Της Σπυριδούλας Βλάχα,
Ζούμε στην εποχή της παραγωγικότητας, στην εποχή που «είσαι ό,τι κάνεις», και της συνεχούς δράσης. Η αλήθεια είναι πως, αν το σκεφτούμε με οικονομικούς όρους, μία τέτοια κουλτούρα μπορεί να πάει μπροστά μια κοινωνία, ωστόσο ψυχολογικά τα πράγματα είναι διαφορετικά. Τι συμβαίνει με τις μικρές στιγμές που ξεχνάμε να απολαμβάνουμε μέσα στη μέρα μας, ακριβώς επειδή «τρέχουμε»;
Η παραγωγικότητα συνδέεται στενά με το οικονομικό σύστημα του καπιταλισμού και τον εξυπηρετεί, αφού βασικός του στόχος είναι η παραγωγή. Ειδικά, στις μέρες μας υπάρχει η αντίληψη πως όσα περισσότερα «παράγει» κανείς τόσο περισσότερο επιτυχημένος είναι. Με άλλα λόγια, το να είναι κανείς συνεχώς απασχολημένος και δραστήριος, θεωρείται σημάδι επιτυχίας επαγγελματικής και κοινωνικής.
Την πεποίθηση αυτή την περνάμε από νωρίς στα παιδιά μας, τα οποία από μικρή ηλικία προετοιμάζονται για μία συνεχή απασχόληση με δραστηριότητες ακαδημαϊκές και εξωσχολικές, ξεχνώντας να τους μάθουμε να σταματάνε για λίγο και να εκτιμούν τα μικρά καθημερινά πράγματα. Έτσι, τα μεγαλώνουμε μαθαίνοντάς τους πως όσο περισσότερα κάνουν τόσο περισσότερο αξίζουν, ενώ αγνοούμε να τους διδάξουμε πως επίσης σημαντική είναι και η ξεκούραση και το κατέβασμα των ρυθμών.
Στα πλαίσια αυτά, αναπτύχθηκε η κουλτούρα της τοξικής παραγωγικότητας, σύμφωνα με την οποία, το άτομο χρειάζεται να είναι δραστήριο συνεχώς, να εκμεταλλεύεται κάθε λεπτό της ημέρας του και να κάνει συνεχώς πράγματα που τον αναβαθμίζουν. Πρόκειται για μία συνεχή ανάγκη αυτοβελτίωσης και εξέλιξης, ενώ στην πραγματικότητα επικρατεί μια ανισορροπία μεταξύ προσωπικού χρόνου και ζωής και εργασίας/δραστηριοτήτων. Ιδιαίτερα στις μεγαλουπόλεις και στις μεγάλες επιχειρήσεις, όπου οι εργαζόμενοι χρειάζεται να εργάζονται με εντατικούς ρυθμούς και συχνά σε ώρες εκτός του ωραρίου τους, η κουλτούρα της τοξικής παραγωγικότητας μπορεί εύκολα να εντοπιστεί.
Μία σημαντική συνέπεια της παραπάνω νοοτροπίας είναι το άτομο να μην μπορεί να ξεκουραστεί και ιδιαίτερα να μη δίνει το δικαίωμα στον εαυτό του για κάτι τέτοιο. Μάλιστα, στην εποχή μας συχνά θα ακούσουμε τη ξεκούραση να ταυτίζεται με την τεμπελιά και το να σταματάει κανείς για λίγο να απολαύσει μία μικρή ευχάριστη στιγμή της ημέρας θα ερμηνευτεί ότι «χαζεύει» και χάνει χρόνο από άλλα σημαντικότερα πράγματα.
Μέσα στους φρενήρεις ρυθμούς που επικρατούν και στη συνεχή ανάγκη και πίεση να είμαστε συνέχεια δραστήριοι και παραγωγικοί, η ζωή κυλάει και παίρνει μαζί της μικρές όμορφες στιγμές. Ωστόσο, συχνά δεν μπορούμε να τις δούμε και να τις εκτιμήσουμε, λόγω της βιασύνης μας να προλάβουμε τα πάντα. Δε χρειάζεται να είναι κάτι μεγάλο αυτό που θα μας φτιάξει την ημέρα, ούτε κάτι ιδιαίτερα σημαντικό. Μπορεί να είναι ο ηλιόλουστος καιρός, μία αγκαλιά από ένα μέλος της οικογένειάς μας, η θέα από κάπου ή τα καλά λόγια ενός συναδέλφου. Όλα αυτά, αν και μικρής σημασίας, έχουν μεγαλύτερη δύναμη από όση πιστεύουμε, και ίσως είναι, εν τέλει, πιο σημαντικά από όσο νομίζουμε, καθώς μας δίνουν δύναμη να προχωρήσουμε μέσα στην ημέρα, με ό,τι αυτή φέρει μαζί της.
Κλείνοντας, η σημερινή κουλτούρα της παραγωγικότητας μας ωθεί σε μία συνεχή δραστηριοποίηση, η οποία ωστόσο μπορεί συχνά να είναι δυσλειτουργική. Μέσα στην πίεση να τα προλάβουμε όλα συνεχώς και να επιτύχουμε, ξεχνάμε να σταματήσουμε για λίγο και να απολαύσουμε αυτό το δώρο που λέγεται ζωή. Μήπως ήρθε η ώρα, λοιπόν;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τοξική παραγωγικότητα: Ακόμα και ο ελεύθερος χρόνος μας δεν είναι ασφαλής στον καπιταλισμό, olafaq.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τοξική παραγωγικότητα: Τι είναι και 5 συμβουλές αντιμετώπισης, businessrev.gr, διαθέσιμο εδώ
