληρωτικά. Τα αποτελέσματα ήταν σαφώς θετικά για τη χώρα. Στις 24 Ιουλίου του 1974, η Ελλάδα επιστρέφει στο Συμβούλιο της Ευρώπης, ενώ το 1975 αιτείται επισήμως της εισχώρησή της σε όλες τις Ευρωπαϊκές Κοινότητες. Ήταν ανάγκη της χώρας να αποδείξει ότι οι διχασμοί και οι εντάσεις του παρελθόντος έχουν εξομαλυνθεί και πλέον η Ελλάδα αποτελεί ένα δυτικό κράτος τόσο σε πολιτικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο. Η υποβληθείσα αίτηση φτάνει στα χέρια των Ευρωπαίων σε ένα φιλικό κλίμα για την ίδια τη χώρα, με φιλοδοξίες για οικονομική ανάπτυξη, για ενίσχυση της δημοκρατίας και βελτίωση της θέσης της στη διεθνή σκηνή.
Ωστόσο, μόνο η εγκαθίδρυση των συνταγματικών αρχών δεν ήταν αρκετή μιας και η έκθεση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο των Υπουργών στις 29 Ιανουαρίου 1975 εξέφραζε ακόμη επιφυλάξεις για την ένταξη της Ελλάδας. Δινόταν ιδιαίτερη έμφαση στους τομείς της γεωργίας και της οικονομίας, στους οποίους η Ελλάδα είχε σημαντικές διαφορές από τους υπόλοιπους «Εννέα» των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Επιπλέον, υπήρχε προβληματισμός σχετικά με τις σχέσεις της χώρας με την γειτονική Τουρκία, καθώς ένα μόλις χρόνο πριν είχε γίνει η εισβολή στην βόρεια Κύπρο, κάτι που ανησυχούσε ιδιαίτερα τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης. Άλλωστε, η Τουρκία ήταν ήδη μέλος της ΕΟΚ, με την συμφωνία σύνδεσης της να είναι σε ισχύ από το 1963.
Παρόλα αυτά, η κυβέρνηση τότε της Νέας Δημοκρατίας, με ηγέτη τον Καραμανλή επέμεινε στην ανάγκη της σύνδεσης της χώρας, προβάλλοντας το επιχείρημα της εθνικής ανάγκης για ενδυνάμωση και εδραίωση της νεοαποκατασταθείσας δημοκρατίας. Στο εσωτερικό της χώρας δεν ήταν πλήρως αποδεκτή αυτή η απόφαση από όλους, με το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα (ΠΑΣΟΚ) και το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος (ΚΚΕ) να εκφέρουν αντίθετη άποψη.
Τίποτα από όλα αυτά δεν αποτέλεσε εμπόδιο για την ένταξη της χώρας στις Κοινότητες και στην ΕΟΚ. Παρά τους δισταγμούς της Επιτροπής, η αίτηση της χώρας έγινε δεκτή από το Συμβούλιο των Υπουργών και οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις επισήμως ξεκίνησαν στις 27 Ιουλίου του 1976 με την ολοκλήρωσή τους να γίνεται στις 23 Μαΐου του 1979. Η μεταβατική περίοδος που δόθηκε στην Ελλάδα ήταν διάρκειας πέντε ετών με σκοπό να προσαρμόσει η Ελλάδα τις τιμές της στα αγροτικά προϊόντα με αυτές της Οικονομικής Κοινότητας και να ενταχθεί η δραχμή στο Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα, η οποία θα εκπροσωπούσε το 1,3% της Ευρωπαϊκής Νομισματικής Μονάδας (ΕΝΜ).
Τελικά, η χώρα υπογράφει τη Συνθήκη Ένταξής της στην ΕΟΚ στις 28 Μαΐου του 1979 στην Αθήνα και επικυρώνεται από το εθνικό Κοινοβούλιο στις 28 Ιουνίου του 1979. Αποτελεί το δέκατο μέλος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας από 1η Ιανουαρίου 1981 απολαμβάνοντας πολλούς ευνοϊκούς όρους για την προσχώρηση αυτή.
Με την ανάληψη της εξουσίας από τον Ανδρέα Παπανδρέου το 1981, υπήρξαν αιτήματα για παρεκκλίσεις από την υπογεγραμμένη Συνθήκη, κάτι που φυσικά δεν ήταν εφικτό να συμβεί. Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ κατάφερε να επιτύχει το αίτημα για αυξήσεις στις κοινοτικές ενισχύσεις με στόχο τον εκσυγχρονισμό των δομών της ελληνικής οικονομίας μέσω των προγραμμάτων, γνωστά με το όνομα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα (ΜΟΠ). Η Ελλάδα συμμετέχει πλέον επισήμως στο όραμα της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η Υπογραφή που έβαλε η Ελλάδα στην ΕΟΚ, tvxs.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Παναγιώτης Λιαργκόβας, Χρήστος Παπαγεωργίου (2018), Το Ευρωπαϊκό Φαινόμενο, Ιστορία Θεσμοί και Πολιτικές, Εκδόσεις Τζιόλα
- Σαν σήμερα: 9 Ιουλίου 1961 – Η υπογραφή της συμφωνίας για τη σύνδεση της Ελλάδας με την ΕΟΚ, kathimerini.gr, Διαθέσιμο εδώ
