Του Γιώργου Σαλπιγγίδη,
1914: Μια επίσκεψη στο Σαράγιεβο του αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου –διαδόχου του θρόνου της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας– και της Σοφίας –δούκισσας του Χόενμπεργκ– αποτέλεσε το τελευταίο τους ταξίδι και η αφορμή για την έκρηξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου που θα συνταράξει την ευρωπαϊκή ήπειρο.
Το ζευγάρι είχε επισκεφτεί τη Βοσνία Ερζεγοβίνη, που είχε προσαρτηθεί μόλις το 1908 στην αυτοκρατορία, με σκοπό να επιθεωρήσει τις στρατιωτικές δυνάμεις. Το γεγονός, όμως, της ένταξης της περιοχής στους κόλπους της Αυστροουγγαρίας δεν βρήκε ένθερμους τους Σέρβους που διατείνονταν πως τα εδάφη αυτά ανήκαν στη χώρα τους, γεννώντας ένα μεγάλο κύμα δυσαρέσκειας. Η απάντηση στην ενέργεια αυτήν ήρθε από μια ομάδα νεαρών που έθεσε στο στόχαστρο τον αρχιδούκα.
Μια μέρα, λοιπόν, σαν σήμερα ο Φραγκίσκος και η Σοφία κινούνταν στους δρόμους το Σεράγεβο με την αυτοκινητοπομπή τους –το αυτοκίνητό τους, μάλιστα, ήταν και ανοιχτό στην οροφή, ώστε να βλέπουν και τον κόσμο που τους περιέβαλλε– όταν λίγο μετά από τις 10 το πρωί δέχτηκαν την πρώτη τους επίθεση. Τότε, καθώς περνούσαν από τη λεωφόρο Appel Quay με κατεύθυνση μια δεξίωση στο Δημαρχείο του Σεράγιεβο, ο Σέρβος Nedjelko Cabrinovic εκσφενδόνισε μια χειροβομβίδα στο αυτοκίνητο του ζεύγους. Η χειροβομβίδα, ωστόσο, δεν βρήκε τον στόχο της, φτάνοντας λίγο πίσω από το όχημα, τραυματίζοντας μέλη της συνοδείας του ζεύγους, αλλά και απλό κόσμο που βρισκόταν εκεί με θραύσματα να πετάγονται πάνω τους.
Το πρόγραμμά τους δεν άλλαξε και παρευρέθηκαν κανονικά στη δεξίωση, αλλά με την ολοκλήρωσή του θέλησαν να επισκεφτούν τους τραυματίες στο νοσοκομείο. Ενώ βρίσκονταν καθ’ οδόν, ένα μέρος της αυτοκινητοπομπής έλαβε λάθος δρόμο διαχωριζόμενο από το ζεύγος, με το όχημά τους να μπαίνει σε έναν παράδρομο. Έτσι, σταμάτησε για να γυρίσει. Με αυτόν τον τρόπο δόθηκε ακόμα μια ευκαιρία στους Σέρβους να ολοκληρώσουν το αρχικό τους σχέδιο.
Έτσι, ο 19χρονος Gavrilo Princip –μέλος της μυστικής οργάνωσης Black Hand, δηλαδή Μαύρο Χέρι– βρήκε τον απαραίτητο χώρο και επιτέθηκε κατά του Φραγκίσκου και της Σοφίας πυροβολώντας τους, με τον οδηγό να αναπτύσσει ταχύτητα με προορισμό το πλησιέστερο νοσοκομείο. Η Σοφία πέθανε από τον πυροβολισμό σχεδόν αμέσως, ενώ λίγα λεπτά αργότερα ακολούθησε και ο αρχιδούκας. Μετά από την πράξη του αυτήν, ο Princip προσπάθησε να αυτοκτονήσει για να μην πέσει στα χέρια της φρουράς, αλλά τελικά δεν τα κατάφερε, καθώς τον έπιασαν διάφοροι περαστικοί. Καταδικάστηκε σε 20 χρόνια φυλάκισης, αλλά δεν εξέτισε για πολύ την ποινή του, καθώς τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1918, πέθανε από φυματίωση.
Η δολοφονία πυροδότησε αλλεπάλληλες εξελίξεις, με την Αυστροουγγαρία να κατηγορεί τη σερβική Κυβέρνηση για το συμβάν. Τα πολιτικά και διπλωματικά γραφεία πήραν φωτιά και τελικά έναν μήνα αργότερα, στις 28 Ιουλίου, η Αυστροουγγαρία κήρυξε τον πόλεμο στη Σερβία, ανοίγοντας τον ασκό του Αιόλου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Franz Ferdinand, archduke of Austria-Este, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
- Austria’s Archduke Ferdinand assassinated, history.com, Διαθέσιμο εδώ
- June 28, 1914, theworldwar.org, Διαθέσιμο εδώ
