Της Αριάδνης – Παναγιώτας Φατσή,
Οι βασιλικές οικογένειες ανά τον κόσμο συνεχίζουν, μέχρι σήμερα, να συναρπάζουν πλήθος κοινού με τις δημόσιες εμφανίσεις τους. Για την Ελλάδα, το πολίτευμα της βασιλευόμενης δημοκρατίας αποτελεί παρελθόν, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι έχει ατονήσει, ιδιαίτερα για το ενδιαφερόμενο κοινό, η ενασχόληση με την ιστορία της βασιλικής δυναστείας της χώρας. Η πορεία της βασιλικής οικογένειας, με έμφαση στις πριγκίπισσες, καθώς η Ευρώπη πορευόταν μέσα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αποτελεί το θέμα του βιβλίου που παρουσιάζουμε σήμερα.
Ο Νίκος Σ. Παπακωνσταντίνου είναι ένας μελετητής που ασχολείται ιδιαίτερα με ό,τι αφορά την Ιστορία της Ελληνικής βασιλικής δυναστείας. Τα βιβλία του έχουν αγαπηθεί ιδιαίτερα από όσους επιθυμούν να διαβάσουν και να πληροφορηθούν για τη βασιλική οικογένεια, διότι παρουσιάζουν ακριβείς πληροφορίες, μαζί με πλούσια συλλογή φωτογραφικού υλικού. Άρθρα του φιλοξενούνται στην ιστοσελίδα Royal Chronicles και στην εφημερίδα «Η Καθημερινή». Αν και έχουμε σχολιάσει ξανά την πένα του, σήμερα θα παρουσιάσουμε το βιβλίο που τον εισήγαγε στον χώρο των εκδόσεων, και δεν είναι άλλο από το Πριγκίπισσες στη δίνη του πολέμου, που κυκλοφόρησε το 2021 από τις Εκδόσεις Φερενίκη.
Το συγκεκριμένο βιβλίο ξεκινά την αφήγηση από τον γάμο της Πριγκίπισσας Ειρήνης με τον Αιμόνε, δούκα του Σπολέτου τον Ιούλιο του 1939, δίνοντας την εικόνα μιας υπέρλαμπρης τελετής, που σχολιάστηκε ως ιδιαίτερα εντυπωσιακή από τον Τύπο της εποχής. Ήταν μια από τις τελευταίες φορές που όλες οι βασιλικές οικογένειες της Ευρώπης θα μαζεύονταν, για να γιορτάσουν ένα λαμπρό γεγονός, πριν το ξέσπασμα του πολέμου τις διασκορπίσει και τους δημιουργήσει μια σειρά από σοβαρά προβλήματα. Η κήρυξη του πολέμου από την Ιταλία στην Ελλάδα το 1940 βρήκε την Ειρήνη να είναι πριγκίπισσα μιας χώρας που είχε μόλις εμπλακεί σε πόλεμο με την Ελλάδα, χώρα καταγωγής της, την οποία τώρα κυβερνούσε ο αδελφός της. Η Πριγκίπισσα Ειρήνη ανέπτυξε εθελοντική δραστηριότητα στον ιταλικό Ερυθρό Σταυρό, ενώ αντιμετώπισε με μεγάλη αξιοπρέπεια την κράτησή της από τους Γερμανούς, και ακόμη και μετά την έξωση της βασιλικής οικογένειας από την Ιταλία συνέχισε να επιδίδεται σε αγαθοεργίες.
Στο έργο αυτό, όμως, περιγράφονται οι ζωές πάνω από δέκα πριγκιπισσών, που ενεπλάκησαν με τον πόλεμο. Το βιβλίο εκτυλίσσεται σχεδόν σαν μυθιστόρημα. Πράγματι, αν δεν γνώριζε κανείς ότι αυτά τα γεγονότα έχουν συμβεί στην πραγματικότητα, θα μπορούσε εύκολα να φτάσει στο τέλος του βιβλίου ταχύτατα, σαν να διάβαζε μια καλογραμμένη νουβέλα – κι όμως, είναι η ίδια η ζωή και η Ιστορία που έχει πλάσει τα καλύτερα «σενάρια».
Ένα ακόμα ενδιαφέρον κεφάλαιο του βιβλίου αφορά την Πριγκίπισσα Αλίκη του Μπάτενμπεργκ, η οποία είχε γερμανική καταγωγή, αλλά το 1903 νυμφεύθηκε τον Πρίγκιπα Ανδρέα, με τον οποίο απέκτησαν μεταξύ άλλων τέκνων και τον Πρίγκιπα Φίλιππο, μετέπειτα σύζυγο της Βασίλισσας Ελισάβετ Β’ της Αγγλίας. Η Πριγκίπισσα Αλίκη, μαζί με την Πριγκίπισσα Ελένη, σύζυγο του Πρίγκιπα Νικολάου, επέλεξαν να παραμείνουν στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια του πολέμου. Ο χαρακτήρας της Πριγκίπισσας Αλίκης χαρακτηριζόταν από ιδιαίτερο θάρρος, καθώς παραδίδεται ότι, όταν ο Γερμανός αρχιστράτηγος την επισκέφθηκε στην Αθήνα και τη ρώτησε αν θα μπορούσε να κάνει κάτι για αυτήν, εκείνη του απάντησε ότι θα μπορούσε να πάρει τα στρατεύματά του από τη χώρα της. Με κίνδυνο της δικής της ζωής, έκρυψε την εβραϊκή οικογένεια Κοέν από τα γερμανικά στρατεύματα, πράξη για την οποία τιμήθηκε από τα Ηνωμένα Έθνη, ενώ παράλληλα οργάνωσε με δική της πρωτοβουλία συσσίτια για τους Αθηναίους που μαστίζονταν από την πείνα, με προτεραιότητα στα παιδιά.
Τέλος, ένα κομμάτι του βιβλίου ρίχνει φως στη δράση του διαδόχου Παύλου και της Πριγκίπισσας Φρειδερίκης κατά τη διάρκεια του πολέμου. Ο Παύλος ακολούθησε τον Βασιλιά Γεώργιο Β’ στο εξωτερικό, ενώ η Φρειδερίκη παρέμεινε στην Ελλάδα. Ο συγγραφέας δε χάνει την ευκαιρία να ρίξει φως στο εριζόμενο ζήτημα της πράξης του Γεωργίου Β’, με την οποία άφηνε εντολή για αντιβασιλεία του Πρίγκιπα Πέτρου. Ο Νίκος Παπακωνσταντίνου εξηγεί ότι δεν επρόκειτο για έλλειψη εμπιστοσύνης στον διάδοχο και την Πριγκίπισσα Φρειδερίκη, αλλά για μία έκτακτη απόφαση, που θα χρησίμευε μόνο σε περίπτωση που τόσο ο βασιλιάς, όσο και ο διάδοχος, θα σκοτώνονταν αμφότεροι, και οπότε θα έπρεπε να ανέλθει στον θρόνο ο ανήλικος Κωνσταντίνος. Στο κείμενο αυτό παρουσιάζεται και το τελευταίο γεύμα της οικογένειας πριν χωριστούν ο Παύλος με τη Φρειδερίκη, χωρίς να γνωρίζουν πότε θα ξαναβρεθούν.
Συνολικά, το βιβλίο διαβάζεται ευχάριστα από τους λάτρεις της Ιστορίας, και όχι μόνο της βασιλικής οικογένειας. Πρόκειται για ένα απάνθισμα πληροφοριών και υλικού που σίγουρα έγινε με μεγάλη προσοχή στη λεπτομέρεια από τον συγγραφέα, και εν κατακλείδι δίνει την εικόνα του τρόπου με τον οποίο οι γυναίκες της βασιλικής οικογένειας βίωσαν από τη δική τους μεριά τα γεγονότα του πολέμου.
