Της Αντιγόνης Λαπατά,
«Εσύ τι θα γίνεις όταν μεγαλώσεις;»
Από τις πιο συχνές ερωτήσεις που καλείται να απαντήσει ένα παιδί. Με ποια κριτήρια άραγε το καταφέρνει, αφού δεν έχει γνωρίσει τον κόσμο; Αν γυρίσουμε το χρόνο πίσω, θα οδηγηθούμε σε μία αρκετά ενδιαφέρουσα παρατήρηση· όσο πιο μικρή η ηλικία τόσο πιο δημιουργική η απάντηση! Σίγουρα κάποιοι από εσάς θα θυμάστε το μικρό σας εαυτό να ονειρεύεται ταξίδια σε μακρινές χώρες, ακόμη και στο φεγγάρι, ή, γιατί όχι, να κατακλύζει ένα στάδιο με τα τραγούδια του, να υποκλίνονται στο υποκριτικό του ταλέντο, να θαυμάζουν τους πίνακες ζωγραφικής του… να έκανε με λίγα λόγια την αγάπη του, τα χόμπι του επάγγελμα… και πάντοτε να ακολουθεί η ίδια απόκριση από τους μεγαλύτερους:
«Καλά όλα αυτά, αλλά το στομάχι δε χορταίνει»
Το μάθημα που παίρνουμε από μικροί, όταν επιδιδόμαστε με πάθος στις εξωσχολικές μας δραστηριότητες είναι να τις αντιμετωπίζουμε ως κάτι κατεξοχήν συμπληρωματικό. Μπορεί να είναι κάποια πράγματα που μας ευχαριστούν και βοηθούν στην αποσυμφόρησή μας από το απαιτητικό πρόγραμμα του σχολικού διαβάσματος, ωστόσο το τελευταίο είναι που κατέχει κυρίαρχη θέση. Ο λόγος δεν είναι, φυσικά, η αξία του «μανθάνειν» καθαυτή. Αντίθετα, προβάλλονται ως δέλεαρ οι πρακτικές δεξιότητες που θα μας οδηγήσουν σε επαγγελματικές θέσεις με υψηλές απολαβές. Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία προτίμηση τόσο των εκπαιδευτικών μονάδων όσο και των υποψηφίων ακαδημαϊκών πολιτών για συγκεκριμένη επαγγελματική πορεία. Τυχαίο που όλοι οι υποψήφιοι ακαδημαϊκοί πολίτες κυνηγούν τις ίδιες σχολές στο πεδίο τους; Ύποπτο που εκδηλώνουν «επιθυμία» (ή μάλλον προθυμία) να βρεθούν σε δικαστήρια ως δικηγόροι, σε μεγάλα γραφεία ως αρχιτέκτονες, σε ιδιωτικές κλινικές ως ιατροί…;
Κάπως έτσι δημιουργούνται τα «ακόρεστα κορεσμένα» επαγγέλματα. Εξασφαλίζουμε μία θέση με τις ευλογίες όσων μας αγαπάνε, όσων νοιάζονται για το μέλλον μας και την ποιότητα ζωής μας. Δεν έχουμε καιρό για ό,τι μας γέμιζε χαρά κάποτε. Τα χόμπι που είχαμε μικροί έπιαναν πολύ χώρο στο γραφείο μας και τα χώσαμε σε ένα συρτάρι, κάτω από στήλες με έγγραφα και λογαριασμούς. Η ζωή του σωστού επαγγελματία, του σωστού ενήλικα δεν έχει χρόνο για τραγουδάκια και πινέλα. Τα μόνα ταξίδια που επιτρέπει είναι τα επαγγελματικά, αυτά που δεν αναβάλλονται και που δεν μπορείς να τα αποφύγεις. Οι θέσεις θα είναι πάντα γεμάτες, αλλά, όλως περιέργως, θα υπάρχει χώρος μόνο για αυτές. Μήπως, όμως, στριμώχνοντάς μας όλους στο ίδιο κάθισμα δε μένει χώρος να… ανοιχτούμε;
Μα για σταθείτε… με ιλιγγιώδεις εξελίξεις σε τόσους και τόσους τομείς, με τόσα επιτεύγματα για τα οποία υπερηφανεύεται ο σύγχρονος άνθρωπος, είναι δυνατόν να συναντάμε παντού τροχονόμους σε νέες εργασιακές προοπτικές; Ή λέτε οι τελευταίοι να καραδοκούν στο δρόμο, γιατί περιμένουν από άλλους να κυνηγήσουν τις ευκαιρίες που δεν αδράξανε κάποτε οι ίδιοι;
Ώρα να δούμε πίσω από την κουρτίνα! Δηλώνουμε κίνδυνο εξαφάνισης για τόσα επιστημονικά αντικείμενα, όταν εμείς οι ίδιοι τα παραμερίζουμε σαν δεύτερες επιλογές. Το χαρτί του πτυχίου δε συνιστά δέσμευση σε μία και μόνη κατεύθυνση, σε έναν επαγγελματικό μονόδρομο. Το χαρτί αυτό μπορεί να στολιστεί με χρώματα και νότες. Κοιτάζοντάς το να βλέπουμε τον καινούριο δρόμο που χαράξαμε με τα δικά μας όνειρα, όχι απλώς τις λακκούβες που καλύψαμε σε όνειρα άλλων. Ας μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν φορές που ο δρόμος ανοίγει διάπλατα. Στη σημερινή κοινωνία με τις ραγδαίες αλλαγές υπάρχουν εκατοντάδες ανεξερεύνητοι επαγγελματικοί προορισμοί, τόσα εκπαιδευτικά προγράμματα, εμφανή ευτυχώς και στο δημόσιο τομέα, που περιμένουν υπομονετικά ανθρώπους να τα γνωρίσουν και να τα… αναγνωρίσουν ως ισάξια! Τα διάφορα πεδία ενδιαφερόντων όχι μόνο δεν αποτελούν εμπόδιο σε αυτό το ταξίδι, αλλά ενώνονται με τις γνώσεις που αποκτήσαμε στα έδρανα σαν κομμάτια του παζλ που, αν και δεν ταίριαζαν σε κανενός το «έμπειρο» μάτι, ήταν αυτά που ψάχναμε, για να συμπληρώσουν την εικόνα.
Τι θέλουμε, λοιπόν; Να επιβάλλουμε μία ομοιογένεια που επιφέρει έναν άρρητο συμβιβασμό; Αξίζει να πείθουμε παιδιά που μόλις ανακαλύπτουν τον εαυτό τους και αδημονούν να δουν πώς μπορούν να ταιριάξουν στον κόσμο να αποφασίζουν για το αντικείμενο ενασχόλησής τους, τρομοκρατώντας τα ότι η επιλογή τους θα είναι τελεσίδικη; Πλέον ακούγεται τόσο ουτοπικό να σου δίνει χαρά αυτό που είναι προορισμένο να σου προσφέρει μία καλύτερη ζωή. Λέτε να ήρθε η ώρα για λίγη πρωτοτυπία; Μήπως να επιλέγουμε όσα κάνουμε καλά αντί να κάνουμε καλά αυτά που επιλέγουμε εκ των υστέρων με την προτροπή άλλων; Τελικά όχι… αρνούμαι να σαπίζω πίσω από ένα γραφείο! Αρνούμαι να ξυπνάω μέσα στη γκρίνια και τη μιζέρια, να δουλεύω για να ζω και όχι να ζω για τη δουλειά μου! Η αποδοτικότητα προϋποθέτει εξάλλου και απόδοση νοήματος… σωστά;
