Του Ιωάννη Αμπατζίδη,
Οι γενικές εκλογές στην Ολλανδία διεξήχθησαν στις 22 Νοεμβρίου του 2023, μετά την κατάρρευση της κυβέρνησης συνεργασίας υπό την ηγεσία του Mark Rutte το περασμένο καλοκαίρι, και σηματοδότησαν μια σημαντική καμπή στο πολιτικό τοπίο της Ολλανδίας, αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στις εκλογές συμμετείχε ένα ιδιαίτερα ευρύ φάσμα κομμάτων, τα οποία ανταγωνίστηκαν για την κατάληψη των 150 διαθέσιμων εδρών στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Οι εκλογές και κυρίως το αποτέλεσμα τους παρουσίασαν με τον καλύτερο τρόπο τον κατακερματισμό και την πόλωση που χαρακτηρίζει την ολλανδική πολιτική σκηνή τα τελευταία χρόνια.
Αρχικά, τα αποτελέσματα αντανακλούσαν μια στροφή προς τις λαϊκίστικες δυνάμεις, με το ακροδεξιό κόμμα του Geert Wilders, Partij voor de Vrijheid (PVV) να κερδίζει τις εκλογές με ποσοστό 23.49% και να συγκεντρώνει έτσι 37 θέσεις στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Ο κεντροαριστερός συνασπισμός των Πρασίνων με το κόμμα των Εργατικών (GroenLinks–PvdA) ήρθε στη δεύτερη θέση με 15.75% και 25 θέσεις στη Βουλή, ενώ χαρακτηριστικό είναι πως το κυβερνόν κόμμα της κεντροδεξιάς, Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) συγκέντρωσε μόλις το 15,24% των ψήφων, μένοντας έτσι στην τρίτη θέση και χάνοντας 10 έδρες στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Τα αποτελέσματα των εκλογών χαρακτηρίστηκαν ως μια από τις μεγαλύτερες πολιτικές ανατροπές στην ολλανδική πολιτική σκηνή από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, και σηματοδότησαν άμεσες αλλαγές στο πολιτικό τοπίο, ενώ όπως αποδείχθηκε, το δυσκολότερο κομμάτι ήταν ο σχηματισμός κυβέρνησης, σε μια από τις ιστορικά σταθερότερες δημοκρατίες της Ευρώπης.
Η εκλογή του Wilders προήλθε μέσω της σκληρής πολιτικής γραμμής που ακολούθησε σχετικά με την πολιτική μετανάστευσης και ασύλου. Ο Wilders είχε δεσμευτεί πως η Ολλανδία «θα επιστραφεί στους Ολλανδούς» και πως «το τσουνάμι του ασύλου και της μετανάστευσης θα περιοριστεί». Φυσικά, σχεδόν αμέσως μετά την εκλογή του, ο νικητής των εκλογών δήλωσε πως δε θα πιέσει για τη λήψη μέτρων κατά του Ισλάμ, όπως η απαγόρευση του Κορανίου ή το κλείσιμο ισλαμικών σχολείων, καθώς η έλλειψη της αυτοδυναμίας τον οδήγησε στην προσπάθεια εύρεσης συμμάχων για τον σχηματισμό κυβέρνησης, οι οποίοι δε θα συμφωνούσαν με την υιοθέτηση μιας σκληρής αντι-ισλαμικής και αντιμεταναστευτικής πολιτικής.
Μετά από τέσσερις μήνες διαπραγματεύσεων, τον Μάρτιο του 2024, ο νικητής των εκλογών, Geert Wilders, εγκατέλειψε την προσπάθεια, για να αναλάβει την Πρωθυπουργία της Ολλανδίας. Με αυτή του την κίνηση ήθελε να βεβαιωθεί πως, εγκαταλείποντας τις προσωπικές του φιλοδοξίες, θα υπάρξει η πιθανότητα σχηματισμού μιας σκληρής Δεξιάς κυβέρνησης και το πολιτικό του όραμα θα πραγματοποιηθεί, έστω και χωρίς αυτόν στο «τιμόνι». Οι συζητήσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης περιλάμβαναν κυρίως το απερχόμενο κυβερνών κόμμα VVD, το κεντρώο Nieuw Sociaal Contract (NSC) και το λαϊκίστικο δεξιό Κίνημα Αγροτών-Πολιτών BoerBurgerBeweging (BBB). O Wilders απογοητευμένος από την έκβαση των συζητήσεων δήλωσε πως ήταν «άδικο» και «συνταγματικά λάθος» ο μη διορισμός του ως Πρωθυπουργός της χώρας. Με αυτόν τον τρόπο, ο νικητής των εκλογών γύρισε πίσω στα έδρανα του Κοινοβουλίου, μια θέση, την οποία κατέχει από το 1998, κάτι που τον καθιστά τον μακροβιότερο βουλευτή στην Ολλανδία.
Περίπου μισό χρόνο μετά την έναρξη των διαπραγματεύσεων, τον Μάιο του 2024, τα παραπάνω κόμματα ήρθαν σε συμφωνία για τον σχηματισμό κυβέρνησης, με το όνομα του υποψηφίου Πρωθυπουργού αρχικά να μην ανακοινώνεται. Εν τέλει, στα τέλη Μαΐου ανακοινώθηκε πως ο επόμενος Πρωθυπουργός της Ολλανδίας θα είναι ο Dick Schoof, ο οποίος διετέλεσε ως επικεφαλής της Ολλανδικής Υπηρεσίας Πληροφοριών και διαχρονικά ήταν μέλος πολλαπλών υπουργείων και δημοσίων υπηρεσιών. Ο Schoof σε δηλώσεις του ανέφερε πως θα είναι Πρωθυπουργός για όλους τους Ολλανδούς και όχι μόνο για τα τέσσερα κόμματα τα οποία τον επέλεξαν. Οι τέσσερις ηγέτες των κομμάτων της κυβέρνησης συνεργασίας δεν έλαβαν κάποιο Υπουργείο, κρατώντας απλά τις έδρες στους στο κοινοβούλιο, ενώ περίπου οι μισοί Υπουργοί που επιλέχθηκαν δεν είχαν άμεση σχέση με την πολιτική σκηνή της χώρας. Η συμφωνία των κομμάτων περιλαμβάνει το αυστηρότερο καθεστώς ασύλου έως τώρα, καθώς και αυστηρότερους ελέγχους στους μετανάστες και τους ξένους φοιτητές και αυστηρούς περιορισμούς στις οικογενειακές επανενώσεις προσφύγων. Η αλήθεια είναι βέβαια πως οι πιο ριζοσπαστικές πολιτικές, τις οποίες ήθελε να ακολουθήσει το PVV τέθηκαν στον «πάγο».
Απομένει να δούμε εάν μια ιδιαίτερα τεχνοκρατική κυβέρνηση, θα καταφέρει να ανταπεξέλθει και να δώσει λύση στα σημαντικά θέματα, τα οποία επηρεάζουν εκατομμύρια Ολλανδούς και όχι μόνο καθημερινά, όπως η στέγαση, η μετανάστευση, αλλά και η κλιματική αλλαγή.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Dutch elections 2023: everything you need to know, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Dutch far-right populist seeks to form government after shock election victory, CNN, διαθέσιμο εδώ
- After Geert Wilders gives up, what’s next for the Netherlands?, Politico, διαθέσιμο εδώ
- After six months, Dutch parties reach government deal, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Dutch ex-spy chief Dick Schoof named as PM-candidate, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Dutch government sworn in after Wilders election win, BBC, διαθέσιμο εδώ
