Του Θοδωρή Κεχαγιόγλου,
Οι μύκητες είναι μικροοργανισμοί που εμφανίζουν τεράστια ποικιλομορφία, ζουν σε ζεστό και υγρό περιβάλλον, ενώ πολλοί από αυτούς είναι γνωστοί για τη μεγάλη τους βιολογική σημασία στην ανάπτυξη των φυτών. Μόνο το 0,1% των μυκήτων είναι επιβλαβείς για τον άνθρωπο και οφείλονται για την εμφάνιση μυκητιάσεων. Οι μυκητιάσεις αποτελούν λοιμώξεις των εξωτερικών, συνήθως, στοιβάδων του δέρματος, των νυχιών και του τριχωτού της κεφαλής. Σπανιότερα, προσβάλλουν και εσωτερικά όργανα και σε αυτήν την περίπτωση ονομάζονται συστηματικές (π.χ. ενδοκαρδίτιδα, σηψαιμία, μηνιγγίτιδα, πνευμονία κλπ.). Τις συναντάμε και στα δύο φύλα. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, το δέρμα σχηματίζει ένα φυσικό φράγμα, προκειμένου να προστατευθεί από τους μύκητες που υπάρχουν έτσι κι αλλιώς στην επιφάνειά του, ως μέρος της φυσιολογικής χλωρίδας του ανθρώπινου οργανισμού. Όμως, μπορεί κάποιοι μύκητες να υπεραναπτυχθούν, να διαπεράσουν αυτό το φράγμα και να γίνουν παθογόνοι (δερματική μυκητίαση).
Ανάλογα με το είδος του εκάστοτε μύκητα, υπάρχουν τρεις βασικές κατηγορίες:
- Δερματοφυτίες, οι οποίες προκαλούνται από τα δερματόφυτα. Αυτά «τρέφονται» με κερατίνη που υπάρχει φυσιολογικά στο δέρμα, επομένως δεν απαιτούν πρότερη δερματική βλάβη. Έτσι, εμφανίζονται σε υγιείς περιοχές του δέρματος με υψηλά ποσοστά κερατίνης, όπως επιδερμίδα, νύχια και τρίχες.
- Ποικιλόχρους πιτυρίαση, που προκαλείται από το λιπόφιλο σαπροφυτικό μύκητα Malassezia furfur. Αυτός ο μύκητας παρατηρείται στη φυσιολογική χλωρίδα του οργανισμού μας. Εμφανίζεται σε νέους και νέες και προσβάλλει επιλεκτικά τον θώρακα και την πλάτη, και σπανιότερα, τον λαιμό, τα μπράτσα και το πρόσωπο.
- Καντιντιάσεις, οι οποίες προκαλούνται από τον μύκητα Candida. Αυτός ευνοείται από την ύπαρξη υγρασίας στο δέρμα, για αυτό και προσβάλλει τα σημεία του δέρματος με πτυχές, όπως μασχάλες ή μεσοδακτύλιες περιοχές.
Τα αίτια εμφάνισης μυκητιάσεων ποικίλλουν και μπορεί να είναι:
- Κατεσταλμένο ανοσοποιητικό σύστημα ( π.χ. άτομα προσβεβλημένα από τον ιό HIV)
- Λήψη αντιβιοτικών ή κορτιζόνης
- Κακή υγεινή και διατροφή
- Στενά ενδύματα
- Σακχαρώδης διαβήτης
- Καρκίνος
- Μεταμόσχευση οργάνων
- Αυξημένη υγρασία
- Συχνές ενδοκολπικές πλύσεις
Ανάλογα με την εκάστοτε περιοχή εμφάνισης της μυκητίασης, τα συμπτώματα διαφέρουν. Ωστόσο, τα πιο κλασικά είναι κνησμός, ερυθρότητα, απολέπιση, εφίδρωση ξηρότητα. Μάλιστα, στη μυκητίαση του τριχωτού της κεφαλής εμφανίζονται διάσπαρτες αποψιλωτικές πλάκες (φαλακρά μπαλώματα), ενώ στη μυκητίαση άνω και κάτω άκρων παρατηρείται δυσοσμία και υποκίτρινη απόχρωση. Στη μυκητίαση των νυχιών υπάρχει πάχυνση, αποχρωματισμός και δυστροφία, ενώ το νύχι γίνεται εύθραυστο και μπορεί, σε πιο ακραίες καταστάσεις, να έχουμε ονυχόλυση – θρυμματισμό του νυχιού. Για τη διάγνωση του είδους και της επικινδυνότητας της μυκητίασης απαιτείται η εξέταση καλλιέργειας από την περιοχή της βλάβης. Χρειάζονται τουλάχιστον 15 μέρες, προκειμένου να αναπτυχθεί επαρκώς ο μύκητας μέσα στην αντικειμενοφόρο πλάκα.
Υπάρχουν διάφορα πρότυπα θεραπείας ανάλογα με το πόσο ήπια ή όχι είναι η κάθε περίπτωση. Συνήθως, αντιμετωπίζονται με τοπική ή συστηματική αγωγή. Σε απλές μυκητιάσεις, υπάρχουν αλοιφές, σαμπουάν και λοσιόν που περιέχουν κετοκοναζόλη ή τερμπιναφίνη ανάλογα με τον τύπο του μύκητα. Επίσης, για τις ονυχομυκητιάσεις, χορηγείται ειδική λάκα. Στους ζυμομύκητες, θα χρειαστούν σπρέι με νυστατίνη, ενώ στους μυκηλιακούς μύκητες χρησιμοποιούνται παράγωγα ιμιδαζολίου. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, συνταγογραφούνται ειδικά φάρμακα υπό μορφή ταμπλέτας ή χαπιού, τα οποία χορηγούνται από το στόμα (per os) και αντιμετωπίζουν βλαστομύκητες και δερματόφυτα. Τέτοια φάρμακα αποτελούν η ιτρακοναζόλη, φλουκοναζόλη και τερμπιναφίνη. Συνήθως, χορηγούνται για διάστημα 7 ως 10 ημερών ή και για μεγαλύτερο (άνω των 30 ημερών). Πιθανές παρενέργειες συνιστούν η δυσανεξία του φαρμάκου, αλλά και η αύξηση των ηπατικών ενζύμων. Σε περίπτωση πολύ σοβαρής βλάβης, τέλος, στην ονυχομυκητίαση, μπορεί να συστηθεί και η εξ ολοκλήρου αφαίρεση του νυχιού.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Μυκητιάσεις, Oasis Med Derma Clinic, διαθέσιμο εδώ
- 7 – Applicability of fungi in agriculture and environmental sustainability, sciencedirect, διαθέσιμο εδώ
