Του Γιώργου Σαλπιγγίδη,
Η περιοχή της Εγγύς Ανατολής από τα αρχαία χρόνια αποτελεί μια πλούσια πηγή για την εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού, με τους λαούς που βρίσκονταν εκεί να έχουν να επιδείξουν σημαντικά επιτεύγματα σε διάφορους τομείς. Μεγάλες πόλεις, επιδέξια φτιαγμένα οικοδομήματα, άρτια λαξευμένα γλυπτά και πλούσια έργα μικροτεχνίας είναι μόνο μερικά από τα αντικείμενα που έχει φέρει στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη. Ένα αντικείμενο, όμως, που συνδυάζει τόσο την καλλιτεχνική αρτιότητα όσο και οργάνωση της κοινωνίας αποτελεί ο λεγόμενος Κώδικας του Χαμουραμπί στο βασίλειο της Βαβυλώνας.
Πριν δούμε, όμως, τις λεπτομέρειες για τον Κώδικα, αξίζει να αναφέρουμε μερικά σημαντικά πράγματα για τον Χαμουραμπί, που σφράγισε το βασίλειό του. Γεννήθηκε περίπου το 1810 π.Χ. και ανήλθε στο θρόνο το 1792 π.Χ. όταν παραιτήθηκε ο πατέρας του λόγω της κακής του υγείας. Μέσα στα επόμενα 30 χρόνια από την στιγμή της ανάληψης των καθηκόντων του ο Χαμουραμπί κατόρθωσε να επεκτείνει σημαντικά τα όρια της επικράτειάς του κατακτώντας τα βασίλεια της Ασσυρίας, της Λάρσα, της Εσούννα και του Μαρί, φτάνοντας πέρα από την κοιλάδα των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη. Επί της ηγεμονίας του δημιουργήθηκαν πλούσια οικοδομήματα και ιερά, αρδευτικά έργα και γερές οχυρώσεις.
Μέσα σε αυτό το κλίμα έλαβε σάρκα και οστά ο Κώδικας του Χαμουραμπί, ένα νομικό κείμενο που συντάχθηκε κατά την περίοδο 1755–1750 π.Χ. ένα από τα παλαιότερα και σημαντικότερα νομικά έργα. Πριν από αυτόν είχαν προηγηθεί ο Κώδικας του Ur-Nammu (περίπου το 2100-2050 π.Χ.) στη Μεσοποταμία και οι νόμοι του Eshnunna (περί το 1930 π.Χ.). Στα πρότυπα αυτά κινήθηκε και ο Χαμουραμπί εμπλουτίζοντας τον Κώδικά του.
Με βάση, λοιπόν, τον θρύλο οι εντολές που που αναγράφονταν στον Κώδικα είχαν παραδοθεί στον Χαμουραμπί από τον Shamash, τον θεό της Δικαιοσύνης, έτσι δίνεται μια παραπάνω έμφαση καθώς οι οδηγίες που καταγράφονται δεν είναι προϊόν ανθρώπινης παρέμβασης αλλά θεϊκή εντολή, στην οποία έπρεπε να συμμορφωθούν όλοι οι κάτοικοι του βασιλείου. Οι νόμοι αυτοί είχαν λαξευτεί σε μια μαύρη πέτρινη στήλη που είχε τοποθετηθεί σε κεντρική δημόσια θέα, έτσι με αυτόν τον τρόπο θα είχαν όλοι γνώση των εντολών και κανείς δεν θα μπορούσε να ισχυριστεί πως δεν το γνώριζε. Συνολικά καταγράφονταν 282 κανόνες έχοντας οι οποίοι είχαν την μορφή αν-τότε, για παράδειγμα μπορούμε να πούμε πως αν κάποιος κλέψει ένα βόδι, τότε πρέπει να επιστρέψει 30 φορές την αξία του. Μάλιστα, σε αυτόν συγκεντρωθεί μερικοί από τους σκληρότερους νόμους με τις ποινές να περιλαμβάνουν αφαίρεση της γλώσσας, των χεριών, του μαστού, του ματιού ή του αυτιού του ένοχου.
Στην κορυφή της στήλης είχε λαξευτεί η στιγμή της παράδοσης του νόμου στον Χαμουραμπί. Πιο συγκεκριμένα, απεικονίζεται ο Shamash ένθρονος να παραδίδει στον όρθιο Χαμουραμπί τους νόμους, οι οποίοι είναι γραμμένοι στην παλαιοβαβυλωνιακή διάλεκτο των ακκαδικών. Η στήλη ήρθε στο φως κατά το 1901 στα Σούσα (στο σημερινό Ιράν), όπου είχε ληφθεί ως αποτέλεσμα λεηλασία εξακόσια χρόνια μετά τη δημιουργία της, ενώ σήμερα φυλάσσεται στο Μουσείο του Λούβρου, όπου την επισκέπτονται καθημερινά χιλιάδες επισκέπτες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Code of Hammurabi, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
- Code of Hammurabi, history.com, Διαθέσιμο εδώ
- Code of Hammurabi, worldhistory.org, Διαθέσιμο εδώ
- Hammurabi, biography.com, Διαθέσιμο εδώ
