Της Κατερίνας Μανάδη,
Είναι πράγματι αξιοθαύμαστη η ευρεσιτεχνία του ανθρώπου όσον αφορά τη χρήση της γλώσσας προκειμένου να αναφερθεί σε άβολα ζητήματα. Ίσως μία από τις εκφράσεις αυτής της τάσης είναι οι φράσεις που χρησιμοποιούμε για να αναφερθούμε στην έμμηνο ρύση ή, πιο λαϊκά, στην περίοδο. «Ήρθαν τα ρούχα μου», «Κατέβηκε ο θείος από τη Ρωσία», «Αυτές τις ημέρες παίζει ο Ολυμπιακός» είναι μόνο μερικές από τις συνθηματικές φράσεις που χρησιμοποιούν οι γυναίκες προκειμένου να επικοινωνήσουν η μία στην άλλη ότι η μητέρα φύση τις επισκέφτηκε και αυτόν τον μήνα. Το πέπλο μυστηρίου, ωστόσο, που φαίνεται να καλύπτει αυτή τη διαδικασία, κατά μία έννοια φαίνεται να την έχει καταστήσει ως κάτι το απόμακρο και μυστηριώδες, τόσο στο ευρύ κοινό (τη μερίδα που δεν το βιώνει κάθε μήνα τουλάχιστον) όσο και στην ιατρική κοινότητα, η οποία φαίνεται απρόθυμη να δαπανήσει πνευματικούς και όχι μόνο πόρους για τη μελέτη αυτής και των επιπλοκών που προκύπτουν από αυτή. Ας ρίξουμε λίγο φως, λοιπόν, σε μία από τις πιο συχνές και ίσως τις πιο επώδυνες ιατρικές καταστάσεις που σχετίζονται με τη λειτουργία αυτή, τη δυσμηνόρροια.
Τι ακριβώς είναι η δυσμηνόρροια; Καταρχάς, είναι σημαντικό να γίνει η διάκριση μεταξύ της πρωτοπαθούς και δευτεροπαθούς δυσμηνόρροιας. Η πρωτοπαθής εκδήλωση της ασθένειας ορίζεται ως η παρουσία πόνου με τη μορφή κράμπας στο κατώτερο μέρος της κοιλιακής χώρας ή/και της πυελικής χώρας με επέκταση στους μοιρούς, απουσία ενδομητρίωσης, λίγο πριν ή κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσης, με διάρκεια 1-3 ημερών. Αν και τα αίτια της ασθένειας παραμένουν ασαφή, κυρίαρχος ύποπτος είναι η παραγωγή προγλασταδινών, οι οποίες με τη σειρά τους οδηγούν στην παραγωγή μητρικών συσπάσεων, με τελικό αποτέλεσμα την ισχαιμία και την νευρική ευαισθησία στην περιοχή. Αντιθέτως, απαραίτητη προϋπόθεση για την εμφάνιση της δευτεροπαθούς μορφής της ασθένειας είναι η παρουσία κυρίως ενδομητρίωσης (ύπαρξη ενδομήτριου ιστού έξω από τη μήτρα), αλλά και γενικά οποιασδήποτε παθολογικής κατάστασης της πυελικής χώρας, για παράδειγμα ωοθηκικές κύστες. Αντιπροσωπεύει τη μειοψηφία των περιπτώσεων, σε ποσοστό περίπου 10%, ενώ οι κλασσικές επώδυνες κράμπες κάνουν και εδώ την εμφάνισή τους. Συμπτώματα που πλαισιώνουν τον δυσάρεστο αυτό πόνο και στις δύο εκδοχές περιλαμβάνουν ναυτία, πονοκεφάλους, κόπωση, αίμα στα ούρα και πόνο κατά τη σεξουαλική επαφή. Η ασθένεια εκδηλώνεται συνήθως 6-12 μήνες μετά από την έναρξη της εμμήνου ρύσης.
Ο δρόμος προς τη διάγνωση είναι μακρύς και δύσκολος (5,4 χρόνια στις έφηβες και 1,9 στις ενήλικες), με ένα μόλις μικρό ποσοστό των γυναικών να απευθύνονται στους θεράποντες ιατρούς τους, διότι στην πλειονότητα των περιπτώσεων ο πόνος αυτός αντιμετωπίζεται ως κάτι το φυσιολογικό και αναμενόμενο (παλιά καλή πατριαρχία), το οποίο και είναι σχεδιασμένες να υπομείνουν. Ένα ακόμη ενδιαφέρον απότοκο αυτής της υποτιμητικής στάσης απέναντι στις γυναίκες που υποφέρουν είναι το γεγονός ότι στην πλειονότητα των περιπτώσεων παραμελούν να αναφέρουν ορισμένα συμπτώματα, μιας και έχουν οδηγηθεί να τα θεωρούν φυσιολογικά, αποτελώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο οι ίδιες εμπόδιο στον στόχο τους να διαγνωσθούν, και κατά συνέπεια, να θεραπευτούν. Προσπερνώντας, λοιπόν, τα κακώς κείμενα του ιατρικού πεδίου ως απόρροια του μισογυνισμού, το πρώτο βήμα, για όσες γενναίες ψυχές αποφασίσουν να απαιτήσουν την επίσημη ιατρική αναγνώριση των δεινών τους, είναι φυσικά το ιατρικό τους ιστορικό, με στόχο την επιβεβαίωση του συγχρονισμού του πόνου με την έμμηνο ρύση, τα μέσα που χρησιμοποίησε η ασθενής για να ανακουφίσει τον πόνο μέχρι τώρα, την ύπαρξη ανάλογων περιστατικών στο οικογενειακό τους περιβάλλον, καθώς και την πιθανή ύπαρξη κάποιας χειρουργικής επέμβασης που ενδέχεται να αλλοίωσε τη μορφολογία της περιοχής. Ακολουθεί ο αποκλεισμός της εγκυμοσύνης ή της μόλυνσης της περιοχής με δοκιμασία ούρων, ενώ μια εξέταση πυέλου μπορεί να επιβεβαιώσει τη διάγνωση. Το τελευταίο βήμα δεν είναι απαραίτητο, ιδιαίτερα όταν τα παρουσιαζόμενα συμπτώματα είναι συνεπή με την κλινική εικόνα της πρωτοπαθούς δυσμηνόρροιας. Για την επιβεβαίωση, ωστόσο, της παρουσίας της δευτεροπαθούς μορφής, όχι μόνο είναι απαραίτητη, αλλά επιβάλλεται σχεδόν υπέρηχος, ακόμη και MRI εικόνα της πυελικής χώρας για την αναζήτηση της αιτίας της παθολογίας.
Και όταν τελικά πάρουμε την πολυπόθητη διάγνωση; Τι γίνεται τότε; Η απάντηση είναι ότι βράζουμε κανέλα, πιπερόριζα και βάλσαμο λεμονιού. Ναι, καλά διαβάσατε. Εν προκειμένω, οι εναλλακτικές θεραπείες όχι μόνο δεν απορρίπτονται, αλλά έχουν εναγκαλιστεί από την ιατρική κοινότητα ως ένα αρκετά βοηθητικό κομμάτι της θεραπείας. Σε αυτές περιλαμβάνονται και η εφαρμογή θερμότητας και πίεσης στην κοιλιακή χώρα (η αγαπημένη μας θερμοφόρα θα βοηθήσει σε αυτό), καθώς και η μείωση της ενδοκοιλιακής πίεσης με συγκεκριμένες στάσεις σώματος, όπως, για παράδειγμα, η εμβρυϊκή. Εκτός, φυσικά, από το φαρμακείο της φύσης, αναζητούμε και μη στεροειδή αντι-φλεγμονώδη φάρμακα στο φαρμακείο της γειτονιάς, με την χορήγηση αυτών να αρχίζει μία με δύο μέρες πριν από την έναρξη της εμμήνου ρύσης. Τα συγκεκριμένα μπορούν να λειτουργήσουν βοηθητικά και στην περίπτωση βαριάς ροής. Άλλη επιλογή αποτελούν και οι λεγόμενες ορμονοθεραπείες, τις οποίες συνοδεύει και μια βελτιωμένη σε γενικές γραμμές εμπειρία της διαδικασίας. Στην περίπτωση αυτή, ελλοχεύουν, ωστόσο, διάφορα άλλα δυσάρεστα συμπτώματα, όπως ναυτία, πονοκέφαλοι και λήψη βάρους. Ιδιαίτερα αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων αποδεικνύονται τα αντισυλληπτικά συνδυασμού οιστρογόνων- προγεστερόνης. Στην περίπτωση της δευτερογενούς δυσμηνόρροιας, υπάρχει πάντα και η χειρουργική επιλογή για την ανακούφιση των γενουσιουργών αιτιών των συμπτωμάτων.
Μπορεί, επομένως, η προσπάθειά μας να επικοινωνήσουμε ότι συνέβη το «γεγονός» στις υπόλοιπες πάσχουσες να διευρύνει τα όρια της γλωσσικής μας δημιουργικότητάς, ωστόσο, είναι καιρός να συνειδητοποιήσουμε ότι η αντιμετώπιση μιας τόσο φυσικής διαδικασίας ως ένοχο μυστικό, όχι μόνο ισχυροποιεί ιδέες-μούμιες που θα έπρεπε να είχαν εκλείψει καιρό τώρα από τη συλλογική συνείδηση, αλλά στερούν από έναν σημαντικό αριθμό γυναικών τη δυνατότητα να λάβουν την απαραίτητη ιατρική προσοχή για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Είναι καιρός , λοιπόν, η ιατρική κοινότητα αντί να προτείνει βότανα και σπιτικές συνταγές στηριζόμενη στη δύναμη της φύσης, να ενισχύσει τη στοχευμένη έρευνα για φαρμακευτικές επιλογές διαθέσιμες και πιο αποτελεσματικές για την αντιμετώπιση της συγκεκριμένης παθολογίας. Είναι καιρός να μην αποδεχόμαστε τον πόνο των γυναικών ως κάτι δεδομένο ή κάτι το οποίο είναι σχεδιασμένες να αντιμετωπίσουν. Είναι καιρός το να ζητάς μια σερβιέτα να αντιμετωπίζεται με την ίδια φυσικότητα όπως το να ζητάς χαρτομάντηλο. Είναι καιρός να διεκδικήσουμε -και να κερδίσουμε- την ισότιμη αντιμετώπιση μας και στον πόνο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Dysmenorrhea in adolescents, Science Direct. Διαθέσιμο εδώ
- Dysmenorrhea, American Family Physician. Διαθέσιμο εδώ
