Του Δημήτρη Μπουτσικάρη,
Ένας από τους πιο επιδραστικούς ποιητές στα ελληνικά γράμματα του 20ου αιώνα δεν θα μπορούσε να είναι άλλος από τον Κ.Γ. Καρυωτάκη. Το έργο του αποτελείται από μεταφράσεις, πεζά, ποιήματα σταλμένα σε περιοδικά και τις τρεις ποιητικές συλλογές του. Η πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο Ο πόνος των ανθρώπων και των πραμάτων (1919) αφορά μια περιορισμένης έκτασης συλλογή, η οποία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως έργο «μαθητείας» και χωρίς τα επόμενα βιβλία του θα είχε ξεχαστεί εντελώς. Η επόμενή του συλλογή θα είναι τα Νηπενθή (1921), όπου είναι ένα πεδίο πειραματισμού για το επόμενο μεγάλο βήμα του ποιητή. Η τρίτη του ποιητική συλλογή είναι αυτή που θα τον εντάξει στο πάνθεον της ελληνικής ποίησης. Πρόκειται για το Ελεγεία και Σάτιρες (1927), όπου κυριαρχεί ο αστικός ρεαλισμός της καθημερινότητας και η ασυμβίβαστη ματιά του ποιητή για την τραγική πραγματικότητα. Δυστυχώς, τη δημιουργική ποιητική του πορεία θα την διακόψει η αυτοκτονία του την 21η Ιουλίου του 1928.
Ο Κ. Γ. Καρυωτάκης από τη στιγμή που βρήκε τη γαλήνη, όπως αναγράφεται και στο μνημείο που έχει ανεγερθεί προς τιμήν του στην Πρέβεζα, δεν σταμάτησε να απασχολεί και να εμπνέει. Έτσι, δεν έμεινε απαρατήρητος και από πολλούς μουσικούς και καλλιτέχνες, όπου προσφέρθηκαν να μελοποιήσουν ποιήματά του και να αναβαθμίσουν το έργο του Τριπολιτσιώτη ποιητή. Έτσι, δημιούργησαν αριστουργήματα τα οποία πέρασαν στην αθανασία.
Ακολουθούν μερικά επιλεγμένα ποιήματα που μελοποιήθηκαν:
1) Η πεδιάς και το νεκροταφείο
Το πρώτο τραγούδι της λίστας αφορά το ποίημα από το Ελεγεία και Σάτιρες. Η μουσική είναι της Λένας Πλάτωνος, γνωστής και από τη ραδιοφωνική εκπομπή Λιλιπούπολη και η ερμηνεία της Σαββίνας Γιαννάτου. Το τραγούδι είναι από το άλμπουμ 13 τραγούδια (1982). Για την απόφασή της να μελοποιήσει Κώστα Καρυωτάκη το 1979, η Λένα Πλάτωνος λέει: «Η ιστορία μου με τον Κώστα Καρυωτάκη άρχισε στο Τρίτο Πρόγραμμα του Μάνου Χατζιδάκι, όταν μου έγινε πρόταση να τον μελοποιήσω για τις ανάγκες της εκπομπής για την ποίηση. Εγώ αρνήθηκα αρχικά, γιατί φοβήθηκα το τεράστιο καλλιτεχνικό του μέγεθος, και προσφέρθηκα να γράψω σκέτη μουσική που θα ταίριαζε στο ύφος του για να υποστηρίξω τις απαγγελίες. Ο Χατζιδάκις δέχτηκε. Τελικά, μια νύχτα, όπως είχα ανοιχτό στο πιάνο μου το βιβλίο με τα ποιήματα του Καρυωτάκη, το βλέμμα μου αγκιστρώθηκε σε ένα ποίημά του, το μελοποίησα αμέσως και έκλαψα. Έτσι, η εκπομπή «ντύθηκε» και με τα τραγούδια μου, που είχαν αμέσως μεγάλη απήχηση στο Τρίτο, αλλά ακόμα περισσότερη μέσα στην ψυχή μου, όπου και «άκουσα» τη φωνή της Σαβίνας να τα τραγουδάει. Άρεσαν επίσης πολύ και στον Χατζιδάκι κι έτσι έγιναν άλμπουμ στη Lyra του Αλέκου Πατσιφά».
2) Εμβατήριο πένθιμο και κατακόρυφο
Το ποίημα βρίσκεται στο Ελεγεία και Σάτιρες. Μελοποιήθηκε από το ελληνικό ροκ συγκρότημα Μωρά στη φωτιά και τον Στέλιο Παπαϊωάννου (Σαλβαδόρ). Περιέχεται στο δίσκο Θεατρίνοι όπου περιέχει και άλλες μελοποιήσεις έργων ποιητών, όπως του Οδυσσέα Ελύτη (Χαμαιλέων) και του Γιώργου Σεφέρη (Θεατρίνοι).
3) Ανδρείκελα
Και αυτό βρίσκεται στην τρίτη ποιητική συλλογή του Καρυωτάκη. Μελοποιήθηκε από τα Υπόγεια Ρεύματα και βρίσκεται στον δίσκο Ο μάγος κοιτάζει την πόλη (1994). Όμως, δεν είναι το μοναδικό που μελοποιήθηκε, καθώς στο άλμπουμ τους Εικόνες στα σύννεφα (1999) θα συμπεριλάβουν τα Πολύμνια και Παιδικό, το πρώτο από τα Νηπενθή και το δεύτερο από το Ελεγεία και Σάτιρες.
4) Gala
Άλλη μια αξιόλογη μελοποίηση στον Καρυωτάκη είναι το Gala που βρίσκεται στην ποιητική συλλογή Ο πόνος των ανθρώπων και των πραμάτων (1919). Δημιουργοί οι Magic de Spell στο άλμπουμ Κόκκινο (2000). Σύμφωνα με τους Magic de Spell, το Gala ήταν η δεύτερη απόπειρα να συμπεριλάβουν σε δίσκο τους μελοποίηση κάποιου ποιήματος αυτόχειρα Έλληνα ποιητή, ύστερα από το ‘Εμένα οι φίλοι μου σε ποίηση της Κατερίνας Γώγου, όπου αποτελεί και μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του συγκροτήματος.
5) Μπαλάντα στους άδοξους ποιητές των αιώνων
Το επόμενο ποίημα που μελοποιήθηκε το βρίσκουμε στα Νηπενθή. Η μουσική είναι του Μίκη Θεοδωράκη, η ενορχήστρωση του Κώστα Γανωσέλη και η ερμηνεία του Βασίλη Παπακωνσταντίνου. Βρίσκεται στο άλμπουμ Καρυωτάκης του 1984. Μάλιστα, ο Μίκης Θεοδωράκης είχε αναφέρει σε τηλεοπτική του συνέντευξη για αυτή την συνεργασία με τον Παπακωνσταντίνου: «[…] μια μέρα πριν από 5 χρόνια 6 χρόνια, ήρθε ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου […] Και αυτός μου ‘φερε τα βιβλία του Καρυωτάκη, σημείωσε μάλιστα και τους στίχους που αγαπούσε περισσότερο, γράψε μου Καρυωτάκη να τραγουδήσω για τη νεολαία μας».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Κ.Γ. Καρυωτάκης, Ποιήματα και πεζά, Αθήνα: Εκδόσεις Γράμματα Mario Vitti, 2003,
- Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, Αθήνα: Εκδόσεις Οδυσσέας Γιώργος Αράγης, 2006,
- Η μεταβατική περίοδος της ελλαδικής ποίησης, Αθήνα: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΟΚΟΛΗ
