Της Μαριαλένας Κουντούρη,
Η Κέρος είναι ένα μικρό νησί των Κυκλάδων που βρίσκεται μεταξύ της Νάξου και της Αμοργού. Κατά την αρχαιότητα, η Κέρος ονομαζόταν αλλιώς Κάρος, Κέρεια ή Κερία, με την πρώτη αναφορά που έγινε, να χρονολογείται γύρω στο 425 π.Χ. Λόγω των σημαντικών και σπανίων οικοσυστημάτων που φιλοξενεί έχει χαρακτηριστεί ως βιότοπος CORINE. Είναι ένα νησί ορεινό καθιστώντας, έτσι, πολύ δύσκολη την πρόσβαση σε επισκέπτες. Δεν κατοικείται πλέον από ανθρώπους, αλλά το παρελθόν της κρύβει μια «ζωντανή ιστορία».
Κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους, η Κέρος αποτέλεσε ορμητήριο πειρατών, ενώ μέχρι το 1952 βρισκόταν στην ιδιοκτησία της μονής της Παναγίας της Χaζοβιώτισσας στην Αμοργό. Έπειτα, βρέθηκε υπό την κατοχή της Γεωργικής Υπηρεσίας. Το νησί της Κέρου, σήμερα ανήκει στην Αμοργό και από το την δεκαετία του 1990 αποτελεί έναν αρχαιολογικό χώρο ιδιαίτερης σημασίας.
Ας περάσουμε, τώρα, στη σπουδαία ιστορία αυτού του νησιού και στους λόγους για τους οποίους θεωρείται ένας σημαντικός αρχαιολογικός χώρος. Όλα ξεκίνησαν από το 1963 όταν ο πτυχιούχος αρχαιολόγος Colin Renfrew, αποφασίζει να ξεκινήσει έρευνα στο νησί με σκοπό να διεκπεραιώσει τη μεταπτυχιακή του διατριβή. Όμως, κατέληξε να αφιερώσει όλη του τη ζωή για να ανακαλύψει το «πυκνό» μυστήριο της νησίδας. Τι κρύβεται γύρω από την ιστορία των σπασμένων κυκλαδικών ειδωλίων στην Κέρο; Πως είναι δυνατόν να υπάρχουν πολλά διαφορετικά δημιουργήματα τέχνης από διάφορους πολιτισμούς συγκεντρωμένα σε ένα νησί;
Οι έρευνες του Renfrew, είχαν μεγάλο βαθμό δυσκολίας, καθώς, όταν έγινε γνωστή η έρευνά του στο σημείο, πολλοί αρχαιοκάπηλοι έσπευσαν να κάνουν το ίδιο και να κλέψουν σπάνια ευρήματα με σκοπό την λαθραία πώλησή τους σε «λάτρεις» της κυκλαδικής τέχνης του εξωτερικού, αλλά και το εσωτερικού. Το 1967 και αφού το ζήτημα του νησιού έχει πάρει μεγάλες εκτάσεις και πλέον η αρχαιολογική ομάδα έρευνας είχε μεγαλώσει, με τους Φωτεινή Παπαδοπούλου και Κωνσταντίνο Τσάκο, να επισκέπτονται την Κέρο και να ξεκινούν μία επίσημη ανασκαφή που φέρνει στο φως άπειρα κεραμικά, ειδώλια και μαρμάρινα αντικείμενα, τα οποία, όμως, ήταν σπασμένα. Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι η Κέρος, έτσι όπως φαίνεται στα ευρήματα, ήταν πόλος έλξης Κυκλαδιτών και διέθετε σημαντική θέση ως ένα από τα βασικότερα νησιά του Αιγαίου. Ήταν πράγματι αξιοπερίεργο το γεγονός ότι στις ανασκαφές βρέθηκαν ελάχιστα ακέραια αρχαιολογικά ευρήματα και αυτό αργότερα είχε την εξήγηση του.
Αρκετά χρόνια αργότερα και συγκεκριμένα το 2005, ο Renfrew επιστρέφει στην Κέρο και αποφασίζει να συνεχίσει την έρευνα του αποφασιστικά με σκοπό να ανακαλύψει «το αίνιγμα» του νησιού. Μετά από πολλές ανασκαφές και άπειρες ώρες εξερεύνησης κάτω από τον καυτό ήλιο των Κυκλάδων, οι ερευνητές βρήκαν έναν αποθέτη με σπασμένα ευρήματα τα οποία οι Κυκλαδίτες έσπαγαν επίτηδες και τα μετέφεραν στην Κέρο την 3η χιλιετία π.Χ. Κατέληξαν, μάλιστα, στο συμπέρασμα ότι το συγκεκριμένο νησί είναι το αρχαιότερο ναυτικό ιερό στον κόσμο, αλλά και το μοναδικό νησί των Κυκλάδων που χρονολογείται από την πρώιμη εποχή του χαλκού.
Σαφώς, οι έρευνες συνεχίζονται μέχρι και σήμερα αδιάκοπα, με σκοπό να ολοκληρωθεί αυτό «το παζλ» της αρχαίας ιστορίας. Είναι ένα νησί με φοβερή αρχαιολογική αξία, του οποίου η ιστορία έγινε γνωστή μέσα από το διακεκριμένο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ «Το αίνιγμα της Κέρου». Αν δεν το έχετε ακούσει ή δεν έχει τύχει να το δείτε, σας προτρέπω να το κάνετε, διότι είναι μία ελληνική παραγωγή και αναφέρεται σε όλο το χρονικό της έρευνας για το νησί της Κέρου, εστιάζοντας στην εμπειρία του Colin Renfrew μέσα από μία συνέντευξη της δημοσιογράφου Αντριάνας Παρασκευοπούλου. Καλό ταξίδι, λοιπόν, στον κόσμο της αρχαιολογικής έρευνας, της ιστορίας και του μυστηρίου της ελληνικής κληρονομιάς.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Το αίνιγμα της Κέρου, thegirlinthemuseum.com, διαθέσιμο εδώ
- Κέρος Κυκλάδων, el.wikipedia.org, διαθέσιμο εδώ
