Του Ελευθέριου Χονδρού,
Σε μια κίνηση ορόσημο, τα Υπουργεία Μεταλλείων και Ενέργειας, Επιστήμης, Τεχνολογικής Ανάπτυξης και Καινοτομίας, Παιδείας, Προστασίας του Περιβάλλοντος και Υγείας της Σερβίας υπέγραψαν μνημόνιο κατανόησης για την ανάπτυξη της πυρηνικής ενέργειας. Αυτή η συμφωνία, που σχηματίστηκε με είκοσι σχολές, επιστημονικά ιδρύματα και κρατικές εταιρείες ενέργειας, υπεγράφη την Τετάρτη στο Βελιγράδι.
Η Υπουργός Μεταλλείων και Ενέργειας, Ντουμπράβκα Τζέντοβιτς, τόνισε τη σημασία αυτής της συνεργασίας. Δήλωσε ότι θα πρέπει να «επιτρέψει τη συγκέντρωση εμπειρογνωμόνων από τη χώρα και το εξωτερικό που θα εργαστούν για την εξέταση της δυνατότητας δημιουργίας προγράμματος για την εν καιρώ ειρήνης εφαρμογή της πυρηνικής ενέργειας στη Σερβία». Η πρωτοβουλία, σημείωσε, είναι ζωτικής σημασίας για την εθνική ασφάλεια και τον ενεργειακό εφοδιασμό. «Το θέμα του ενεργειακού εφοδιασμού είναι θέμα ενέργειας και εθνικής ασφάλειας και γι’ αυτό είναι σημαντικό να εξετάζουμε όλα τα γεγονότα με επαγγελματικό και αφοσιωμένο τρόπο και να μην παραλείπουμε ούτε ένα βήμα στην πορεία, γιατί δεν έχουμε χώρο για λάθη» πρόσθεσε, σύμφωνα με το δελτίο τύπου του Υπουργείου.
Η υπογραφή πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια ενός πάνελ με τίτλο «Η πυρηνική ενέργεια από το παρελθόν στο μέλλον», την οποία το Υπουργείο χαρακτήρισε ως την «αρχή του δημόσιου διαλόγου» για τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας στη Σερβία. Αυτή η πρωτοβουλία αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας για την εξερεύνηση και, ενδεχομένως, την υιοθέτηση της πυρηνικής ενέργειας για ειρηνικούς σκοπούς.
Τον Ιούνιο, το Υπουργείο Μεταλλείων και Ενέργειας δρομολόγησε πρόσκληση για την εκπόνηση προκαταρκτικής τεχνικής μελέτης για την αξιολόγηση της εφαρμογής της πυρηνικής ενέργειας σε καιρό ειρήνης. Σύμφωνα με τη Τζέντοβιτς, αυτή η μελέτη στοχεύει να παρέχει μια συγκριτική ανάλυση των διαθέσιμων τεχνολογιών, τονίζοντας τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των διαφόρων λύσεων και αξιολογώντας τις τεχνικές, οικονομικές και αγοραίες παραμέτρους για την κατασκευή πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής. Ο Πρωθυπουργός, Μίλος Βούτσεβιτς, επίσης παρών στην εκδήλωση, υπογράμμισε την ιστορική σημασία αυτής της πρωτοβουλίας. «Επιστρέφουμε σε εκείνη τη στιγμή που εγκαταλείψαμε κάτι που δεν έπρεπε να εγκαταλείψουμε, πηγαίνουμε προς την κατεύθυνση ενός καλά ανεπτυγμένου και οργανωμένου κόσμου», είπε. Τα σχόλιά του αντικατοπτρίζουν μια αλλαγή στην εθνική πολιτική από τα τέλη της δεκαετίας του 1980.
Ιστορικά, η κομμουνιστική Γιουγκοσλαβία απαγόρευσε την κατασκευή πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής το 1989 μετά την καταστροφή του Τσερνομπίλ. Αυτή η πολιτική συνεχίστηκε και μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια η Σερβία επανεξετάζει αυτήν τη στάση. Τον Μάρτιο, ο Πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς ανακοίνωσε στην πρώτη σύνοδο κορυφής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας στις Βρυξέλλες ότι η νομοθεσία της Σερβίας θα αναθεωρηθεί για να διευκολυνθεί η ανάπτυξη της πυρηνικής ενέργειας.
Ο Βούτσιτς εντόπισε τρεις κύριες προκλήσεις για τη Σερβία: έλλειψη τεχνογνωσίας στην πυρηνική ενέργεια, οικονομικούς περιορισμούς και την ανάγκη για σημαντική αλλαγή στη νοοτροπία του κοινού. «Θα χρειάζεται πάντα να αλλάζουμε νοοτροπία στον λαό μας, κάτι που δεν είναι εύκολο, αλλά είμαστε έτοιμοι να το κάνουμε, πράγμα που σημαίνει ότι όχι μόνο θα προσαρμοστούμε, αλλά θα πρέπει να αλλάξουμε το συνολικό νομοθετικό πλαίσιο και θα το κάνουμε», δήλωσε.
Ο Πρόεδρος Βούτσιτς υπήρξε επί μακρόν υποστηρικτής της πυρηνικής ενέργειας. Το 2022, επέκρινε το μορατόριουμ στα πυρηνικά εργοστάσια στη Σερβία, ισχυριζόμενος ότι άφησε τη χώρα σε μειονεκτική θέση σε σύγκριση με τους γείτονές της. «Όλοι γύρω μας ζουν χάρη στους πυρηνικούς σταθμούς… όλοι [κάθε χώρα] έχουν αρκετό ηλεκτρισμό χάρη στους πυρηνικούς σταθμούς. Μόνο εμείς πειστήκαμε να είμαστε η πιο ανόητη [χώρα] στην Ευρώπη και να υπογράψουμε ένα μορατόριουμ για τους πυρηνικούς σταθμούς», εξέφρασε.
Η ενεργειακή κρίση του 2021 τροφοδότησε περαιτέρω το ενδιαφέρον της Σερβίας για την πυρηνική ενέργεια. Ο Βούτσιτς ανέφερε πιθανή συνεργασία με τον πυρηνικό σταθμό της Ουγγαρίας στο Πακς, εκφράζοντας την επιθυμία της Σερβίας να είναι συνιδιοκτήτης μειοψηφίας. «Μίλησα ήδη με τον [Ούγγρο Πρωθυπουργό] Βίκτορ Όρμπαν για την κατασκευή του πυρηνικού εργοστασίου τους στο Πακς, όπου εξέφρασα για άλλη μια φορά την επιθυμία μας να γίνουμε συνιδιοκτήτες μειοψηφίας αυτού του πυρηνικού σταθμού και είμαστε έτοιμοι να δώσουμε χρήματα για αυτό», αποκάλυψε ο Βούτσιτς στα ΜΜΕ.
Καθώς η Σερβία προχωρά, το μνημόνιο που υπογράφηκε σηματοδοτεί ένα κρίσιμο βήμα προς την εξερεύνηση της πυρηνικής ενέργειας. Με τη συνεργασία εμπειρογνωμόνων και τη δέσμευση για ενδελεχή αξιολόγηση, η Σερβία στοχεύει να εξασφαλίσει το ενεργειακό της μέλλον, αντιμετωπίζοντας, παράλληλα, τις ανησυχίες για την εθνική ασφάλεια. Ο δημόσιος διάλογος που ξεκίνησε μέσω αυτής της ομάδας αντικατοπτρίζει μια ευρύτερη προσπάθεια για την οικοδόμηση συναίνεσης και την προετοιμασία του έθνους για πιθανή υιοθέτηση της πυρηνικής ενέργειας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Serbian Ministries Sign Memorandum on Development of Nuclear Power, Balkan Insight, διαθέσιμο εδώ
