Του Ιωάννη Αμπατζίδη,
Εν μέσω ενός ιδιαίτερα ταραχώδους πολιτικού πεδίου στη Λατινική Αμερική, η Βολιβία βρέθηκε στο επίκεντρο του παγκόσμου προσκηνίου. Τον περασμένο Ιούνιο και έπειτα από περισσότερα από σαράντα χρόνια, η Βολιβία βρέθηκε αντιμέτωπη με μια απόπειρα πραξικοπήματος. Το περιστατικό αυτό αντανακλά τις ιδιαίτερα σημαντικές πολιτικές διαιρέσεις που βιώνει η χώρα καθώς αρκετοί είναι οι διαθέσιμοι «μνηστήρες» που προσβλέπουν να εξουσιάσουν τη χώρα, κάτι που ενισχύει συνεχώς την αβεβαιότητα και θέτει την διακυβέρνηση της Βολιβίας ακόμα δυσχερέστερη.
Η Βολιβία, ένα περίκλειστο κράτος στη Λατινική Αμερική, έχει μια ιστορία που χαρακτηρίζεται από πολιτική αστάθεια, κοινωνικές αναταραχές και στρατιωτικά πραξικοπήματα. Τα τελευταία χρόνια, η χώρα βίωσε σημαντικές αλλαγές υπό την ηγεσία του πρώην Προέδρου Evo Morales και των διαδόχων του. Ο Morales, αποτέλεσε τον πρώτο ιθαγενή Πρόεδρο της χώρας και είχε μια μακρά θητεία στον προεδρικό θώκο από το 2006 έως και το 2019. Στις εκλογές του 2019 και μετά από εκτεταμένες διαδηλώσεις πολιτών, ο Morales παραιτήθηκε εξαιτίας των καταγγελιών για εκλογική νοθεία. Η παραίτησή του έφερε προσωρινά στην Προεδρία την Jeanine Áñez, η οποία κατηγορήθηκε πως ακολούθησε αυταρχικές πολιτικές, οι οποίες έφταναν σε σημείο παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το 2020 ο Luis Arce, μέλος του ακροαριστερού κόμματος Movimiento al Socialismo (M.A.S.) εξελέγη πρόεδρος, υποσχόμενος να αποκαταστήσει τη σταθερότητα στη χώρα και να συνεχίσει τη σοσιαλιστική ατζέντα των προκατόχων του. Ωστόσο, το πολιτικό περιβάλλον της Βολιβίας παρέμεινε ασταθές, με βαθιές διαφορές μεταξύ των υποστηρικτών του M.A.S. και των ομάδων της αντιπολίτευσης.
Πιο συγκεκριμένα, κάποιοι λόγοι που οδήγησαν στην απόπειρα πραξικοπήματος ήταν η μείωση των συναλλαγματικών αποθεμάτων και η αύξηση του δημοσιονομικού ελλείματος υπό την προεδρία του Arce. Επίσης, αν και η κατάσταση έχει βελτιωθεί τις τελευταίες δεκαετίες, η φτώχεια, η εισοδηματική ανισότητα και η γενικότερη πολιτική αστάθεια έφεραν αντιδράσεις στο εσωτερικό της χώρας. Η ευρύτερη δυσαρέσκεια για τις οικονομικές πολιτικές του Arce, σε συνδυασμό με την διαφθορά της Βολιβιανής κυβέρνησης, οδήγησαν στην απόπειρα πραξικοπήματος σύμφωνα με τον ενορχηστρωτή αυτού, στρατηγό Juan José Zúñiga. Ο Zúñiga, υποστήριξε πως η αλλαγή της εξουσίας θα επανάφερε τη δημοκρατία στη χώρα, καθώς η Βολιβία εξουσιάζεται από το κόμμα M.A.S. τα τελευταία σχεδόν είκοσι χρόνια. Έτσι, στις 26 Ιουνίου, στρατεύματα με στρατιωτικά οχήματα εισήλθαν στην Plaza Murillo της πρωτεύουσας La Paz, όπου βρίσκεται το Κογκρέσο και το γραφείο της Προεδρίας της χώρας. Πέρα από τα κυβερνητικά κτήρια, οι πραξικοπηματίες είχαν ως στόχο και τα κτήρια των μέσων ενημέρωσης.
Ο πρόεδρος Arce καταδίκασε την απόπειρα πραξικοπήματος, χαρακτηρίζοντάς την ως «απελπισμένη πράξη από όσους επιθυμούν να επιστρέψουν τη Βολιβία σε ένα σκοτεινό παρελθόν». Κάλεσε για ενότητα και ανθεκτικότητα μεταξύ των Βολιβιανών, τονίζοντας την ανάγκη να τηρηθούν οι δημοκρατικές αρχές και το κράτος δικαίου. Αρχικά, ο Arce κάλεσε τους συμπολίτες του να βγουν στους δρόμους και να αντισταθούν στο πραξικόπημα, ενώ στη συνέχεια, σε τηλεοπτικό του διάγγελμα, διαβεβαίωσε τους πολίτες ότι η κατάσταση ήταν υπό έλεγχο και ότι οι υπεύθυνοι για το πραξικόπημα θα αντιμετωπίσουν τη Δικαιοσύνη. Η κυβέρνηση της Βολιβίας ξεκίνησε από τότε μια έρευνα για την απόπειρα πραξικοπήματος, εστιάζοντας στον εντοπισμό και τη δίωξη των συνωμοτών. Τα μέτρα ασφαλείας έχουν ενισχυθεί σε ολόκληρη τη χώρα για να αποτραπούν περαιτέρω αναταραχές, ενώ υπήρξαν εκκλήσεις για διεθνή υποστήριξη και παρακολούθηση, ώστε να διασφαλιστεί η προστασία των δημοκρατικών θεσμών. Μετά από πέντε ώρες έντονης αναταραχής και συζητήσεων μεταξύ του Arce και του Zúñiga, ο τελευταίος συνελήφθη από τις Αρχές, βάζοντας έτσι τέλος στην σύντομη αυτή απόπειρα πραξικοπήματος. Στη συνέχεια ο Arce όρκισε νέους αρχηγούς στα στρατιωτικά επιτελεία.
Η διεθνής κοινότητα αντέδρασε έντονα στα γεγονότα στη Βολιβία. Ο Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών (O.A.S.) και τα Ηνωμένα Έθνη εξέδωσαν ανακοινώσεις καταδικάζοντας την απόπειρα πραξικοπήματος και εκφράζοντας την υποστήριξη στην κυβέρνηση του προέδρου Arce. Οι γειτονικές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Αργεντινής, της Βραζιλίας και της Χιλής, εξέφρασαν επίσης τις ανησυχίες τους και προέτρεψαν για ειρηνική επίλυση της κρίσης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες έχουν ιστορικά μια περίπλοκη σχέση με τη Βολιβία, καταδίκασαν επίσης την απόπειρα πραξικοπήματος. Το State Department εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία επιβεβαίωσε την υποστήριξή του στους δημοκρατικούς θεσμούς της Βολιβίας και προέτρεψε όλα τα μέρη να συμμετάσχουν σε διάλογο και να σεβαστούν τη δημοκρατική διαδικασία. Αντιθέτως, στο εσωτερικό της χώρας και ειδικότερα στους κύκλους της αντιπολίτευσης υπάρχει αναβρασμός, καθώς αρκετοί υποστηρίζουν πως η απόπειρα πραξικοπήματος αποτέλεσε μια σκευωρία του Arce, που είχε ως στόχο την αύξηση της δημοτικότητάς του ενόψει των προεδρικών εκλογών του 2025. Χαρακτηριστικό στοιχείο είναι πως οι στρατιωτικές δυνάμεις ήταν ελάχιστες και κινήθηκαν με μοναδικό στόχο την κατάληψη των διοικητικών κτηρίων στη La Paz.
Η απόπειρα πραξικοπήματος στη Βολιβία αποτελεί μια έντονη υπενθύμιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν τα έθνη που διακατέχονται από μεγάλες κοινωνικές ανισότητες εξαιτίας των λανθασμένων κοινωνικών και οικονομικών πολιτικών που χρησιμοποιούν. Απομένει να δούμε εάν αυτή η απόπειρα ήταν η τελευταία ή ακόμα και αν αποδειχθεί μελλοντικά πως οι κατηγορίες της αντιπολίτευσης ισχύουν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Bolivia foils military coup attempt: All you need to know, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- Bolivia unrest: Coup or no coup?, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Bolivia’s president accused of plotting coup against himself to boost popularity, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Bolivia coup attempt fails after military assault on presidential palace, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Global reaction to failed Bolivia coup attempt, Reuters, διαθέσιμο εδώ
